Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng chi tiết (Cánh Diều)

Hướng dẫn Soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng chi tiết, hay nhất. Trả lời toàn bộ các câu hỏi trong SGK Ngữ Văn 6 trang 11 bộ Sách Cánh Diều theo chương trình mới.

I. Tìm hiểu truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng sách Cánh Diều

1. Bố cục bài 

- Phần 1 (từ đầu đến “vợ ở nhà kéo sợi”): Giới thiệu về nhân vật

- Phần 2 (tiếp đó đến “làm theo ý muốn của mụ”): Sự đền ơn của cá vàng và lòng tham của mụ vợ

- Phần 3 (còn lại): Sự trừng trị của cá vàng

2. Tóm tắt truyện

Có hai vợ chồng ông lão đánh cá nghèo khổ. Một hôm, người chồng ra biển đánh cá, sau hai lần không được gì thì lần thứ ba kéo lưới được một con cá vàng. Con cá kêu van, xin thả ra và hứa đền ơn, ông không đòi hỏi gì. 

Về nhà, ông lão kể cho vợ nghe thì mụ vợ tham lam bắt ông ra biển đòi cá trả ơn. 

- Lần thứ nhất, đòi cái máng cho lợn ăn. 

- Lần thứ hai, một cái nhà rộng. 

- Lần thứ ba, để mụ vợ làm nhất phẩm phu nhân. 

- Lần thứ tư, mụ đòi làm nữ hoàng. 

- Đến lần thứ năm, mụ muốn làm Long Vương bắt cá vàng hầu hạ. Tham vọng quá cao, cá vàng tức giận, lấy lại tất cả. 

Ông lão trở về với túp lều nát và mụ vợ bên cái máng sứt mẻ.

II. Hướng dẫn soạn bài  Ông lão đánh cá và con cá vàng chi tiết

1. Trả lời câu hỏi trong bài

Câu hỏi trang 11 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Các chi tiết nào cho biết hoàn cảnh sống của ông lão và cách ông lão cư xử với cá vàng?

Trả lời: 

- Hoàn cảnh sống của ông lão: một túp lều nát trên bờ biển, chồng đi thả lưới, vợ ở nhà kéo sợi.

- Cách ông lão cư xử với cá vàng: Thả con cá xuống biển và bảo trời phù hộ cho ngươi, về biển khơi mà vùng vẫy; không đòi hỏi gì ở cá vàng cả.

Câu hỏi trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Lần thứ nhất, bà vợ đã yêu cầu ông lão điều gì? Lúc này, cảnh biển thế nào?

- Bà vợ bắt ông lão quay lại biển xin con cá vàng một cái máng cho lợn ăn.

- Cảnh biển: gợn sóng êm ả.

Câu hỏi trang 12 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai có gì khác lần thứ nhất? Hãy tiếp tục chú ý chi tiết tả cảnh biển trong phần này. 

Trả lời:

Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai khác ở lần đầu là ước nguyện lớn dần: Mụ đòi một tòa nhà đẹp

=> Lúc này cảnh biển lần thứ hai: biển đã gợn sóng

Câu hỏi trang 13 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Câu nào cho biết đòi hỏi mới và thái độ của vợ ông lão? Cảnh biển có thay đổi gì so với lần trước?

Trả lời: 

- Đòi hỏi mới và thái độ của vợ ông lão được thể hiện qua câu: Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế! Đòi một cái nhà thôi à? Trời! Đi tìm ngay con cá và bảo nó rằng tao không muốn làm một mụ nông dân quèn, tao muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân kia.

- Cảnh biển lúc này nổi sóng dữ dội.

Câu hỏi trang 13 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Lần này, người vợ lại có đòi hỏi gì? Cách cư xử của bà ta với ông lão thế nào?

Trả lời: 

- Người vợ đòi hỏi: Mụ muốn trở thành nữ hoàng.

- Cách cư xử của bà ta đối với ông lão: xưng “tao” gọi ông lão là “mày”, mắng cho ông lão một thôi một hồi, bắt lão xuống quét dọn chuồng ngựa.

Câu hỏi trang 14 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Vợ ông lão muốn cá vàng làm điều gì? Tác giả đã tả cảnh biển trong phần này thế nào? 

Trả lời:

Phần 6, vợ ông lão muốn cá vàng cá vàng biến mụ ta thành Long Vương ngự trị trên mặt biển để bắt cá vàng hầu hạ mụ và làm theo ý mụ

=> Cảnh biển lúc này: biển nổi sóng ầm ầm

Câu hỏi trang 15 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Quan sát bức tranh để hiểu nội dung được nói tới trong đó; nét mặt ông lão và bà vợ thể hiện điều gì?

Trả lời:

Bức tranh là khung cảnh sau 5 lần ông lão ra biển cầu xin, khi ông xin cho mụ vợ thành Long Vương, điều ước khi ấy quá phi lí khiến cá tức giận mà biến mọi thứ trở về ban đầu. Bức tranh là cảnh ông lão trở về và ngạc nhiên trước khung cảnh nhà cửa như xưa và mụ vợ ngồi trước nhà hậm hực.

2. Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1: Hãy liệt kê ra vở những chỉ tiết thể hiện sự đòi hỏi, thái độ, hành động của vợ ông lão đánh cá; phản ứng của ông lão đánh cá và trạng thái của biển trong các phần 2,3,4,5,6 theo gợi ý sau:

Phần	Vợ ông lão đánh cá	Ông lão đánh cá	Biển
1
2
3
4
5
6

Trả lời:

Phần	Vợ ông lão đánh cá	Ông lão đánh cá	Biển
2	Mụ vợ bắt ông lão quay lại biển xin con cá vàng một cái máng cho lợn ăn.	Không phản ứng lại, nghe lời mục vợ cứ thế ra biển xin	gợn sóng êm ả
3	Mụ đòi một tòa nhà đẹp.	Không phản ứng lại, nghe lời mục vợ cứ thế ra biển xin	biển đã gợn sóng
4	Mụ không muốn làm nông dân mà muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân.	Không phản ứng lại, nghe lời mục vợ cứ thế ra biển xin	biển nổi sóng dữ dội
5	Mụ muốn trở thành nữ hoàng.	Khúm núm với nợ, cãi lại vợ khi biết ước muốn của bà nhưng rồi vẫn lủi thủi ra biển	biển nổi sóng mù mịt
6	Mụ muốn làm Long Vương ngự trị trên mặt biển để bắt cá vàng hầu hạ và làm theo ý mụ.	Cung kính với vợ, không dám trái lời mụ	biển nổi sóng ầm ầm

Câu 2. Từ bảng thống kê trên, em có nhận xét gì về tính cách của vợ ông lão đánh cá và ông lão đánh cá?

- Tính cách của vợ ông lão: tham lam, độc ác, vô ơn.

- Tính cách của ông lão: hiền lành, tốt bụng nhưng nhu nhược.

Câu 3: Cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi theo chiều hướng như thế nào? Theo em, sự thay đổi đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi theo chiều hướng dữ dội hơn. Sự tăng cấp của biển cả nhấn mạnh lòng tham vô độ, sự bội bạc của mụ vợ.

Câu 4: Bài học em rút ra được từ câu chuyện này là gì?

Trả lời:

Bài học rút ra: 

- Ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu 

- Nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc từ đó thể hiện ước mơ của nhân dân ta về một xã hội công bằng: kể xấu xa, tham lam, bội bạc cuối cùng sẽ bị trừng trị.

Câu 5. Hãy nêu một điểm giống và một điểm khác nhau nổi bật của truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện cổ tích dân gian (Gợi ý: tìm điểm giống và khác về tác giả; yếu tố hoang đường, kì ảo; kiểu nhân vật...).

- Giống nhau:

+ Các yếu tố hoang đường, kì ảo.

+ Kiểu nhân vật theo mô-típ: ở hiền gặp lành, ác giả ác báo.

- Khác nhau:

+ Truyện dân gian: Các nhân vật chức năng không có hành động, lời nói.

+ Truyện của Pu-skin: Các nhân vật được nhà văn khắc họa có tính cách rõ ràng, hành động và lời nói…

III. Tổng kết soạn bài Ông lão đánh cá và con cá vàng

1. Nội dung chính

 “Ông lão đánh cá và con cá vàng” là truyện cổ tích dân gian do A.Pu-skin kể lại. Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những con người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc

2. Nghệ thuật 

- Sự lặp lại tăng tiến của các tình huống cốt truyện

- Sự đối lập giữa các nhân vật

- Sử dụng các yếu tố tưởng tượng, hoang đường, kì ảo

VI. Dàn ý phân tích truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng

1. Mở bài

- Giới thiệu về đặc trưng nội dung và nghệ thuật của truyện cổ tích

- Giới thiệu khái quát về tác giả A. Pu-skin (vị trí của ông trong nền văn học Nga…)

- Giới thiệu về văn bản “Ông lão đánh cá và con cá vàng”(xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

2. Thân bài

2.1. Giới thiệu về các nhân vật

- Nhân vật: hai vợ chồng ông lão

- Nghề nghiệp:

   + Chồng đi thả lưới

   + Vợ ở nhà kéo sợi

- Hoàn cảnh sống: sống trong một túp lều tranh nát trên bờ biển

→ Cuộc sống của hai vợ chồng ông lão lao động bình yên

→ Cách mở chuyện ngắn gọn, đầy đủ

2.2 Sự đền ơn của cá vàng và lòng tham của mụ vợ

- Ông lão:

   + Bắt được cá vàng, cá vàng van xin và hứa sẽ đền đáp

   + Thả cá vàng về biển và không đòi hỏi gì

→ Ông lão là người nhân từ, hiền lành, tốt bụng, không tham lam

   + Hình ảnh ông lão được miêu tả: đi, lại đi, lóc cóc, lủi thủi…

→ Dáng vẻ tất tả, đi đi, về về, cô đơn, nhỏ bé, đáng thương

- Mụ vợ

   + Những đòi hỏi của mụ vợ: đòi máng lợn mới, một cái nhà rộng, làm nhất phẩm phu nhân, làm nữ hoàng, làm Long Vương ngự trên mặt biển

→ Những đòi hỏi của mụ vợ ngày càng tăng dần. Qua đó, cho thấy mụ vợ là người tham lam.

   + Thái độ của mụ vợ đối với chồng: quát, mắng nhiếc, đuổi đi, tát

→ Mụ vợ là kẻ bội bạc, quá quắt, luôn đặt những thứ vật chất lên trên tình cảm vợ chồng

- Cá vàng:

   + Bốn lần đều đáp ứng những nhu cầu của mụ vợ

   + Lần thứ năm: cá Vàng không nói gì, quẫy đuôi lặn sâu xuống biển cả

→ Cá Vàng đại diện cho cái thiện, lòng tốt, cho công lí của nhân dân

- Thái độ của biển cả trước những đòi hỏi của mụ vợ:

   + Lần 1: gợn sóng êm ả

   + Lần 2: biển đã gợn sóng

   + Lần 3: biển nổi sóng dữ dội

   + Lần 4: biển nổi sóng mù mịt

   + Lần 5: biển nổi sóng ầm ầm

→ Thái độ của biển ngày một dữ dội như thái độ của con người trước sự tham lam của mụ vợ

2.3. Sự trừng trị của cá Vàng

- Hai vợ chồng ông lão trở về với cuộc sống nghèo khó trước đây

→ Sự trừng trị đối với những kẻ tham lam

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

   + Nội dung: Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những con người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc

   + Nghệ thuật: sử dụng các chi tiết tưởng tượng kì ảo, xây dựng các nhân vật đối lập, sự tăng tiến trong cốt truyện…