Soạn bài Bức tranh của em gái tôi chi tiết (Cánh Diều)

Hướng dẫn Soạn bài Bức tranh của em gái tôi chi tiết, hay nhất. Trả lời toàn bộ các câu hỏi trong SGK Ngữ Văn 6 trang 67 bộ Sách Cánh Diều theo chương trình mới.

I. Tìm hiểu tác phẩm trước khi soạn Bức tranh của em gái tôi sách Cánh Diều

1. Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “phát huy tài năng”): Tài năng của em gái được phát hiện

- Phần 2 (tiếp đó đến “anh cùng đi nhận giả”): Lòng ghen tị và mặc cảm của người anh

- Phần 3 (còn lại): Người anh nhận ra sai lầm của mình và tấm lòng của em gái

2. Tóm tắt bài

Kiều Phương là cô bé đáng yêu và có tài hội họa bẩm sinh, nhân vật "tôi" cũng chính là anh trai 

Kiều Phương khi phát hiện ra năng khiếu của em mình thì rất buồn, thất vọng, bất lực, lâu dần trở thành gắt gỏng, khó chịu khi cả nhà quan tâm, chăm sóc em gái hơn. Rồi cô em gái tham gia một cuộc thi vẽ và đoạt giải Nhất với bức tranh Anh trai tôi. 

Người anh đứng trước bức tranh với tâm trạng đầu tiên là ngạc nhiên rồi đến ngỡ ngàng, hãnh diện, cuối cùng là xấu hổ bởi nhận ra những thiếu sót của bản thân cũng như hiểu hơn về tấm lòng nhân hậu của cô em gái.

II. Hướng dẫn soạn bài Bức tranh của em gái tôi chi tiết

1. Trả lời câu hỏi trong bài
Câu hỏi trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Từ nhan đề và hình minh họa, em có thể đoán nội dung chính của truyện này nói về việc gì? 

Trả lời:

Từ nhan đề và hình minh họa, em đoán nội dung chính của truyện này nói về bức tranh của người em gái

Câu hỏi trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Người kể câu chuyện ở ngôi nào? Kể về ai?

Trả lời: 

Người kể câu chuyện ở ngôi thứ nhất. Kể về người em gái – Kiều Phương – Mèo.

Câu hỏi trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tại sao nhân vật “tôi” lại bí mật theo dõi em gái?

Trả lời: 

Nhân vật tôi cảm thấy tò mò về hành động của em gái 

Câu hỏi trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Phần 2 giúp người đọc hiểu ra điều gì?

Trả lời: 

Phần 2 giúp người đọc hiểu ra được tài năng hội họa của cô em gái.

Câu hỏi trang 68 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chú ý sự thay đổi của nhân vật “tôi” qua tâm trạng, suy nghĩ và hành động ở phần 3.

Trả lời:

Sự thay đổi của nhân vật " tôi" qua tâm trạng, suy nghĩ và hành động ở phần 3:

- Cảm thấy mình bất tài nên bị đầy ra ngoài

- Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì

- Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó và tôi gắt um lên

Câu hỏi trang 68 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Sự việc nào trong phần 4 làm cho câu chuyện tiếp tục hấp dẫn? Hấp dẫn ở chỗ nào?

Trả lời: 

- Khi em gái tham dự cuộc thi vẽ tranh và khi biết tin được giải Nhất. Người em muốn chia sẻ niềm vui với anh trai, nhưng người anh lại lạnh lùng gạt ra.

- Chỉ đến khi nhìn thấy bức tranh đạt giải Nhất, người anh đã cảm thấy vô cùng xúc động và ân hận vì mình đã đối xử không tốt với em gái, cảm thấy mình không xứng đáng với tấm lòng nhân hậu và cao thượng của em.

Câu hỏi trang 69 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chú bé trong bức tranh được miêu tả như thế nào? 

Trả lời:

Chú bé trong bức tranh được miêu tả: một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh. Mặt chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú không chỉ sự suy tư mà còn rất thơ mộng nữa.

Câu hỏi trang 69 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Chú ý sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi”.

Trả lời: 

Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi”: giật sững người, ngỡ ngàng → hãnh diện → xấu hổ.

2. Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1. Truyện kể về việc gì? Hãy tóm tắt nội dung câu chuyện trong khoảng 8- 10 dòng.

- Truyện kể về câu chuyện của hai anh em, người em có tài năng hội họa và tấm lòng nhân hậu đã giúp anh trai nhận ra hạn chế của mình.

- Tóm tắt: Truyện kể về hai anh em Kiều Phương (còn gọi là Mèo). Kiều Phương là một cô bé hay nghịch ngợm nhưng lại có năng khiếu vẽ đặc biệt. Một lần tình cờ chú Tiến Lê - người bạn thân của bố phát hiện ra tài năng của cô bé. Còn người anh thì mặc cảm khi thấy mình không có tài năng gì. Nhờ có sự giúp đỡ của chú Tiến Lê, Kiều Phương được đi dự trại thi vẽ tranh quốc tế khiến người anh vô cùng ghen tị. Nhưng thật bất ngờ, bức tranh đoạt giải của cô bé lại là bức tranh vẽ về người anh thân yêu của mình. Bức tranh vẽ về người anh trai đẹp lung linh và rất hoàn hảo khiến người anh từ hãnh diện đến xấu hổ. Trước bức tranh, người anh nhận ra tấm lòng nhân hậu của em gái và hối hận vì đã có lúc mình đã đối xử không đúng với em.

Câu 2: Hãy nêu ra một số chi tiết trong văn bản để thấy sự khác nhau giữa tính cách của nhân vật người anh và nhân vật người em (Kiểu Phương).

Trả lời:

Về Kiều Phương: là một cố bé hiền từ, có tấm lòng nhân hậu và đầy mặc cảm. Tuy có hơi tinh nghịch nhưng Kiêu Phương cũng là một cô bé dễ tha thứ cho mọi người

Về anh trai của Kiều Phương: là một người hay gắt gỏng, cau có và khó chịu với Kiều Phương. Mặc dù vậy, nhưng người anh cuối cùng cũng hiểu ra mặt xấu của mình

Câu 3: Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động, còn nhân vật người anh thường được tác giả chú ý miêu tả tâm trạng. Hãy chỉ ra các chi tiết cụ thể để làm sáng tổ điều đó. Ngôi kể có liên quan gì đến cách miêu tả hai nhân vật đó?

Trả lời:

- Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động:

+ Vui vẻ chấp nhận cái tên anh trai đặt và còn dùng xưng hô với bạn bè.

+ Hay lục lọi các đồ vật.

+ Chế tạo thuốc vẽ, đưa mắt canh chừng rồi lại nhét tất cả vào túi sau khi cho màu đen nhọ nồi vào một cái lọ, rồi vui vẻ vừa làm vừa hát.

+ Khuôn mặt lúc nào cũng lem nhem, bị quát thì xịu xuống, miệng dẩu ra.

+ Trước khi đi thi, cô bé cứ hay xét nét người anh.

+ Khi nhận tin giải nhất, lao vào ôm cổ anh trai và đòi anh trai đi nhận giải cùng.

+ Bức tranh đạt giải nhất là cô vẽ người anh trai của mình.

- Nhân vật người anh thường được chú ý miêu tả tâm trạng:

+ Khó chịu trước những hành động nghịch bẩn, lục lọi của Kiều Phương.

+ Kể từ khi mọi người phát hiện ra tài năng của Mèo, tôi luôn cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài, chỉ muốn gục đầu xuống khóc.

+ Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì. Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa. Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên.

+ Tôi từng thấy nó rất ngộ với vẻ mặt ấy. Nhưng đấy là trước kia. Bây giờ, tôi cảm thấy nó như chọc tức tôi…

+ Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.

- Ngôi kể cho chúng ta thấy được sự quan sát tinh tế, từng tí một những hành động của em gái mình và bộc lộ rõ cảm xúc một cách chân thực của người anh trai khi thấy những hành động đó.

Câu 4. Đọc phần 5 và trả lời các câu hỏi:

a. Tại sao người anh “muốn khóc quá”?

Người anh cảm động trước tình cảm của em gái, ân hận về suy nghĩ và việc làm của mình.

b. Câu nói “Không phải con đâu. Đẩy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy!” cho em hiểu gì về người anh?

Người anh có bản chất không hề xấu, giàu tình yêu thương, biết sửa chữa sai lầm.

c. Điều gì đã tạo nên sự bất ngờ cho kết thúc truyện?

Điều bất ngờ là bức tranh đạt giải Nhất của Kiều Phương đã vẽ anh trai của mình. Nhờ vậy người anh nhận ra sai lầm của bản thân.

Câu 5: Cuối truyện, tác giả viết: “Tôi nhìn như thôi miễn vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi". Vậy mà dưới mắt tôi thì...". Em hiểu nội dung chưa được viết vào dấu ba chấm ấy là những gì? Điều đó thể hiện tâm trạng như thế nào của người anh? Em đã từng có tâm trạng ấy chưa?

Trả lời:

Cuối truyện, tác giả viết: “Tôi nhìn như thôi miễn vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi". Vậy mà dưới mắt tôi thì...".

- Nội dung của dấu ba chấm: Vậy mà dưới mắt tôi thì lại đối xử với em ấy không ra gì

- Dấu 3 chấm ở đây thể hiện sự nghẹn ngào, không nói lên lời của người anh.

- Em đã từng có tâm trạng ấy rồi

Câu 6: Theo em, truyện muốn đề cao, ca ngợi điều gì? Điều đó có liên quan đến cuộc sống hằng ngày của mỗi người như thế nào?

Trả lời: 

Theo em, truyện muốn đề cao, ca ngợi cách ứng xử nhân hậu, yêu thương giữa con người với con người. Tránh để sự ghen ghét, đố kị lên quá mức mà không nhận ra sự thiếu xót của bản thân mà bù đắp. Điều đó có liên quan đến cuộc sống hằng ngày của mỗi người trong việc phát triển bản thân. Thay vì lòng ích kỉ, chỉ biết đố kị với người khác mà không chịu học tập, thay đổi bản thân.

III. Tổng kết soạn bài Bức tranh của em gái tôi 

1. Giá trị Nội dung 

- Trái tim nhân hậu, bao dung và sự trong sáng, hồn nhiên của cô em gái Kiều Phương đã giúp người anh tỉnh ngộ, nhận ra sự ích kỉ, nhỏ nhen trong bản thân mình.
- Bài học rút ra: Thông qua câu chuyện Bức tranh của em gái tôi, nhà văn Tạ Duy Anh đã nhắc nhở tới người đọc bài học đạo đức: Lòng nhỏ nhen, ích kỉ, ghen tị, đố kị là một thói xấu cần loại bỏ trong cuộc sống của mỗi chúng ta. Đặc biệt trước mỗi thành công hay tài năng của người khác, ta cần có cách ứng xử đúng đắn để nhận được sự trân trọng và niềm hạnh phúc chân thật. Lòng nhân hậu và sự độ lượng của người khác cũng là một liều thuốc tinh thần quý giá giúp chúng ta tự nhận thức được những thiếu sót của bản thân và tự biết vươn lên hoàn thiện nhân cách.

2. Đặc sắc Nghệ thuật 

- Ngôi kể chuyện thứ nhất, xưng "tôi" với góc nhìn của người anh trong câu chuyện giúp lời kể thêm chân thật, sinh động, cuốn hút, tự nhiên và giúp nhân vật dễ dàng bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ cũng như tính cách của bản thân.
- Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật độc đáo, tinh tế, nhất là trong việc khai thác đời sống nội tâm nhân vật.
- Ngôn ngữ kể chuyện đơn giản, tự nhiên, trong sáng.

VI. Dàn ý phân tích bài Bức tranh của em gái tôi

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Tạ Duy Anh

- Giới thiệu về truyện ngắn “Bức tranh của em gái tôi” (xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Nhân vật người anh trai

- Từ trước cho đến lúc nhìn thấy em gái tự chế màu vẽ: nhìn bằng cái nhìn kẻ cả, xem thường

- Khi tài năng của em gái được phát hiện: cảm thấy buồn và thất vọng về mình, cảm thấy mặc cảm vì bản thân mình không có tài năng gì, khó chịu và hay gắt gỏng với em, không thể chơi thân với em như trước

- Khi lén xem những bức tranh em gái vẽ: thầm cảm phục tài năng của em gái mình

- Khi đứng trước bức tranh đạt giải nhất của em gái trong phòng trưng bày: ngạc nhiên, hãnh diện rồi xấu hổ

→ Người anh vừa đáng trách nhưng đồng thời cũng đáng cảm thông vì đã nhận ra tấm lòng trong sáng, nhân hậu của em gái, biết nhận ra sai lầm của bản thân và sữa chữa nó

2. Nhân vật người em gái – Kiều Phương

- Say mê hội họa: mặt luôn bị bôi bẩn, hay lục lọi các đồ vật, tự chế thuốc vẽ, vẽ đẹp

- Hồn nhiên, trong sáng, hiếu động

- Độ lượng, nhân hậu

- Giúp người anh nhận ra lỗi lầm của mình bằng tài năng và tấm lòng

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản

   + Nội dung: Qua câu chuyện về người anh và cô em gái có tài năng hội họa, truyện “Bức tranh của em gái tôi” cho thấy: Tình cảm trong sáng, hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình

   + Nghệ thuật: kể chuyện bằng ngôi thứ nhất, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật…

- Bài học cho bản thân: quý trọng tình cảm gia đình, anh em,…