Soạn bài: Người lái đò sông đà - Nguyễn Tuân (siêu ngắn)

Mời các bạn đón đọc bản Soạn bài Người lái đò sông đà - Nguyễn Tuân siêu ngắn gọn, đây là phiên bản soạn văn 12 siêu ngắn được các thầy cô biên soạn nhằm giúp các bạn học sinh tiếp cận bài học một cách dễ dàng nhất.

Soạn bài: Người lái đò sông đà (Nguyễn Tuân) siêu ngắn - Bản 1

Nội dung bài học

- Người lái đò sông Đà là một ấng văn đẹp được làm nên từ tình yêu đất nước của con người muốn dùng văn chương để ca ngợi vẻ đẹp kì vĩ thơ mộng của thiên nhiên con người lao động miền Tây

- Tác phẩm cho thấy công phu lao động nghệ thuật khó nhọc cùng sự tài hoa uyên bác của tác giả trong việc dùng chữ nghĩa tái tạo kì công của tạo hóa, kì tích lao động của con người

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến gậy đánh phèn): sự dữ dội, hung bạo của sông Đà

- Phần 2 (tiếp đến dòng nước sông Đà): cuộc sống con người trên sông Đà, hình tượng người lái đò

- Phần 3 (còn lại): vẻ hiền hòa, trữ tình của sông Đà

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 192 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Người lái đò sông Đà là thành quả của nghệ thuật có được từ chuyến đi gian khổ và hào hứng của nhà văn Nguyễn Tuân đến miền Tây Bắc.

- Tác phẩm lấy chất liệu thực tế đầy sinh động, chân thực, cụ thể.

- Miêu tả cụ thể, chi tiết từ nhiều góc độ khác nhau

  + Từ trên máy bay thấy sông Đà như một sợi dây thừng

  + Trực tiếp ngồi trên thuyền tham gia hành trình trên sông Đà

→ Nhà văn đã quan sát rất công phu và tìm hiểu kĩ càng khi viết về sông Đà và người lái đò sông Đà.

Câu 2 (trang 192 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Lối so sánh độc đáo: nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre,..

- Các cấu trúc câu trùng điệp: nước xô đá, đá xô sóng, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm.

- Phép nhân hóa: mặt nước hò la vang dậy.. ùa vào bẻ gãy cán chèo, cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu ngỉu cái mặt lá xanh lè..

→ Biện pháp tu từ khiến cho dòng sông Đà trở nên nổi bật với sức mạnh hoang dại, vẻ hùng vĩ, sự dữ tợn, táo bạo trước góc miêu tả tinh tế của tác giả

Câu 3 (trang 192 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà được thể hiện qua những góc nhìn khác nhau khi thì từ trên cao xuống, lúc lại được quan sát từ xa đến gần, khi thì là quan sát cận cảnh.

- Miêu tả những nét trữ tình của sông Đà, Nguyễn Tuân có cách liên tưởng bất ngờ:

  + từ trên tàu bay nhìn xuống sông Đà như một mĩ nhân: con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đàu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai..

  + lâu ngày gặp lại sông Đà như một cố nhân: màu nắng tháng ba Đường thi,

  + thả thuyền trôi trên sông Đà, sông Đà như một tình nhân chưa quen biết:con hươu, tiếng còi sương, tiếng các đập nước, bờ sông hoang dại, bình lặng như thời tiền sử- hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích xưa

→ Sông Đà trữ tình, hiền hòa, sự tài hoa của Nguyễn Tuân đã mang lại những áng văn bức tranh trữ tình làm say đắm lòng người

Câu 4 (trang 192, 193 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Hình ảnh người lái đò sông Đà trong cuộc chiến đấu với con sông Đà hung bạo

  + Ông bình tĩnh, ung dung đối đầu với sự hung bạo và nham hiểm của ghềnh thác sông Đà

  + Người lái đò được miêu tả là người tài năng, nhanh trí, vượt thác như cưỡi ghềnh, xé toang lớp này đến lớp khác trùng vi thạch trận

  + Cái chết kề bên nhưng mà khi vượt thác xong, người nghệ sĩ tài hoa vẫn: “ung dung đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam, bàn tán về cá anh vũ và dường như quên ngay cuộc chiến đấu với thác ghềnh ban nãy”

→ Vừa có tư thế vị anh hùng vừa có phong cách của một nghệ sĩ tài hoa tài tử

- Thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng, nhưng con người Tây Bắc mới xứng đáng là vàng mười của đất nước ta vì

  + đoạn tả cuộc chiến đấu ác liệt giữa người lái đó và thác dữ hiên lên trước mắt người đọc như một đoạn phim sôi động, hấp dẫn và đầy kịch tính.

  + Thác dữ như kẻ thù, như những con vật hung ác được thể hiện sinh động bằng các biện pháp nghệ thuật: so sánh, nhân hóa

  + người lái đò như thể một viên tướng giả xông vào trận đồ bát quái với muôn vàn hiểm ác, trí dũng song toàn

Câu 5 (trang 193 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Biện pháp nhân hóa

  + nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc

  +tiếng nước rống lên....

  + mặt đá hòn nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó

  + tiếng reo hò thách thức của sóng nước

- Hình ảnh con sông Đà hiện lên hung dữ như tên côn đồ

Luyện tập

1. Đọc trọn vẹn tùy bút

2. Cảm nhận đoạn miêu tả vẻ đẹp sông Đà từ trên tàu bay nhìn xuống: Tôi có bay tạt ngang........bản đồ lai chữ

- Từ trên tàu bay nhìn xuống từng nét sông Đà tải ra trên đại dương đá lờ lờ bóng mây

  + điệp từ tuôn dài, nhịp thơ mềm mại vẽ ra vẻ đẹp êm đềm của sông Đà

  + phép so sánh dòng sông như áng tóc trữ tình phô ra vẻ đẹp dịu dàng,....

- Từ trên cao qua những áng mây, nhà văn phát hiện ra bao sắc màu tươi đẹp của sông Đà

  + sắc màu sông Đà thay đổi theo mùa

  + con sông chưa từng có màu đen như Pháp từng gọi tên

Soạn bài: Người lái đò sông đà (Nguyễn Tuân) siêu ngắn - Bản 2

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “cái gậy đánh phèn”): Vẻ hung dữ của con sông Đà

- Phần 2 (tiếp đó đến “dòng nước sông Đà”): Cuộc sống của con người trên sông Đà và hình ảnh người lái đò sông Đà

- Phần 3 (còn lại): vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà

Câu 1 (trang 192, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Tác giả quan sát dòng sông với những chi tiết độc đáo, chính xác, tinh tế

- Tác giả quan sát dòng sông ở nhiều điểm nhìn, vị trí khác nhau

Câu 2 (trang 192, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Hình ảnh sông Đà hung bạo:

   + Cảnh đá dựng thành vách và ở những quãng sông hẹp

   + ở mặt ghềnh Hát Loong

   + những cái hút nước

   + những thác nước, bãi đã

- nghệ thuật: so sánh, nhân hóa

   + Bờ sông, dựng vách thành... có vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một yết hầu, lòng sông như có chỗ nằm gọn giữa hai bờ vách như con hàng động huyền bí

   + Khung cảnh mênh mông hàng cây số nước đá...như lúc nào cũng đòi nợ xuýt

   + Những cái hút nước xoáy tít lôi tuột mọi vật xuống đáy sâu

   + Tiếng nước réo nghe như oán trách, lúc như van xin, khiêu khích, giọng gằn như chế nhạo

Câu 3 (trang 192, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà:

- Vẻ đẹp theo mùa:

   + Mùa xuân: nước xanh ngọc bích

   + Mùa thu: lừ lừ chín đỏ

   + Khi Pháp xâm lược: nhuốm màu mực đen của mực Tây

- Sông Đà như một cố nhân: mang vẻ đẹp Đường thi, đằm thắm, ấm áp của sông Đà.

- Điểm nhìn của một du khách: lặng tờ, hoang dại như một bờ tiền sử, hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích xưa

Câu 4 (trang 192, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Là người từng trải, hiểu biết và thành thạo trong nghề lái đò: “trên sông Đà ông xuôi ngược hưn một trăm lần”, “nhớ tỉ mỉ ... những luồng nước”, ...

- Là người mưu trí dũng cảm, bản lĩnh và tài ba: ung dung đối đầu với thác dữ “nén đau giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo ...”, “nắm chắc binh pháp của thần sông thần núi”, động tác điêu luyện “cưỡi đúng ngay trên bờm sóng, phóng thẳng thuyền vào giữa thác ...”

- Là người nghệ sĩ tài hoa: ưa những khúc sông nhiều ghềnh thác, không thích lái đò trên khúc sông bằng phẳng, coi việc chiến thắng “con thủy quái” là chuyện thường

Câu 5 (trang 193, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Một số câu văn cho thấy tài năng sử dụng ngôn từ của Nguyễn Tuân:

   - Con sông Đà tuôn dài như một áng trữ tình...

   - Bờ sông hoang dại... cổ tích tuổi xưa

Luyện tập:

Câu 1 (trang 193, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Tìm đọc trọn vẹn thiên tùy bút

Câu 2 (trang 193, sgk ngữ văn 12, tập 1)

Chọn phân tích đoạn tác giả miêu tả thạch trận:

   - Thạch trận : " Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vỗ lấy thuyền"

   - Thủy trận :"Đám tảng đám hòn chia làm ba hàng ngang chặn ngang trên sông đòi ăn chết cái thuyền, một cái thuyền đơn độc không biết lùi đi đâu để tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn sẵn trận địa.

   - Ba trùng vi giăng bẫy trên con sông:" Vòng đầu vừa rồi, nó mở ra năm cửa trận, có bốn cửa tử một cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông" , "vòng thứ hai này tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào", "còn một trùng vây thứ ba nữa. Ít cửa hơn, bên trái bên phải đều là luồng chết cả.

→ Với vốn từ cực kì phong phú cùng bút pháp lãng mạn tô đậm để gây ấn tượng mãnh liệt, cảm giác rùng rợn, dựng lên một con sông hung bạo đầy đe dọa với con người.

Nội dung chính của văn bản:

   + Nội dung: Người lái đò sông Đà ca ngợi vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng vừa trữ tình thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc

   + Nghệ thuật: cách sử dụng từ ngữ độc đáo, đắc địa, tài ba, sử dụng vốn hiểu biết trên nhiều lĩnh vực, kết hợp hài hòa giữa bút pháp lãng mạn và hiện thực

Soạn bài: Người lái đò sông đà (Nguyễn Tuân) siêu ngắn - Bản 3

Câu 1 trang 192 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Nắm chắc thủy trình và các đặc điểm cụ thể của sông Đà (vách đá, ghềnh Hát Lóong, hút nước, thác đá, màu nước, vẻ đẹp đôi bờ…); Miêu tả tỉ mỉ, sinh động ba vòng thạch trận của sông Đà; Hiểu rõ sự nguy hiểm và vẻ đẹp, tính cách của con Sông độc đáo này.

- Nắm chắc vẻ đẹp phẩm chất và tài nghệ chèo đò vượt thác của ông đò: miêu tả tỉ mỉ, ngoạn mục tài hoa của ông đò khi vượt qua ba trùng vây thạch trận của sông Đà; thấy được vẻ đẹp bình dị của ông đò sau khi vượt thác. 

Câu 2 trang 192 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Vận dụng cách nhìn, cách tiếp cận và tri thức của nhiều lĩnh vực để miêu tả sự hùng vĩ, hung bạo của sông Đà như điện ảnh, quân sự, địa lí,…

- Ngòi bút miêu tả tỉ mỉ cùng thủ pháp nhân hóa được khai thác hiệu quả triệt để khi miêu tả sự hung bạo của sông Đà.

- Nghệ thuật sử dụng ngôn từ đạt đến độ tài hoa, nhiều câu văn dài nhưng giàu nhạc điệu, giàu chất tạo hình, sức biểu cảm và biểu đạt cao.

Câu 3 trang 192 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Khi viết về dòng sông hung bạo, Nguyễn Tuân sử dụng lối hành văn mạnh mẽ, mãnh liệt với những câu văn dài, phức tạp, hùng tráng tương xứng với sự kì vĩ của dòng sông; Quan sát, miêu tả dòng sông ở khoảng cách gần, cụ thể, tỉ mỉ.

- Khi viết về dòng sông trữ tình, tác giả sử dụng cách viết co duỗi nhịp nhàng, âm điệu uyển chuyển, hình ảnh thơ mộng, liên tưởng độc đáo phóng khoáng. Nhà văn quan sát và miêu tả con sông trữ tình từ nhiều góc độ, khi thì ngắm dòng sông từ tầm cao khi bay tạt ngang qua sông Đà khi thì ngắm dòng sông khi ở gần như quan sát màu nước, cảnh đôi bờ. 

Câu 4 trang 192 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Cuộc sống hàng ngày của ông đều là cuộc chiến với thiên nhiên.

- Nhiều năm gắn bó với việc chèo thuyền, ngoại hình của ông mang đặc trưng nghề nghiệp (tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh…trong sương mù).

- Ông đò rất am hiểu dòng sông: nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá; thuộc quy luật phục kích…hiểm trở này.

- Ông đò chinh phục sông Đà hung bạo thể hiện qua việc vượt ba trùng vây thạch trận:

+ Thủy quái sông Đà: có diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù số 1, nguy hiểm và hung bạo, đầy cạm bẫy với những ghềnh, thác, hút nước, sóng nước, với thạch trận trùng điệp đầy luồng chết chầu chực nuốt chửng, đập tan con thuyền.

+ Ông đò vượt trùng vây thứ nhất: Đá thác hiếu chiến (bệ vệ oai phong, hất hàm), nước thác làm thanh viện ùa vào đòi bẻ cán chèo, đội thuyền, túm lấy thắt lưng, bóp chặt hạ bộ ông đò => ông cố nén vết thương, kẹp chặt cuống lái, tiếng chỉ huy vẫn ngắn gọn tỉnh táo.

+ Ông đò vượt trùng vây thứ hai: trùng vây thứ 2 tăng thêm cửa tử để đánh lừa con thuyền, cửa sinh bị bố trí lệch đi => ông đò thay đổi chiến thuật, cưỡi lên thác sông Đà…lái miết một đường chéo…rảo bơi chèo lên…sấn lên chặt đôi ra để mở đường vào cửa sinh.

+ Ông đò vượt qua trùng vây thứ ba: vòng 3 bên phải bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở giữa bọn đá hậu vệ => ông đò phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa..lượn được.

=> Ông đò là người anh hùng, người nghệ sĩ trong công việc chèo đò vượt thác. Ông đại diện cho con người Tây Bắc và là chất vàng mười của đất nước ta.

Câu 5 trang 193 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.

=> Câu văn giàu hình ảnh với lối so sánh độc đáo và khả năng gợi hình, gợi cảm mềm mại, hấp dẫn => đặc tả vẻ đẹp trữ tình, mềm mại, duyên dáng, tràn đầy sức sống của dáng vẻ sông Đà giữa mùa xuân.

- Lại như quãng mặt ghềnh Hát Lóong, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió ghùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò sông Đà nào tóm được qua đấy.

=> Câu văn dài, tách thành nhiều vế cùng lối điệp liên hoàn và nghệ thuật so sánh, nhân hóa tài tình làm diện mạo hung bạo, hiếu chiến của sông Đà hiện lên thật rõ nét.

Luyện tập

Câu 2 (trang 193 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Gợi ý:

Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân...Chưa hề bao giờ tôi thấy dòng sông Đà là đen như thực dân Pháp đã đè ngửa con sông ta ra mà đổ mực Tây vào mà gọi bằng một cái tên Tây láo lếu, rồi cứ thế mà phiết vào bản đồ lai chữ. 

- Nội dung

+ Đoạn văn tập trung miêu tả vẻ đẹp đầy chất tạo hình của sông Đà với hình dáng thơ mộng, đường nét mềm mại, ẩn hiện; màu sắc dòng nước biến đổi tương phản theo mùa, gây ấn tượng mạnh.

+ Hiện diện một cái tôi Nguyễn Tuân đắm say, nồng nhiệt với cảnh sắc thiên nhiên, tinh tế và độc đáo trong cảm nhận cái đẹp.

- Nghệ thuật

+ Hình ảnh, ngôn từ mới lạ; câu văn căng tràn, trùng điệp mà vẫn nhịp nhàng về âm thanh và nhịp điệu.+ Cách so sánh, nhân hoá táo bạo mà kì thú; lối tạo hình giàu tính mĩ thuật, phối hợp nhiều góc nhìn theo kiểu điện ảnh.

Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến gậy đánh phèn): sự dữ dội, hung bạo của sông Đà

- Phần 2 (dòng nước sông Đà): cuộc sống con người trên sông Đà, hình tượng người lái đò

- Phần 3 (còn lại): vẻ hiền hòa, trữ tình của sông Đà

Nội dung chính

“Người lái đò sông Đà” là một áng văn đẹp được làm nên từ tình yêu đất nước say đắm, thiết tha của một con người muốn dùng văn chương để ca ngợi vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc.