Soạn bài: Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ (siêu ngắn)

Ngoài 2 bản Soạn bài Chi tiết và Ngắn nhất, các thầy cô giáo tại TOPLOIGIAI giới thiệu đến các bạn thêm bản Soạn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ siêu ngắn gọn, hi vọng bản soạn văn 12 siêu ngắn sẽ giúp các bạn học tập tốt hơn

Soạn bài: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ) siêu ngắn - Bản 1

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “Vợ Trương Ba bước vào”): cuộc hoán đổi hồn Trương Ba.

- Phần 2 (tiếp đó đến “Không cần!”): Cuộc sống của Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt.

- Phần 3: kết thúc sự hoán đổi và quyết định cuối cùng của hồn Trương Ba.

Nội dung bài học

Đoạn trích vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” thể hiện một thông điệp: Được sống làm người quý gia thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn luôn biết phấn đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 153 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, các hàm ý mà tác giả muốn gửi gắm:

   - Những nỗi dằn vặt, trăn trở của nhân vật hồn Trương Ba về cuộc sống ngang trái của mình.

   - Những lí lẽ cám dỗ của nhân vật xác hàng thịt.

   - Hình ảnh của Trương Ba và xác hàng thịt tác giả muốn để lại một ý nghĩa giáo dục sâu sắc không nên hoán đổi thể xác và trú ngụ vào những nơi không phải của mình.

   - Ý nghĩa triết lí của vở kịch: sự thống nhất giữa tư tưởng và hình thức.

Câu 2 (trang 153 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

* Nguyên nhân khiến cho người thân của Trương Ba và cả Trương Ba rơi vào bất ổn và phải chịu nhiều đau khổ: Tâm hồn Trương Ba (nhân hậu, cao khiết, ngay thẳng, có nhiều thú vui tao nhã, có học thức, chơi cờ...) nhưng phải trú nhờ thể xác của hàng thịt (thô thiển, ham muốn tầm thường, dung tục).

⇒ Mọi người xung quanh không ai thừa nhận ông.

* Thái độ của Trương Ba: hụt hẫng, cô đơn. Ông bị mọi người xa lánh, sự tồn tại của ông vì thế cũng trở ên vô nghĩa, nặng nề, bức bối.

Câu 3 (trang 154 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Quan niệm của Đế Thích	Quan niệm của Trương Ba
Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế giới vốn không toàn vẹn: “Dưới đất, trên trời đều thế cả”. ⇒ Đế Thích có cái nhìn quan liêu, hời hợt.	Không chấp nhận cái cảnh phải sống bên trong một đằng bên ngoài một nẻo, muốn được là mình “toàn vẹn”. ⇒ Trương Ba cần cuộc sống có ý nghĩa, phải đúng là mình, hòa hợp toàn vẹn giữa linh hồn và thể xác.

* Trương Ba trách Đế Thích, người đem lại cho mình sự sống: “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết” là hoàn toàn đúng bởi việc Trương Ba sống dựa vào xác hàng thịt đã khiến hồn ông trở thành nô lệ cho thân xác và không được sống thật với con người mình.

* Màn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích nói lên ý nghĩa:

   - Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa. Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi.

   - Sống thực sự cho ra cho con người không thể dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống chắp vá, không được là mình thì cuộc sống trở nên vô nghĩa.

Câu 4 (trang 154 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Trương Ba từ chối vì:

   - Ông không chấp nhận cách sống giả tạo “không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được”, sống mà không được là chính mình, cuộc sống mà “khổ hơn là cái chết”.

   - Quyết định của hồn Trương Ba thể hiện một tính cách quyết đoán, mạnh mẽ và cả một lòng tự trọng, nhân hậu, giàu tình yêu thương.

Câu 5 (trang 154 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Kết thúc vở kịch, nhân vật hồn Trương Ba chấp nhận cái chết, dù là cái chết oan ức. Đoạn kết của đoạn trích làm bừng sáng nhân cách, tự trọng, lòng yêu thương của Trương Ba

⇒ Gửi gắm thông điệp:

   - Thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện, cái đẹp và sự sống đích thực.

   - Một trong những điều quý giá nhất của mỗi người là được sống là mình, sống trọn vẹn với những giá trị mà mình có và theo đuổi. Cuộc sống thật sự có ý nghĩa khi con người được sống trong sự hài hòa giữa thể xác và linh hồn, con người phải biết đấu tranh để hoàn thiện nhân cách, vươn tới giá trị cao quý.

Luyện tập

Gợi ý:

Giả định Đế Thích cho Trương Ba được sống trong xác hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào cu Tị và Trương Ba đồng ý. Cuộc sống của Trương Ba sẽ vô cùng giắc rối, khổ sở.

Nếu nhập vào xác anh hàng thịt	Nếu nhập vào xác cu Tị
người nhà anh hàng thịt và làng xóm sẽ nhận nhầm ngườ, họ đòi hỏi những công việc của anh hàng thịt, còn người nhà Trương Ba thì cảm thấy thất vọng, xa lạ với thân xác kì lạ, thô lỗ, vụng về của anh hàng thịt.	Trương Ba có những suy nghĩ chín chắn, kì lạ, già dặn trong hình hài một chú bé con. Nhưng mặt khác, ông không thể làm được những việc mà ông muốn làm (liên quan đến thể lực và vị thế xã hội).

Soạn bài: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ) siêu ngắn - Bản 2

I. Tác giả và tác phẩm

1. Tác giả

Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) sinh ra ở Hạ Hòa, Phú Thọ, quê gốc ở Đà Nẵng, trong một gia đình tri thức, cha là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận, nên thiên hướng và năng khiếu nghệ thuật của ông đã sớm bộc lộ từ nhỏ.

Tác phẩm chính: Sống mãi tuổi 17, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc và vô tận, tôi và chúng ta,...

2. Tác phẩm

Hồn Trương Ba, da hàng thịt (viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới ra mắt công chúng) là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước. Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa, triết lí và nhân văn sâu sắc.

Văn bản trích phần lớn cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.

II. Hướng dẫn sọan bài

Câu 1 (trang 153 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, các hàm ý mà tác giả muốn gửi gắm:

- Những nỗi dằn vặt, trăn trở của nhân vật hồn Trương Ba về cuộc sống ngang trái của mình.

- Những lí lẽ cám dỗ của nhân vật xác hàng thịt.

- Hình ảnh của Trương Ba và xác hàng thịt tác giả muốn để lại một ý nghĩa giáo dục sâu sắc không nên hoán đổi thể xác và trú ngụ vào những nơi không phải của mình.

- Ý nghĩa triết lí của vở kịch: sự thống nhất giữa tư tưởng và hình thức. Đây là một ý nghĩa triết lí có tính khái quát cao, bao trùm nhiều mặt của đời sống xã hội.

Câu 2 (trang 153 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

* Nguyên nhân khiến cho người thân của Trương Ba và cả Trương Ba rơi vào bất ổn và phải chịu nhiều đau khổ: Tâm hồn Trương Ba (nhân hậu, cao khiết, ngay thẳng, có nhiều thú vui tao nhã, có học thức, chơi cờ...) nhưng phải trú nhờ thể xác của hàng thịt (thô thiển, ham muốn tầm thường, dung tục).

⇒ Mọi người xung quanh không ai thừa nhận ông.

* Thái độ của Trương Ba: hụt hẫng, cô đơn. Ông bị mọi người xa lánh, sự tồn tại của ông vì thế cũng trở nên vô nghĩa, nặng nề, bức bối.

Câu 3 (trang 154 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Quan niệm của Đế Thích	Quan niệm của Trương Ba
Khuyên Trương Ba chấp nhận vì thế giới vốn không toàn vẹn: “Dưới đất, trên trời đều thế cả”. ⇒ Đế Thích có cái nhìn quan liêu, hời hợt.	Không chấp nhận cái cảnh phải sống bên trong một đằng bên ngoài một nẻo, muốn được là mình “toàn vẹn”. ⇒ Trương Ba cần cuộc sống có ý nghĩa, phải đúng là mình, hòa hợp toàn vẹn giữa linh hồn và thể xác.

* Trương Ba trách Đế Thích, người đem lại cho mình sự sống: “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết” là hoàn toàn đúng bởi việc Trương Ba sống dựa vào xác hàng thịt đã khiến hồn ông trở thành nô lệ cho thân xác và không được sống thật với con người mình.

* Màn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích nói lên ý nghĩa:

- Con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa. Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi.

- Sống thực sự cho ra con người không thể dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống chắp vá, không được là mình thì cuộc sống trở nên vô nghĩa.

Câu 4 (trang 154 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Trương Ba từ chối vì:

- Ông không chấp nhận cách sống giả tạo “không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được”, sống mà không được là chính mình, cuộc sống mà “khổ hơn là cái chết”.

- Quyết định của hồn Trương Ba thể hiện một tính cách quyết đoán, mạnh mẽ và cả một lòng tự trọng, nhân hậu, giàu tình yêu thương.

Câu 5 (trang 154 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):

Kết thúc vở kịch, nhân vật hồn Trương Ba chấp nhận cái chết, dù là cái chết oan ức. Đoạn kết của đoạn trích làm bừng sáng nhân cách, tự trọng, lòng yêu thương của Trương Ba

⇒ Gửi gắm thông điệp:

- Thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện, cái đẹp và sự sống đích thực.

- Một trong những điều quý giá nhất của mỗi người là được sống là mình, sống trọn vẹn với những giá trị mà mình có và theo đuổi. Cuộc sống thật sự có ý nghĩa khi con người được sống trong sự hài hòa giữa thể xác và linh hồn, con người phải biết đấu tranh để hoàn thiện nhân cách, vươn tới giá trị cao quý.

III. Luyện tập

Gợi ý:

Giả định Đế Thích cho Trương Ba được sống trong xác hàng thịt hoặc hồn Trương Ba nhập vào cu Tị và Trương Ba đồng ý. Cuộc sống của Trương Ba sẽ vô cùng rắc rối, khổ sở.

Nếu nhập vào xác anh hàng thịt	Nếu nhập vào xác cu Tị
người nhà anh hàng thịt và làng xóm sẽ nhận nhầm người, họ đòi hỏi những công việc của anh hàng thịt, còn người nhà Trương Ba thì cảm thấy thất vọng, xa lạ với thân xác kì lạ, thô lỗ, vụng về của anh hàng thịt.	Trương Ba có những suy nghĩ chín chắn, kì lạ, già dặn trong hình hài một chú bé con. Nhưng mặt khác, ông không thể làm được những việc mà ông muốn làm (liên quan đến thể lực và vị thế xã hội).

Soạn bài: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (Lưu Quang Vũ) siêu ngắn - Bản 3

Câu 1 (trang 153 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Hàm ý của tác giả qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt:

- Bi kịch bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo (linh hồn thanh cao của Trương Ba chán ghét, đau khổ bên trong thân xác phàm tục của anh hàng thịt): tôi đã chán cái chỗ ở không phải của tôi…ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát.

- Không chỉ linh hồn mới có tiếng nói và sức mạnh, thể xác cũng có sức mạnh bản năng ghê gớm của nó: bất chấp thái độ phủ nhận yếu ớt của Trương Ba, xác hàng thịt đưa ra nhiều minh chứng cho thấy hồn Trương Ba cũng tha hóa theo nhu cầu của hắn.

- Sự thật là nhiều người chỉ vun vén cho phần hồn mà bỏ bê, coi thường phần xác.

- Cuộc đấu tranh giữa cái thanh cao và cái tầm thường (hồn Trương Ba cố gắng giữ quan điểm của mình trước những lí lẽ ti tiện của xác hàng thịt nhưng vì vẫn phải chung đụng, sống nhờ vào xác hàng thịt nên không thoát khỏi tuyệt vọng.

Câu 2 (trang 153 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Nguyên nhân:

- Nguyên nhân khiến người thân của Trương Ba và chính Trương Ba rơi vào bất ổn, đau khổ là việc bên trong một đằng bên ngoài một nẻo gây ra nhiều phiền toái, rắc rối. Đau xót hơn là Trương Ba không còn là chính mình, ông bị tha hóa dưới sức ảnh hưởng ghê gớm của xác hàng thịt.

=> Hậu quả là vợ ông đòi bỏ đi, cái Gái không nhận ông, con trai không nghe lời ông, con dâu cũng nhận ra sự đổi khác ở ông.

* Thái độ:

- Đau đớn, nhẫn nhục, bất lực.

- Thừa nhận sự thắng thế của xác hàng thịt nhưng không khuất phục mà quyêt định không cần đến xác hàng thịt nữa.

=> Thắp hương gọi Đế Thích để giải quyết bi kịch.

Câu 3 (trang 153 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Sự khác nhau của Trương Ba và Đế Thích về ý nghĩa sự sống:

- Với Đế Thích: sống là được tồn tại dù đôi khi người ta không được là mình toàn vẹn (Ngọc Hoàng và thần tiên cũng vậy) và có thể sống bằng mọi giá (Đế Thích nói với Trương Ba: Ông phải sống, dù với bất cứ giá nào).

- Với Trương Ba: sự sống phải có ý nghĩa, có niềm vui và phải sống đúng là mình (tôi muốn được là tôi toàn vẹn, không thể sống với bất cứ giá nào được). Sống không là mình toàn vẹn còn khổ hơn là cái chết.

* Lời trách của Trương Ba với Đế Thích “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!” rất đúng đắn vì sự sống chỉ có ý nghĩa khi con người được sống là chính mình một cách toàn vẹn. Việc Trương Ba sống dựa vào xác hàng thịt đã khiến hồn ông trở thành nô lệ cho thân xác và không được sống thật với con người mình.

* Ý nghĩa của màn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích:

- Sự sống đáng quý nhưng không thể sống bằng bất cứ giá nào.

- Sự sống chỉ có ý nghĩa và con người chỉ thấy thanh thản khi sống là chính mình, hài hòa giữa bên ngoài và bên trong.

- Mọi sự chắp vá, gượng ép chỉ đem đến lại vật quái gở mang tên “hồn Trương Ba da hàng thịt”, đem lại đau khổ cho bản thân và người xung quanh.

Câu 4 (trang 153 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị vì:

- Việc này sẽ dẫn đến hàng loạt những phiền phức, rắc rối như việc Trương Ba đã nhập vào xác hàng thịt (phải giải thích cho chị Lụa và gia đình, có khi phải sang nhà chị Lụa ở, lại tạo cơ hội cho bọn lí trưởng, trương tuần thu lợi…).

- Tuy có cả cuộc đời trước mắt nhưng khi những người đồng trang lứa nằm xuống, Trương Ba sẽ trở nên lạc lõng, thảm hại.

- Dù nhập vào xác cu Tị hay xác ai thì Trương Ba cũng không được là mình toàn vẹn và tiếp tục rơi vào bi kịch bên trong một đằng bên ngoài một nẻo.

Câu 5 (trang 154 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

* Ý nghĩa của đoạn kết:

- Quyết định đúng đắn của Trương Ba đem lại sự thanh thản, yên bình, hạnh phúc cho chính linh hồn ông và những người thân xung quanh.

- Sự sống đáng quý nhưng sống là chính mình, sống hạnh phúc còn có ý nghĩa quan trọng hơn.

Luyện tập

Nếu Trương Ba đồng ý sống trong xác hàng thịt hoặc nhập vào cu Tị, cuộc sống của Trương Ba sẽ lại rơi vào bi kịch với hàng loạt những rắc rối, phiền toái của việc bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo. Những phiền toái ấy có thể khác nhau khi sống trong những cái xác khác nhau nhưng đều là sự chắp vá lố bịch, sự tham lam tai hại. Quan trọng nhất, dù sống trong xác ai không phải xác mình thì hồn Trương Ba cũng đều không thể có được sự thanh thản, hạnh phúc vì sống không là chính mình. Điều đó sẽ tiếp tục làm tổn thương những người thân yêu của ông và gây ra những điều vô lí ở đời.

Tóm tắt

Trương Ba - người làm vườn chất phác, hiền lành, rất mực yêu quý vợ con và cháu gái. Ông nổi tiếng là người chơi cờ giỏi và có lối sống thanh cao. Vì sự tắc trách của Nam Tào, Trương Ba đang khỏe mạnh bỗng chết một cách đột ngột. Tiên Đế Thích vì muốn có người đánh cờ với mình và muốn sửa sai cho Nam Tào nên hóa phép cho hồn Trương Ba nhập vào xác một anh hàng thịt mới chết. Hồn Trương Ba đau khổ đấu tranh với những ham muốn bản năng của thân xác hàng thịt. Sau một thời gian, chính hồn Trương Ba cũng phần nào bị tha hóa, gia đình Trương Ba trở nên ly tán, đau buồn. Trương Ba quyết định thắp nhang gọi Đế Thích lên để quyết định rời khỏi thân xác anh hàng thịt. Đế Thích tìm mọi cách khuyên ngăn và đưa ra giải pháp khác hấp dẫn hơn như cho Trương Ba nhập vào xác cu Tị đang hấp hối. Trương Ba xin cho cu Tị được sống và kiên quyết chọn cái chết và không nhập vào xác ai nữa bởi ông không muốn “bên trong một đằng bên ngoài một nẻo”.

Bố cục

Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến Cái hồn vía ương bướng của tôi ơi, hãy về với tôi này!): Cuộc đối thoại giữa hồn và xác

- Phần 2 (tiếp theo đến Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần): Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và mọi người trong gia đình.

- Phần 3 (còn lại): Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; quyết định cuối cùng của Trương Ba.

Nội dung chính

Bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ, sống tạm và trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hóa trước sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục; vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách.