Soạn bài Em bé thông minh chi tiết (Chân trời sáng tạo)

     Hướng dẫn soạn văn 6 và trả lời câu hỏi bài Em bé thông minh trang 42 sgk Ngữ văn 6 tập 1 bộ sách Chân trời sáng tạo được biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ giáo dục.

I. TÌM HIỂU TÁC PHẨM ĐỂ SOẠN BÀI SỰ TÍCH HỒ GƯƠM CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

1. Thể loại

- Truyện cổ tích

2. Tóm tắt

     Một ông vua sai viên quan đi tìm người hiền tài. Viên quan ấy đến đâu cũng ra những câu đố hóc búa để thử tài. Một hôm, thấy hai cha con làm ruộng, quan hỏi một câu hỏi khó “trâu của lão cày một ngày được mấy đường?”. Cậu con trai nhanh trí hỏi vặn lại khiến viên quan thua cuộc. Nhận ra người tài, viên quan về báo vua. Vua tiếp tục thử tài, bắt dân làng đó nuôi để trâu đực đẻ ra trâu con. Cậu bé nghĩ ra cách và cứu được dân làng. Lần thử tài sau, cậu bé vượt qua thử thách khiến vua nể phục. Vua láng giềng có ý xâm lược, muốn dò xét nhân tài nước ta, sai sứ giả mang sang chiếc vỏ ốc vặn thật dài và đố xâu sợi chỉ qua. Cả triều không ai tìm ra cách, vua tìm cậu bé. Cậu bé thông minh chỉ ra cách giải, giúp đất nước tránh được một cuộc chiến. Vua phong cậu làm trạng nguyên.

3. Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “có người nào thật lỗi lạc”): Vua sai quan tìm người tài

- Phần 2 (tiếp đó đến “thán phục sử giả của nước láng giềng”): Những thử thách chứng tỏ sự thông minh của cậu bé

- Phần 3 (còn lại): Cậu bé lên làm trạng nguyên

II. CHUẨN BỊ ĐỌC - SOẠN BÀI EM BÉ THÔNG MINH (CHÂN TRỜI SÁNG TẠO)

Câu 1. Người như thế nào được xem là người thông minh?

- Thông minh là tính từ chỉ người có trí tuệ vượt trội hơn người; có năng lực hiểu nhanh, tiếp thu nhanh mọi vấn đề. Cụm từ “thông minh” cũng có thể được giải nghĩa là khôn khéo, nhanh trí, biết cách ứng phó mau lẹ đối với những tình huống xấu xảy đến bất ngờ.

- Người thông minh là người có trí tuệ vượt trội hơn người; có năng lực hiểu nhanh, tiếp thu nhanh mọi vấn đề. Cụm từ “thông minh” cũng có thể được giải nghĩa là khôn khéo, nhanh trí, biết cách ứng phó mau lẹ đối với những tình huống xấu xảy đến bất ngờ. 

Câu 2. Theo em, người thông minh có thể giúp ích gì cho mọi người?

- Người thông minh có thể giúp những người xung quanh giải quyết những vướng mắc, khó khăn trong cuộc sống một cách dễ dàng, có thể tìm ra giải pháp trong những tình huống khó xử lý nhất.

- Người thông minh có thể giúp mọi người tìm được phương án giải quyết nhanh những khó khăn trong cuộc sống; tìm ra cách làm hay, rút ngắn thời gian và mang lại hiệu quả cao.

III. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN - SOẠN BÀI EM BÉ THÔNG MINH (CHÂN TRỜI SÁNG TẠO)

Câu 1. Theo em ai sẽ là người giải quyết thử thách này? Người đó có thành công không?

- Theo em, cậu bé sẽ tiếp tục giải câu đố của vua vì cậu bé đã bộc lộ trí thông minh của mình qua câu đố đầu tiên nên nhà vua muốn thử thách thêm cậu bé lần nữa.

Câu 2. Liệu trong phần tiếp theo, em bé có phải vượt qua những thử thách nữa hay không?

- Em nghĩ, trong phần tiếp theo, cậu bé sẽ tiếp tục trải qua những khó khăn và thử thách lớn hơn.

Vì nhan đề của truyện là “Em bé thông minh” và qua việc trải qua những thử thách, giải những câu đố hóc búa thì trí thông minh của cậu bé sẽ tiếp tục được bộc lộ, khiến mọi người phải thực sự khâm phục.

Câu 3. Chi tiết em bé "hát lên một câu" cho em biết điều gì về nhân vật này?

- Trước câu đố hóc búa không ai giải được, cậu bé vừa chơi đùa vừa cất lên câu hát, thể hiện sự hồn nhiên của cậu bé, thử thách không khiến cậu phải cảm thấy sợ hãi.

IV. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỔI- SOẠN BÀI EM BÉ THÔNG MINH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

Câu 1. Truyện Em bé thông minh kể về kiểu nhân vật nào trong truyện cổ tích?

Câu 1 trang 46 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Truyện Em bé thông minh kể về kiểu nhân vật thông minh.

Câu 2. Đọc đoạn văn sau:

    Hồi đó, có một nước láng giềng lăm le muốn chiếm bờ cõi nước ta. Để dò xem bên này có nhân tài hay không, họ sai sứ đưa sang một cái vỏ ốc vặn rất dài, rỗng hai đầu, đố làm sao xâu một sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc.

Đây là lời của người kể chuyện hay lời nhân vật? Vì sao em cho là như vậy?

Câu 2 trang 46 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

"Hồi đó, có một nước láng giềng lăm le muốn chiếm bờ cõi nước ta. Để dò xem bên này có nhân tài hay không, họ sai sứ đưa sang một cái vỏ ốc vặn rất dài, rỗng hai đầu, đố làm sao xâu một sợi chỉ mảnh xuyên qua đường ruột ốc." 

Đây là lời của người kể chuyện vì đây là phần lời người kể đang tường thuật lại sự việc diễn ra. 

Câu 3. Trong truyện, em bé đã vượt qua những thử thách nào? Các thử thách ấy có ý nghĩa gì trong việc thể hiện phẩm chất của nhân vật em bé thông minh?

Câu 3 trang 46 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Trong truyện, em bé đã vượt qua 4 thử thách:

Stt	Thử thách	Kết quả	Phẩm chất
1	Trả lời câu hỏi phi lí của viên quan, khi viên quan hỏi cha cậu cày mỗi ngày được mấy đường	Hỏi vặn lại viên quan: “Ngựa của ông một ngày đi mấy bước?”	Thông minh, phản ứng nhanh nhẹn, biện luận đầy thuyết phụcnhưng cũng rất hồn nhiên.
2	Nhà vua bắt dân làng cậu bé nuôi trâu đực phải đẻ được con	Lẻn vào sân rồng khóc um lên: “Mẹ con chết sớm mà cha không chịu đẻ em bé để chơi với con.” -> Đưa nhà vua bị gài bẫy phải nói ra sự vô lí
3	Thịt một con chim sẻ phải dọn thành ba cỗ bàn thức ăn	Đưa cho sứ giả một chiếc kim khâu, xin cho rèn thành một con dao -> Giải đố bằng cách đố lại.
4	Xâu sợi chỉ mềm qua đường ruột ốc xoắn dài.	Vừa chơi vừa hát một khúc hát đồng dao để giải đố -> Dùng mẹo dân gian bắt kiến xỏ chỉ

=> Các thử thách trong truyện có ý nghĩa tạo tình huống thuận lợi

Câu 4. Em đánh giá như thế nào về kết thúc của truyện?

Câu 4 trang 46 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

- Kết thúc của truyện cổ tích thường là có hậu chứ không phải luôn luôn có hậu. Kết thúc truyện Em bé thông minh thuộc loại có hậu, cách kết thúc có hậu này cũng là đặc điểm nổi bật của truyện cổ tích

Câu 5. Theo em, chủ đề của truyện em bé thông minh là gì?

Câu 5 trang 46 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

- Chủ đề của truyện là đề cao trí thông minh dân gian, trí thông minh được đúc rút từ hiện thực cuộc sống, kinh nghiệm đời sống lao động vô cùng phong phú.

Câu 6. Lời giải đố của các nhân vật thông minh trong truyện cổ tích thường dựa vào kiến thức từ đời sống. Việc tích lũy kiến thức từ đời sống có tác dụng gì đối với chúng ta.

Câu 6 trang 46 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

- Việc tích lũy kiến thức, kinh nghiệm thực tế từ hiện thực đời sống rất quan trọng đối với mỗi chúng ta. Những điều đó giúp chúng ta có thể giải quyết những tình huống từ thực tiễn mà kiến thức được học qua sách vở không thể giải đáp hết được.

V. TỔNG KẾT BÀI SOẠN EM BÉ THÔNG MINH CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

1. Giá trị nội dung

“Em bé thông minh” là loại truyện cổ tích về nhân vật thông minh – kiểu nhân vật phổ biến trong truyện cổ tích Việt Nam và thế giới. Truyện đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian (qua hình thức giải những câu đố, vượt những thách đố oái oăm,…), từ đó tạo tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hằng ngày

2. Đặc sắc nghệ thuật

- Dùng câu đố thử tài, từ đó tạo nên tình huống thử thách để nhân vật bộc lộ phẩm chất, tài năng

- Cách dẫn dắt sự việc cùng với mực độ tăng dần của những câu đố và cách giải đố tạo nên tiếng cười hài hước