Plasmit là gì?

Câu trả lời chính xác nhất: Ở vi khuẩn, ngoài ADN vùng nhân còn có các ADN vòng nhỏ gọi là Plasmit. Các plasmid không phải là yếu tố nhất thiết phải có đối với sự sống tế bào, nhưng khi có mặt, chúng đem lại cho tế bào nhiều đặc tính chọn lọc quý giá như có thêm khả năng phân giải một số hợp chất, chống chịu với nhiệt độ bất lợi, chống chịu với các kháng sinh…

Để hiểu hơn về Plasmit, hãy theo dõi phần nội dung dưới đây

1. Plasmid là gì?

Plasmids được hiểu là các phân tử ADN mạch đôi dạng vòng, sợi kép, tự tái bản. Plasmid nằm ngoài ADN nhiễm sắc thể và được duy trì trong vi khuẩn như các thực thể độc lập. Trong một số trường hợp có thể tìm thấy trên thực vật nhân thực. Plasmid có kích thước đa dạng, plasmid lớn cho tới vài trăm bản sao trong cùng một tế bào. Plasmid bình thường và nhỏ cho kích thước chỉ một bản sao.

Plasmid thông thường sẽ chứa các gene-cassettes (nhóm gene) hay gene. Plasmid mang lại ưu thế chọn lọc cho tế bào vi khuẩn chứa nó. Mỗi plasmid vai trò vị trí bắt đầu sao chép và có chứa ít nhất một trình tự ADN. Plasmid còn có khả năng tự sao chép độc lập với ADN nhiễm sắc thể.

Plasmids là các phân tử ADN mạch đôi dạng vòng

>>> Xem thêm: Plasmít là adn vòng mạch kép có trong

2. Cấu hình Plasmid

ADN plasmid khi chạy điện di có thể xuất điện dưới 5 dạng cấu hình:

+ Supercoiled Siêu xoắn hay Dạng vòng đóng bằng liên kết hóa trị. Trường hợp này ADN còn nguyên vẹn với cả hai mạch đều không bị cắt đứt.

+ Relaxed Circular Vòng tháo xoắn. Trong trường hợp này ADN vẫn còn nguyên với hai mạch đều không bị cắt, nhưng plasmid đã được enzyme tháo xoắn.

+ Supercoiled Denatured Siêu xoắn biến tính. Trường hợp này không phải là một dạng tự nhiên trong cơ thể. Nó thường tạo nên cấu hình plasmid rất chặt, cả hai mạch đều hông bị cắt nhưng bắt cặp bổ sung không chính xác và hiện diện với số lượng nhỏ khi bị ly giải quá độ với kiềm.

+ Nicked Open-circular Vòng mở. Trường hợp này có một mạch bị cắt.

+ Linear Mạch thẳng. Đối với trường hợp này hai mạch bị cắt ở cùng một vị trí.

Cấu hình trên gel biểu thị độ linh động điện di tương đối:

+ Vòng mở (chậm nhất)

+ Mạch thẳng

+ Siêu xoắn

+ Siêu xoắn biến tính

+ Vòng tháo xoắn (nhanh nhất)

Một cách để phân nhóm các plasmid là dựa vào khả năng truyền sang vi khuẩn khác của chúng.

Plasmid tiếp hợp (conjugative) chứa các tra-genes, giúp thực hiện một quá trình phức tạp gọi là tiếp hợp (conjugation), chuyển một plasmid sang vi khuẩn khác.

Plasmid không tiếp hợp là những plasmid không có khả năng tự thực hiện tiếp hợp, vì thế chúng chỉ có thể được chuyển sang một vi khuẩn khác khi có sự trợ giúp (ngẫu nhiên) của plasmid tiếp hợp.

Còn có một nhóm plasmid trung gian gọi là nhóm di chuyển được (mobilisable). Chúng chỉ mang các gene cần thiết cho việc di chuyển. Những plasmid này có thể chuyển với tần suất cao khi có mặt một plasmid tiếp hợp.

Nhiều loại plasmid khác nhau có thể cùng tồn tại trong một tế bào, đã có 7 plasmid khác nhau được tìm thấy trong E. coli. Mặt khác, những plasmid có họ hàng thường không thể cùng tồn tại - không tương hợp (incompatible), một trong số chúng sẽ bị loại khỏi tế bào. Vì thế, các plasmid còn được xếp vào các nhóm không tương hợp (incompatibility group), dựa vào khả năng cùng tồn tại của chúng trong một tế bào. Sự sắp xếp theo tính không tương hợp dựa vào cơ chế điều hòa những chức năng thiết yếu của plasmid.

3. Các loại plasmid

Từ việc nắm được khái niệm Plasmid là gì, bạn cũng cần ghi nhớ về các loại Plasmid như sau:

Dựa vào khả năng truyền sang vi khuẩn khác

Plasmid conjugation (Plasmid tiếp hợp): Dạng Plasmid thực hiện một quá trình phức tạp gọi là tiếp hợp có chứa các tra-genes chuyển một plasmid sang vi khuẩn khác.Plasmid không tiếp hợp: Dạng plasmid là những plasmid không có khả năng tự thực hiện tiếp hợp. Khi có sự trợ giúp của plasmid tiếp hợp chúng mới có thể được chuyển sang một vi khuẩn khác.Plasmid trung gian: Dạng nhóm Plasmid này chỉ mang các gene cần thiết cho việc di chuyển. Gọi là nhóm di chuyển được (mobilisable). Khi có mặt một plasmid tiếp hợp, những plasmid này có thể chuyển với tần suất cao.

Plasmid không tương hợp: Dạng Plasmid được sắp xếp dựa vào khả năng cùng tồn tại của chúng trong một tế bào. Dựa vào cơ chế điều hòa những chức năng thiết yếu của plasmid để sắp xếp theo tính không tương hợp.

4. Những ứng dụng plasmid

Plasmid giúp nhân bản hoặc biểu hiện các gene cần quan tâm

Plasmid đóng một vai trò quan trọng trong việc nhân bản hoặc biểu hiện các gene. Nhằm đáp ứng các ứng dụng trên có rất nhiều plasmid đã được thương mại hóa.

Plasmid thường được gắn chèn vào các gene cần quan tâm đây cũng là ứng dụng đầu tiên của nó. Plasmid này còn có chứa một hay vài gene kháng kháng sinh cùng gene quan tâm. Qua quá trình gọi là biến nạp (transformation), Plasmid được đưa vào bên trong vi khuẩn bằng.

Sau đó vi khuẩn được nuôi trên môi trường có chứa kháng sinh. Nhờ gene kháng kháng sinh nằm trên plasmid, những vi khuẩn nhận được plasmid sẽ biểu hiện khả năng kháng kháng sinh. Nhờ đó trong môi trường nuôi cấy có chứa kháng sinh tương ứng vi khuẩn vẫn sống được.

Vi khuẩn kháng sinh trong môi trường, vi khuẩn không nhận được plasmid có thể bị tiêu diệt. Do các vi khuẩn này không nhận được plasmid vì chúng không mang gene kháng kháng sinh này. Vi khuẩn chứa plasmid sẽ tiến hành tách riêng ra, sau quá trình tăng sinh sẽ tiến hành thu lại và ly giải để phân lập plasmid.

Plasmid giúp tạo ra protein với số lượng lớn.

Các vi khuẩn chứa có khả năng sản xuất ra số lượng lớn protein. Nhờ việc nuôi cấy các vi khuẩn nằm trên các plasmid mang gene mong muốn. Chúng sẽ tiến hành kích hoạt để sản xuất ra số lượng lớn protein. Ứng dụng này đơn giản, tiết kiệm mang đến hiệu quả cao. Đây còn được coi là biện pháp tạo ra một lượng lớn plasmid. Hay nguồn protein cũng như insulin và kháng sinh.

---------------------------

Trên đây Top lời giải và bạn đã cùng nhau đi tìm hiểu Plasmit là gì?. Chúc tôi mong bạn đã có những kiến thức thật bổ ích. Chúc bạn học tốt.