Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 9. Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ

Tóm tắt Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 9. Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Lịch sử 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ

1. Bối cảnh lịch sử

- Cuối thế kỉ XIV, Đại Việt lâm vào khủng hoảng trầm trọng. Quý tộc nhà Trần đẩy đất nước vào tình trạng chính trị bất ổn, sản xuất lại trì trệ. Tình trạng mất mùa, đói kém xảy ra liên miên, đời sống của nhân dân, nhất là nông nô, nô tì, bị bần cùng hoá, nông dân nổi dậy khởi nghĩa ở nhiều nơi. 

- Yêu cầu khách quan đặt ra cho Đại Việt lúc này là phải giải quyết khủng hoảng kinh tế – xã hội, thủ tiêu những yếu tố cát cứ của quý tộc nhà Trần, xây dựng, củng cố đất nước về mọi mặt.

2. Nội dung cuộc cải cách

Trong hơn 30 năm nắm quyền lực dưới triều Trần và triều Hồ, Hồ Quý Ly đã tiến hành cải cách trên nhiều lĩnh vực: chính trị, quân sự, kinh tế, xã hội, văn hoá – giáo dục.

a) Về chính trị và hành chính

Hồ Quý Ly đã sửa đổi chế độ hành chính, chia cả nước thành lộ và trấn, ban hành quy chế về hệ thống quan lại địa phương. Chức An phủ sứ ở lộ phải chịu trách nhiệm quản lí toàn bộ công việc hộ tịch, thuế khoá, kiện tụng, nhằm tăng cường tổ chức của các khu vực hành chính địa phương. Đổi tên gọi thành Thăng Long là Đông Đô, cho xây dựng một kinh thành mới Tây Đô bằng đá kiên cố ở Vĩnh Lộc, Thanh Hoá. Cuối năm 1397, Hồ Quý Ly ép vua Trần dời về Tây Đô.

b) Về quân sự

- Hồ Quý Ly chấn chỉnh và tăng cường quân đội, thay các tướng lĩnh trẻ tuổi có năng lực nắm binh quyền, thải hồi người yếu, bổ sung người khoẻ mạnh, tăng cường quân số và các lực lượng quân sự địa phương.

- Kĩ thuật quân sự được cải tiến vượt bậc, Hồ Nguyên Trừng đã chế tạo thành công súng thần cơ và cổ lâu thuyền (loại thuyền chiến lớn có hai tầng). Thành Tây Đô (Thành Nhà Hồ) là một công trình quân sự có tính phòng thủ cao. 

c) Về kinh tế

- Năm 1396, Hồ Quý Ly cho ban hành tiền giấy thay thế tiền đồng, gọi là "Thông bảo hội sao” gồm nhiều loại.

- Năm 1397, Hồ Quý Ly đặt phép hạn điền, nhằm hạn chế sở hữu ruộng tư, đã đánh mạnh vào chế độ điền trang của quý tộc nhà Trần và ruộng tư của địa chủ lớn, tăng nguồn thu nhập sưu thuế cho nhà nước.

- Năm 1402, nhà Hồ thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước, cải cách thuế định và tô ruộng. Thuế định chỉ thu đối với người có ruộng, người ít ruộng nộp thuế nhẹ đi, người không có ruộng và hạng cô quả không phải nộp thuế.

d) Về xã hội

- Năm 1401, Hồ Quý Ly ban hành phép hạn nô, giới quý tộc bị hạn chế số nô tì. Phép hạn nô đã chuyển một bộ phận lớn gia nô thành quan nô (nô tì nhà nước) nhưng thân phận nô tì vẫn chưa được giải phóng.

- Năm 1403, cho đặt Quảng tế (cơ quan coi việc y tế) để chữa bệnh cho dân.

e) Về văn hoá – giáo dục

- Hồ Quý Ly đã chấn chỉnh lại Phật giáo và Nho giáo. Ông hạn chế Phật giáo, Đạo giáo, đề cao Nho giáo nhưng là Nho giáo thực dụng, chống giáo điều, kết hợp với tinh thần Pháp gia.

- Hồ Quý Ly là vị vua Việt Nam đầu tiên dùng chữ Nôm để chấn hưng nền văn hoá dân tộc.

- Hồ Quý Ly cho sửa đổi chế độ thi cử, đặt kì thi Hương ở địa phương và thi Hội ở kinh thành; mở trường học ở các lộ, phủ, châu, cử các quan giáo thụ trông coi và cấp học điền cho các địa phương. Năm 1404, nhà Hồ quy định thêm kì thi viết chữ và làm toán.

3. Kết quả và ý nghĩa

- Những cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ có nhiều điểm tiến bộ mang tính dân tộc. Cải cách đã đạt được một số kết quả bước đầu: tiềm lực quốc phòng được nâng cao; xoá bỏ kinh tế điền trang của quý tộc nhà Trần, nông dân có thêm ruộng đất để sản xuất; thuế khoá nhẹ hơn; văn hoá dân tộc, nhất là chữ Nôm, được đề cao; giáo dục mở rộng cho nhiều đối tượng và mang tính thực tiễn.

- Tuy nhiên, những cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ còn nhiều chủ quan, nóng vội, một số cải cách còn bộc lộ hạn chế, không triệt để. Việc dùng pháp luật để cưỡng chế thực hiện các mục tiêu cải cách gây mất lòng dân nên đã không tránh khỏi sự thất bại. 

>>> Xem toàn bộ:

- Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

- Soạn Sử 11 Chân trời sáng tạo

- Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

- Trắc nghiệm Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 9. Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.