Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 7. Chiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (Trước năm 1945)

Tóm tắt Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 17. Chiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (Trước năm 1945) theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Lịch sử 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 7: Chiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (Trước năm 1945)

1. Khái quát về chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam

a) Vị trí địa chiến lược của Việt Nam

- Việt Nam có vị trí địa chiến lược quan trọng cả trên đất liền và trên biển, nằm trên các trục giao thông quốc tế ở khu vực Đông Nam Á, từ Đông Bắc Á xuống Đông Nam Á và Nam Á, từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương.

- Với vị trí địa chiến lược ấy, Việt Nam là địa bàn cạnh tranh ảnh hưởng của các cường quốc trên thế giới và khu vực. Từ thời cổ đại, Việt Nam đã thường xuyên phải đối mặt với những cuộc bành trướng của các nước lớn từ phía bắc xuống phía nam, từ phía đông (biển) vào lục địa và tiến hành nhiều cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

b) Vai trò, ý nghĩa của chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam

- Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc là cuộc chiến tranh chính nghĩa, chống các cuộc chiến tranh của các nước lớn với những đạo quân xâm lược khổng lồ có vai trò đặc biệt trong bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, quyết định sự tồn vong của dân tộc Việt Nam.

- Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử đã viết nên những trang sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam, nêu cao chủ nghĩa yêu nước, tinh thần độc lập tự chủ, mưu trí, sáng tạo của con người Việt Nam, tạo nên sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân tộc, để lại nhiều kinh nghiệm và bài học lịch sử cho quá trình xây dựng và phát triển đất nước.

2. Một số cuộc kháng chiến thắng lợi tiêu biểu 

a) Cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán và chiến thắng Bạch Đằng năm 938

- Cuối năm 938, Ngô Quyền tổ chức trận địa cọc trên sông Bạch Đằng, đánh bại cuộc xâm lược của quân Nam Hán.

b) Kháng chiến chống quân xâm lược Tống

- Cuối năm 980, lợi dụng tình hình khó khăn của Đại Cồ Việt, nhà Tống huy động một đạo quân do tướng Hầu Nhân Bảo chỉ huy kéo sang xâm lược, mặt khác sai Lư Đa Tốn đưa thư đe dọa Vận nước lâm nguy, vua Lê Hoàn đích thân lãnh đạo quân dân tiến hành cuộc kháng chiến chống Tống.

- Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống năm 1075 – 1077: 

+ Giữa thế kỉ XI, nhà Tống (Trung Quốc) gặp nhiều khó khăn, vua Tống lập kế hoạch xâm lược Đại Việt nhằm hướng mâu thuẫn ra bên ngoài. 

+ Để chuẩn bị cho cuộc chiến, nhà Tống huy động lực lượng, xây dựng ba căn cứ quân sự và hậu cần tại Khâm châu, Liêm châu, Ung châu và nhiều trại quân áp sát biên giới Đại Việt.

+ Thái úy Lý Thường Kiệt chủ trương “ngồi im đợi giặc không bằng đem quân chặn trước thế mạnh của giặc. Cuối năm 1075 đầu năm 1076, quân đội nhà Lý chủ động bao vây tiêu diệt ba căn cứ quân sự, hậu cần và các trại dọc biên giới của quân Tống.

c) Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên

- Thế kỉ XIII, quân Mông – Nguyên đã ba lần xâm lược Đại Việt vào các năm 1258, 1285, 1287 – 1288 và đều thất bại.

- Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1258: Năm 1257, quân Mông Cổ áp sát biên giới Đại Việt, cử sứ giả đến Thăng Long dụ hàng. Vua Trần Thái Tông cho bắt giam sứ giả, ra lệnh cả nước chuẩn bị đánh giặc.

- Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1285: Sau khi thôn tính toàn bộ Nam Tống, Hốt Tất Liệt ra lệnh đóng thuyền chiến chuẩn bị tấn công xâm lược Đại Việt lần thứ hai. Nhà Trần triệu tập hội nghị Bình Than (1282) và hội nghị Diên Hồng (1284) khẳng định quyết tâm cả nước đứng lên chống ngoại xâm. Trần Quốc Tuấn được cử làm Quốc công tiết chế chỉ huy các lực lượng kháng chiến.

- Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1287 – 1288: Cuối năm 1287 đầu năm 1288, quân Nguyên xâm lược Đại Việt lần thứ ba và một lần nữa nếm trải thất bại nặng nề.

d) Cuộc kháng chiến chống quân Xiêm năm 1785

- Năm 1784, lợi dụng Nguyễn Ánh cầu viện, vua Xiêm cử 5 vạn quân thuỷ, bộ xâm lược đất Gia Định. Dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ, quân Tây Sơn được sự ủng hộ của nhân dân Gia Định đã làm nên chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút, đập tan âm mưu xâm lược của phong kiến Xiêm.

e) Cuộc kháng chiến chống quân Thanh năm 1789

- Lấy cớ Lê Chiêu Thống cầu viện, vua Thanh sai Tôn Sĩ Nghị đem hàng chục vạn quân sang xâm lược Đại Việt, chiếm Thăng Long. Quân Tây Sơn lui về lập phòng tuyến Tam Điệp (Ninh Bình) – Biện Sơn (Thanh Hoá) chặn giặc. Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế (22 – 12 – 1788), lấy hiệu là Quang Trung, phát động cuộc phản công thần tốc đánh đuổi quân xâm lược.

g) Nguyên nhân thắng lợi

- Nguyên nhân chủ quan: Các cuộc kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc của Việt Nam mang tính chính nghĩa, chống kẻ thù xâm lược. Vì thế đã huy động được sức mạnh toàn dân, hình thành thế trận “cả nước đánh giặc, toàn dân là lính". Có đội ngũ những nhà lãnh đạo và tướng lĩnh mưu lược, tài giỏi, biết vận dụng đúng đắn, sáng tạo, truyền thống và nghệ thuật quân sự vào thực tiễn các cuộc kháng chiến.

- Nguyên nhân khách quan: Những cuộc chiến tranh của các thế lực phong kiến vào Đại Việt là những cuộc chiến tranh xâm lược, phi nghĩa nên tất yếu dẫn đến thất bại. Các đội quân xâm lược thiếu sự chuẩn bị về hậu cần nên nhanh chóng rơi vào thế bất lợi.

3. Một số cuộc kháng chiến không thành công

a) Kháng chiến chống quân Triệu

Nam Việt nhiều lần đem quân xâm lược Âu Lạc nhưng đều bị thất bại do An Dương Vương có vũ khí tốt, thành Cổ Loa kiên cố. Biết không thể chinh phục Âu Lạc bằng vũ lực, Triệu Đà dùng kế giảng hoà, đưa con là Trọng Thuỷ sang ở rể trong triều đình Âu Lạc. An Dương Vương mất cảnh giác, xa rời những người cương trực, tài giỏi, nội bộ Âu Lạc bất hoà. Năm 179 TCN, Âu Lạc rơi vào ách thống trị của Nam Việt.

b) Kháng chiến chống quân Minh 

Cuối thế kỉ XIV, nhà Trần suy yếu, Hồ Quý Ly thâu tóm quyền lực, lập ra triều Hồ, đổi tên nước là Đại Ngu (1400). Lấy cớ “phù Trần, diệt Hồ”, quân Minh xâm lược Đại Ngu.

c) Kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược nửa sau thế kỉ XIX 

Năm 1858, thực dân Pháp chính thức nổ súng xâm lược Việt Nam. Triều Nguyễn tổ chức kháng chiến chống thực dân Pháp. Tuy nhiên, do sai lầm trong đường lối kháng chiến và không tập hợp được sức mạnh đoàn kết của nhân dân nên nhà Nguyễn đã đi từ thất bại này đến thất bại khác và cuối cùng để mất nước vào tay thực dân Pháp.

d) Nguyên nhân không thành công

- Các cuộc kháng chiến không thành công vì phải đương đầu với các thế lực ngoại xâm có thực lực hùng hậu về mọi mặt.

- Sai lầm trong đường lối kháng chiến của các triều đình phong kiến (Hồ, Nguyễn).

- Sự chủ quan, mất cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù.

>>> Xem toàn bộ:

- Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

- Soạn Sử 11 Chân trời sáng tạo

- Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

- Trắc nghiệm Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Lịch sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 7. Chiến tranh bảo vệ tổ quốc trong lịch sử Việt Nam (Trước năm 1945) theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.