(Kết nối tri thức) Lý thuyết Sinh 11 Bài 15: Cảm ứng ở thực vật

Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 15: Cảm ứng ở thực vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Sinh học 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 15: Cảm ứng ở thực vật

Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 15

I. Khái niệm, vai trò và đặc điểm cảm ứng ở thực vật

1. Khái niệm

- Tiếp nhận và trả lời các kích thích từ môi trường, biểu hiện bằng sự vận động của các bộ phận thực vật.

2. Vai trò

- Tận dụng nguồn sống và tự vệ, thích ứng với biến đổi môi trường sống.

3. Đặc điểm

- Có nhiều tác nhân kích thích, diễn ra chậm hoặc nhanh, có liên quan hoặc không liên quan đến sinh trưởng của tế bào.

II. Các hình thức cảm ứng và cơ chế cảm ứng ở thực vật

1. Các hình thức cảm ứng

a. Hướng động (vận động định hướng)

- Hướng động là vận động của cây đối với tác nhân kích thích từ một hướng xác định.

- Hướng động có thể là dương hoặc âm, phụ thuộc vào cây vận động về phía hoặc tránh xa tác nhân kích thích.

- Hướng sáng là phản ứng sinh trưởng của thực vật đối với nguồn sáng chiếu từ một phía.

- Hướng hoá là phản ứng sinh trưởng của cơ quan, bộ phận thực vật đối với các chất hoá học như chất khoáng, chất hữu cơ, hormone thực vật, chất độc.

- Hướng hoá dương quan sát thấy trong quá trình sinh trưởng của rễ khi nó tìm kiếm chất dinh dưỡng trong đất.

- Hướng nước: phản ứng sinh trưởng của cây đối với nước, đặc biệt trong môi trường đất.

- Hướng trọng lực: phản ứng sinh trưởng của cây đối với trọng lực, đỉnh rễ sinh trưởng theo hướng trọng lực dương, còn chồi đỉnh sinh trưởng theo hướng ngược lại.

- Hướng tiếp xúc: phản ứng sinh trưởng đối với tác động cơ học đến từ một phía.

b. Ứng động cảm ứng

- Ứng động không sinh trưởng bao gồm các vận động thuận nghịch và phản hồi của cơ quan, bộ phận đáp ứng hoặc do xuất hiện sự lan truyền của kích thích trong các tế bào, mổ chuyên hoá dưới tác dụng của các tác nhân cơ học, hoá học.

- Ứng động sinh trưởng xuất hiện do tốc độ sinh trưởng và phân chia tế bảo không đều ở các cơ quan, bộ phận đáp ứng, dưới tác động của các kích thích không định hướng trong môi trường.

- Cảm ứng ở cây bồ công anh gồm vận động nở hoa khi cảm ứng với ánh sáng và cụp lại lúc chạng vạng tối.

- Cảm ứng của chồi cây theo mùa như ở cây bàng, cây phượng là kiểu vận động ngủ, thức liên quan đến chu kì đồng hồ sinh học và điều kiện môi trường như ánh sáng, nhiệt độ.

2. Cơ chế của cảm ứng

- Cơ chế hưởng động bao gồm tác nhân kích thích tác động lên các thụ thể của bộ phận tiếp nhận kích thích, thông tin sau đó được truyền đến bộ phận đáp ứng, dẫn đến tốc độ dân dài không đồng đều giữa các tế bào ở hai phía và sự uốn cong của bộ phận đáp ứng.

- Các tế bào rễ nhạy cảm hơn đối với auxin, ức chế sự dân dài của tế bào rễ và kích thích tế bào thân sinh trưởng, dẫn đến uốn cong thân và rễ ngược hướng.

- Cơ chế ứng động không sinh trưởng: tác nhân kích thích truyền đến tế bào đáp ứng, hoạt hoá bơm ion, thay đổi sức trương nước, dẫn đến phản ứng cụp lá hoặc đồng mở của khí khổng. Sự vận động có thể lan truyền dưới dạng sóng.

- Cơ chế ứng động sinh trưởng: tác nhân nhiệt độ, ánh sáng mang tính chu kì tác động lên chối cây, thay đổi tương quan hormone, gây kích thích hoặc ức chế sinh trưởng, hoặc tác động lên hoa, làm phân bố lại hormone và gây tăng trưởng khác nhau của mặt trên và dưới của hoa.

III. Ứng dụng cảm ứng ở thực vật

1. Ứng dụng của hướng động

- Tăng kích thước bộ rễ bằng cách làm đất tơi xốp, bón phân, tưới nước.

- Thúc đẩy cây mầm vươn dài, tăng chiều cao bằng cách bón phân quanh gốc, trồng với mật độ cao và tỉa thưa cây.

- Thúc đẩy cây thân leo sinh trưởng bằng cách làm giàn, mở rộng gian.

2. Ứng dụng của ứng động

- Kéo dài thời gian ngủ của hạt củ giống bằng cách giảm nhiệt độ, độ ẩm hoặc sử dụng các chất ức chế mầm.

- Kích thích hạt giống, củ giống mầm bằng cách cung cấp nước và tăng nhiệt độ môi trường.

- Tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình ra hoa, nở hoa của cây trồng bằng cách bố trí vùng trồng hợp lí.

IV. Trắc nghiệm Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 15 (có đáp án)

Câu 1: Ứng động là

A. Hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích không định hướng

B. Hình thức phản ứng của cây trước nhiều tác nhân kích thích

C. Hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích lúc có hướng lúc vô hướng

D. Hình thức phản ứng của cây trước tác nhân kích thích không ổn định

Giải thích: Ứng động là Hình thức phản ứng của cây (thực vật) trước tác nhân kích thích không định hướng (không có hướng). Dựa trên đặc điểm liên quan đến sinh trưởng, người ta chia ứng động thành hai kiểu là ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.

Câu 2: Hoocmon nào chi phối tính hướng sáng của cây?

A. Auxin.

B. Gibêrêlin.

C. Etylen.

D. Phitocrom

Giải thích: Hướng sáng là phản ứng sinh trưởng của cây đối với ánh sáng. Auxin là hoocmon nào chi phối tính hướng sáng của cây. Auxin là một hoocmon thực vật có tác dụng đến các quá trình sinh trưởng của tế bào, các hoạt động của tầng phát sinh, hay sự hình thành rễ, hiện tượng ưu thế ngọn và tính hướng của thực vật, …

Câu 3: Dựa vào sự vận động hướng động nào sau đây mà người ta tưới nước ở rãnh làm rễ vươn rộng, nước thấm sâu, rễ đâm sâu?

A. Hướng sáng dương.

B. Hướng nước dương.

C. Hướng hóa dương.

D. Hướng đất dương.

Câu 4: Vai trò của ứng động đối với đời sống thực vật là:

A. Giúp cây biến đổi quá trình sinh lí - sinh hoá theo nhịp đồng hồ sinh học.

B. Giúp cây biến đổi đa dạng đối với sự biến đổi của môi trường đảm bảo cho cây tồn tại và phát triển.

C. Giúp cây phản ứng kịp thời trước những thay đổi của điều kiện môi trường để tồn tại và phát triển.

D. Giúp cây thích nghi đa dạng với những tác động của môi trường đảm bảo cho cây tồn tại và phát triển.

Câu 5: Sự thay đổi áp suất trương nước làm khí khổng đóng mở là do:

A. Sự thay đổi cường độ ánh sáng

B. Sự tăng cường quá trình tổng hợp các chất hữu cơ của diệp lục

C. Thay đổi nồng độ ion K+ của không bào

D. Thay đổi vị trí của các bào quan trong tế bào.

Giải thích: Sự thay đổi áp suất trương nước ở sự đóng mở khí khổng do thay đổi nồng độ ion K+ trong tế bào. Khi nồng độ K+ thấp => tế bào khí khổng bị mất nước làm khí khổng khép lại và ngược lại.

>>> Xem toàn bộ: Lý thuyết Sinh học 11 Kết nối tri thức

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lý thuyết Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 15. Cảm ứng ở thực vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.