Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều Bài 6: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở động vật

Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều Bài 6: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở động vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Sinh học 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 6: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở động vật

I. Quá trình dinh dưỡng ở động vật

- Động vật là sinh vật dị dưỡng, sử dụng các sinh vật khác làm thức ăn để cung cấp chất dinh dưỡng và năng lượng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể.

- Dinh dưỡng là quá trình thu nhận, biến đổi và sử dụng chất dinh dưỡng. Quá trình dinh dưỡng gồm năm giai đoạn: lấy thức ăn, tiêu hoá thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng, tổng hợp (đồng hoá) các chất và thải chất cặn bã.

- Sau giai đoạn tiêu hoá và hấp thụ. chất dinh dưỡng được vận chuyển đến từng tế bào nhờ hệ tuần hoàn. Tế bào sử dụng những chất dinh dưỡng này để tổng hợp, biến đổi thành những chất cần thiết cho hoạt động sống của cơ thể.

- Ở những loài động vật khác nhau, từng giai đoạn của quả trình dinh dưỡng có thể khác nhau.

II. Tiêu hoá ở động vật

Tiêu hoá là một phần của quá trình dinh dưỡng. Ở động vật, tuỳ mức độ tiến hoá mà mỗi loài có hình thức tiêu hoá khác nhau. 

- Ở động vật chưa có cơ quan tiêu hoá, thức ăn được tiêu hoá bằng hình thức tiêu hoa nội bào (tiêu hoá bên trong tế bào). Ở một số loài động vật đa bào bậc thấp, có sự kết hợp cả hai hình thức tiêu hoá nội bào và tiêu hoá ngoại bào (tiêu hoa bên ngoài tế bào) trong túi tiêu hoá. Ở đa số các loài động vật, thức ăn được tiêu hoá bằng hình thức tiêu hoá ngoại bảo trong ống tiêu hoá.

- Động vật có túi tiêu hoá: Ở ruột khoang và giun dẹp, thức ăn được biến đổi ngoại bảo trong túi tiêu hoá, sau đó được hấp thụ vào tế bào và tiếp tục được tiêu hoá nội bảo. Thức ăn đi vào và chất thải đi ra đều qua lỗ miệng.

- Động vật có ống tiêu hoá. Ở nhiều loài động vật không xương sống và tất cả động vật có xương sống, thức ăn được biến đổi trong ống tiêu hoá. Thức ăn đi vào qua lỗ miệng. Thức ăn đi qua ống tiêu hoá và được tiêu hoá ngoại bào nhờ quá trình tiêu hoá cơ học và hoả học. Ở một số loài động vật, thức ăn còn được tiêu hoá nhờ hệ vi sinh vật. Chất thải được thải ra ngoài qua hậu môn.

III. Ứng dụng về dinh dưỡng và tiêu hoá ở người

1. Chế độ dinh dưỡng cân bằng

- Các chất dinh dưỡng giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển thông qua cung cấp nguyên liệu, năng lượng cho các hoạt động sống. Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng của cơ thể phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính, cường độ lao động, sức khoẻ tỉnh thần và tình trạng bệnh tật.

- Chế độ dinh dưỡng cân bằng là chế độ dinh dưỡng cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡng tương đương với nhu cầu của cơ thể; các nhóm chất dinh dưỡng được đưa vào cơ thể với lượng vừa đủ và đúng tỉ lệ (năng lượng từ protein chiếm 13 – 20%, lipid chiếm 15 – 20 %, carbohydrate chiếm 60 – 65% so với tổng nhu cầu năng lượng). Đồng thời, chế độ dinh dưỡng cần bổ sung đầy đủ nước, vitamin, chất khoáng và chất xơ.

2. Phòng bệnh về tiêu hoá

- Có nhiều nguyên nhân gây bệnh về tiêu hoả (bảng 6.3). Vi sinh vật, nấm và hoá chất độc hại trong thực phẩm bị ô nhiễm có thể gây tổn thương hệ tiêu hoá, rối loạn quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng, thậm chí trong một số trường hợp có thể dẫn đến ung thư hoặc tử vong. 

- Người mắc bệnh về tiêu hoa thường có triệu chứng như đau bụng, nôn hoặc buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi, sốt, đại tiện nhiều hơn 3 lần ngày hoặc ít hơn 3 lần/tuần,... Do đó, sử dụng nguồn thực phẩm sạch, an toàn cũng như thực hiện các biện pháp đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; bảo vệ nguồn nước, thực hiện chế độ dinh dưỡng, vận động, nghỉ ngơi hợp lí giúp phòng các bệnh về tiêu hoá.

IV. Trắc nghiệm Sinh học 11 Cánh Diều Bài 6 (có đáp án)

Câu 1: Hệ tiêu hóa của ốc sên là một ống nối liền từ miệng đến hậu môn. Điều nào sau đây mô tả đúng nhất hệ thống tiêu hóa của ốc sên?

A. Hệ tiêu hóa của ốc sên còn thiếu men thủy phân

B. Quá trình tiêu hóa ở ốc là tiêu hóa nội bào

C. Hệ thống tiêu hóa của ốc rất nguyên thủy

D. Ốc có đường tiêu hóa.

Câu 2: Tại cấu tạo ruột non của người ta thấy các nếp gấp của niêm mạc ruột non, trên đó có các lông tuột và các lông cực nhỏ có tác dụng gì?

A. Làm tăng nhu động ruột

B. Làm tăng bề mặt hấp thụ

C. Tạo điều kiện thuận lợi cho tiêu hoá hoá học

D. Tạo điều kiện cho tiêu hoá cơ học

Giải thích

Lông tuột và lông cực nhỏ bên trên các nếp gấp của niêm mạc ruột non có tác dụng làm tăng bề mặt tiếp xúc với thức ăn và hấp thụ thức ăn được hiệu quả

Câu 3: Có bao nhiêu phát biểu nào sau đây đúng về hệ tiêu hóa ở các loài động vật?

(1) Tất cả các loài thú ăn thực vật đều có dạ dày 4 ngăn

(2) Ở thú ăn thịt, thức ăn được tiêu hóa cơ học và hóa học trong dạ dày giống như ở người

(3) Ruột non ở thú ăn thịt ngắn hơn ở thú ăn thực vật

(4) Ở động vật có ống tiêu hóa, thức ăn được tiêu hóa hoàn toàn ngoại bào

(5) Tất cả các loài thú ăn động vật đều có manh tràng phát triển

(6) Một trong những ưu điểm của tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa là dịch tiêu hóa không bị hòa loãng

A. 2

B. 5

C. 3

D. 4

Câu 4: Đặc điểm nào không phát triển ở các loài động vật ăn thịt?

A. Dạ dày đơn

B. Ruột ngắn

C. Thức ăn qua ruột non trải qua tiêu hoá cơ học, hoá học và được hấp thụ

D. Manh tràng phát triển

Giải thích 

Do thức ăn động vật ăn thịt nạp vào chủ yếu là thịt, dễ dàng hấp thụ và tiêu hóa, vì vậy không cần đến manh tràng nữa

Câu 5: Ở loài động vật nào sau đây chỉ có hình thức tiêu hoá nội bào (tiêu hóa thức ăn bên trong tế bào)?

A. Trùng giày

B. Cá

C. Ruột khoang

D. Ruột khoang, cá và trùng giày

Giải thích

Tiêu hóa nội bào là quá trình tiêu hóa thức ăn bên trong các tế bào nhờ không bào tiêu hóa. Một số loài động vật đơn bào như trùng giày, trùng roi, trùng amip,… vẫn chưa có cơ quan tiêu hóa

>>> Xem toàn bộ: Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều Bài 6: Dinh dưỡng và tiêu hoá ở động vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.