Lưới thức ăn là gì, cho ví dụ

Câu hỏi: Lưới thức ăn là gì, cho ví dụ

Trả lời:

- Lưới thức ăn là tập hợp gồm nhiều chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung

- Ví dụ:

Cùng Top lời giải tìm hiểu kiến thức về Lưới thức ăn nhé

I. Chuỗi thức ăn

1. Khái niệm

– Là dãy các loài sinh vật có quan hệ với nhau về mặt dinh dưỡng.

+ Mỗi loài trong chuỗi thức ăn là một mắt xích. 

+ Mắt xích này vừa là thức ăn của mắt xích đứng sau, vừa có nguồn là thức ăn là mắt xích đứng trước. 

– Ví dụ: Cỏ -> Châu chấu -> Ếch -> Rắn. 

2. Phân loại chuỗi thức ăn

– Các loại chuỗi thức ăn dưới đây đều có điểm chung sau:

+ Mắt xích phía sau có mắt xích lớn hơn mắt xích phía trước.

+ Số lượng mắt xích phía sau ít hơn mắt xích phía trước

Chuỗi thức ăn khởi đầu bằng sinh vật tự dưỡng

– Ở chuỗi thức ăn này, mở đầu là sinh vật tự dưỡng (thực vật), tiếp đến là sinh vật ăn sinh vật tự dưỡng và các loài động vật ăn động vật.

– Ví dụ: Tảo lam -> Trùng cỏ -> Cá diếc -> Chim bói cá. 

Chuỗi thức ăn phế liệu 

– Chuỗi thức ăn này bắt đầu bằng sinh vật phân giải, sau đó là động vật ăn động vật.

– Ví dụ: Law khô -> Giun đát -> Ếch đồng -> Rắn hổ mang. 

3. Chuỗi thức ăn trên cạn và dưới nước

Chuỗi thức ăn trên cạn

– Chuỗi thức ăn thường ngắn.

+ Môi trường trên cạn không ổn định. 

+ Sinh vật tiêu tốn nhiều năng lượng cho việc trao đổi chất.

– Hiệu suất sinh thái thường thấp.

+ Thực vật chứa nhiều chất khó tiêu hóa (như cellulose).

+ Động vật ăn thịt tiêu tốn nhiều năng lượng cho hoạt động săn mồi. 

Chuỗi thức ăn dưới nước

– Chuỗi thức ăn thường dài.

+ Môi trường dưới nước ổn định.

+ Sinh vật ít tiêu tốn năng lượng cho việc trao đổi chất.

– Hiệu suất sinh thái cao. 

+ Mắt xích đầu tiên thường là thực vật phù du -> dễ tiêu hóa -> hiệu suất sử dụng thức ăn cao.

+ Động vật thường tiêu tốn ít năng lượng cho hoạt động săn mồi.

II. Lưới thức ăn 

- Là tập hợp các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung.

- Một loài không những là mắt xích của một chuỗi thức ăn mà còn tham gia vào hình thành lưới thức ăn.

- Quần xã sinh vật càng đa dạng -> lươi thức ăn càng phức tạp. 

III. Bậc dinh dưỡng

Trong một lưới thức ăn, các loài có chung mức dinh dưỡng hợp thành một bậc dinh dưỡng. 

- Bậc dinh dưỡng cấp 1 (sinh vật tiêu thụ): thường là các sinh vật có khả năng tự dưỡng, như tảo, cây xanh,…

- Bậc dinh dưỡng cấp 2 (sinh vật tiêu thụ bậc 1): gồm các loài động vật ăn thực vật và các loài kí sinh trên thực vật.

- Bậc dinh dưỡng cấp 3 (sinh vật tiêu thụ bậc 2): gồm các loài động vật ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1. 

- Bậc dinh dưỡng cấp 4 (sinh vật tiêu thụ bậc 3): gồm những loài động vật ăn động vật (ăn sinh vật tiêu thụ bậc 2),.. 

…

- Bậc dinh dưỡng cuối cùng là bậc dinh dưỡng cao nhất. 

- Sinh vật phân giải:  gồm vi khuẩn, nấm, các sinh vật ăn xác chết khác,..

IV. Tháp sinh thái  

Có 3 loại tháp sinh thái: tháp sinh khối, tháp số lượng và tháp năng lượng.

Tháp số lượng

Xây dựng dựa trên số lượng cá thể ở mỗi bậc dinh dưỡng. 

+ Ưu điểm: dễ xây dựng.

+ Nhược điểm: ít có giá trị vì kích thước cá thể của các bậc dinh dưỡng khác nhau, không đồng nhất -> so sánh khó chính xác.

Tháp sinh khối 

Xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích/thể tích.

+ Ưu điểm: giá trị cao hơn tháp số lượng.

+ Nhược điêm: thành phần hóa học và giá trị năng lượng của chất sống trong các bậc dinh dưỡng khác nhau; không chú ý thời gian trong việc tích lũy sinh khối ở mỗi bậc dinh dưỡng.

Tháp năng lượng 

Xây dựng dựa trên năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích/thể tích. 

+ Ưu điểm: là tháp hoàn thiện nhất.

+ Nhược điểm: xây dựng tháp khá phức tạp, mất nhiều thời gian, công sức. 

V. Hướng dẫn giải bài tập trong sgk

Câu 1: Trang 194 - sgk Sinh học 12

Thế nào là chuỗi và lưới thức ăn? Cho ví dụ minh hoạ về 2 loại chuỗi thức ăn

Bài làm:

- Chuỗi thức ăn là một dạy các sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. 

- Trong chuỗi thức ăn, mỗi loài vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích trước, vừa là sinh vật bị mắt xích sau tiêu thụ

- Có 2 loại chuỗi thức ăn:

+ Sinh vật tự dưỡng --> động vật ăn thực vật --> động vật ăn động vật

Ví dụ: Lúa --> chuột --> rắn

- Sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ --> động vật ăn sinh vật phân giải --> động vật ăn động vật

Ví dụ:nấm --> sóc --> cáo 

- Lưới thức ăn bao gồm nhiều chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.

Câu 2: Trang 194 - sgk Sinh học 12

Cho ví dụ về các bậc dinh dưỡng của 1 quần xã tự nhiên và 1 quần xã nhân tạo.

Bài làm:

- Ví dụ về các bậc dinh dưỡng cùa 1 quần xã tự nhiên (quần xã suối):

+ Sinh vật sản xuất: tảo lục, tảo silic, thuỷ tức

+ Sinh vật tiêu thụ bậc 1: muỗi nước, tôm, cá mè

+ Sinh vật tiêu thụ bậc 2: nhện nước, cá quả

+ Sinh vật phân huỷ: vi khuẩn, giun

+ Chất hữu cơ từ ngoài theo dòng suối: các mẩu lá cây, cành cây, rác,...

- Ví dụ về bậc dinh dưỡng của quần xã nhân tạo (quần xã đồng lúa):

+ Sinh vật sản xuất: cây lúa

+ Sinh vật tiêu thụ bậc 1: sâu đục thân lúa, rệp, chuột 

+ Sinh vật tiêu thụ bậc 2: chim sâu, rắn

+ Sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất: diều hâu

+ Sinh vật phân huỷ: vi khuẩn, nấm, giun đất

Câu 3: Trangg 194 - sgk Sinh học 12

Phân biệt 3 loại sinh thái

Bài làm:

- Phân biệt 3 loại tháp sinh thái: 

+ Tháp số lượng được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.

+ Tháp sinh khối xây dựng dựa trên khối lượng tổng số cúa tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng.

+ Tháp năng lượng được xây dựng dựa trên số năng lượng được tích luỹ trên một đơn vị diện tích hay thể tích, trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.

- Mỗi loại tháp có ưu điểm và nhược điểm:

+ Tháp số lượng dễ xây dựng song ít có giá trị vì kích thước cá thể cũng như chất sống cấu tạo nên các loài của các bậc dinh dưỡng khác nhau, không đồng nhất, nên việc so sánh không chính xác.

+ Tháp sinh khối có giá trị cao hơn tháp sổ lượng. Do mỗi bậc dinh dưỡng đều được biểu thị bằng số lượng chất sống, nên phần nào có thể so sánh được các bậc dinh dưỡng với nhau. Tuy nhiên, tháp sinh khối cũng có nhiều nhược điểm: Thành phần hoá học và giá trị năng lượng của chất sống trong các bậc dinh dưỡng là khác nhau. Tháp sinh khối không chú ý tới yếu tố thời gian trong việc tích luỹ sinh khối ở mỗi bậc dinh dưỡng.

+ Tháp năng lượng là loại tháp hoàn thiện nhất. Tuy nhiên, xây dựng tháp năng lượng khá phức tạp. đòi hỏi nhiều công sức, thời gian.