Khi nào xảy ra hiện tượng nhật thực toàn phần?

Câu hỏi: Khi nào xảy ra hiện tượng nhật thực toàn phần?

Trả lời: 

Khi Mặt Trăng nằm trong khoảng từ Mặt Trời đến Trái Đất, thì trên Trái Đất xuất hiện bóng tối và bóng nửa tối. Đứng ở chỗ bóng tối, không nhìn thấy Mặt Trời, ta gọi là có nhật thực toàn phần.

Khi đó, người đứng ở vùng đó sẽ quan sát thấy Mặt Trời như sau:

Nội dung câu hỏi này nằm trong phần kiến thức về hiện tượng nhật thực, hãy cũng Top lời giải tìm hiểu chi tiết hơn nhé!

1. Nhật thực là gì ?

Nhật thực là hiện tượng xảy ra khi Mặt Trăng đi qua giữa Trái Đất và Mặt Trời trên cùng một đường thẳng và quan sát từ Trái Đất, lúc đó Mặt Trăng che khuất hoàn toàn hay một phần Mặt Trời. Điều này chỉ có thể xảy ra tại thời điểm trăng non khi nhìn từ Trái Đất, lúc Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất và bóng của Mặt Trăng phủ lên Trái Đất. Trong lúc nhật thực toàn phần, đĩa Mặt Trời bị che khuất hoàn toàn. Với nhật thực một phần hoặc hình khuyên, đĩa Mặt Trời chỉ bị che khuất một phần.

Hiểu một cách khác, hiện tượng nhật thực thường xảy ra khi Mặt Trăng che khuất bởi một phần hoặc toàn phần Mặt Trời. Điều này sẽ diễn ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng nằm trên một đường thẳng hoặc gần thẳng; đồng thời Mặt Trăng đi qua giữa Trái Đất và Mặt Trời.

2. Phân loại các hiện tượng nhật thực

Dựa vào các vùng bóng của Mặt Trăng trên bề mặt Trái Đất, người ta phân ra thành 4 loại Nhật thực

Nhật thực toàn phần

Hiện tượng này diễn ra khi Mặt Trăng ở quanh cận điểm quỹ đạo, che khuất hoàn toàn Mặt Trời, khi đó các vùng bóng tối và bóng nửa tối sẽ hình thành trên bề mặt Trái Đất. Để có thể quan sát được nhật thực toàn phần, người xem phải đứng ở trên đường di chuyển của vùng bóng tối của Mặt Trăng. Những người đứng ở vùng bóng nửa tối chỉ quan sát được hiện tượng nhật thực một phần.

Nhật thực một phần

Hiện tượng này diễn ra khi Mặt Trăng chỉ che khuất một phần đĩa Mặt Trời và hình thành vùng bóng nửa tối ở trên bề mặt Trái Đất.

Nhật thực hình khuyên

Hiện tượng thiên văn thú vị này xảy ra khi đĩa của Mặt Trăng che khuất trung tâm của đĩa Mặt Trời, chỉ có các phần rìa bên ngoài của Mặt Trời bị lộ ra. Lúc này, chúng ta quan sát sẽ thấy vùng rìa ngoài của Mặt Trời có hình dạng như một chiếc nhẫn. Chỉ khi Mặt Trăng ở quanh viễn điểm quỹ đạo thì mới có thể xảy ra hiện tượng nhật thực hình khuyên.

Nhật thực lai

Nhật thực lai xảy ra khi hiện tượng nhật thực hình khuyên chuyển thành nhật thực toàn phần. Hiện tượng này rất hiếm khi xảy ra.

- Cách quan sát nhật thực: Việc quan sát nhật thực trực tiếp bằng mắt thường có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho mắt vì vậy người quan sát phải hết sức cẩn thận. 

+ Việc quan sát nhật thực với một chiếc kính râm (kính đen), phim chụp X-quang, ruột đĩa mềm, băng video không đảm bảo vì những loại này chỉ giảm độ sáng chứ không ngăn được các tia bức xạ có hại.

+ Quan sát nhật thực một cách gián tiếp hoặc sử dụng kính lọc chuyên dụng như kính lọc của thợ hàn mã số 14 hoặc kính lọc Mặt Trời từ các Câu lạc bộ Thiên văn học.

+ Người quan sát cũng có thể dùng một tấm bìa để hứng ảnh của Mặt Trời qua một chiếc ống nhòm hay kính thiên văn nhỏ, hoặc khoét một lỗ tròn nhỏ lên tấm bìa rồi quan sát ảnh của Mặt Trời xuyên qua lỗ tròn đó trên mặt đất.

3. Nhật thực xảy ra khi nào?

Nhật thực xảy ra khi Mặt Trăng đi qua giữa Trái Đất và Mặt Trời, đồng thời Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt Trời phải nằm trên cùng một đường thẳng hoặc gần thẳng. Điều này chỉ có thể xảy ra trong một kỳ trăng mới. Tuy nhiên không phải nhật thực sẽ xảy ra trong mọi kỳ trăng mới. Nhật thực chỉ xảy ra khi hai mặt phẳng của quỹ đạo Mặt Trăng quanh Trái Đất và Trái Đất quanh mặt trăng gặp nhau tại một điểm mút, gọi là điểm mút Mặt Trăng và một kỳ trăng mới diễn ra gần điểm mút này.

4. Chu kỳ nhật thực

Nhật thực xảy ra theo chu kỳ. Một trong những chu kỳ được nghiên cứu và đề cập nhiều nhất là chu kỳ Saros. Chu kỳ này kéo dài trong vòng 6585.3 ngày tương đương 18 năm, 11 ngày, 8 giờ và là sự kết hợp của 3 chu kỳ:

Chu kỳ Mặt Trăng (tháng âm lịch) là thời gian giữa 2 pha trăng non

Tháng dị thường là thời gian giữa 2 lần Mặt Trăng đi qua điểm cực cận, là điểm gần nhất với trái đất.

Tháng giao điểm thăng là khoản thời gian giữa hai lần Mặt Trăng đi qua nút mặt trăng, kéo dài khoảng 27 ngày, 5 giờ, 5 phút và 35.8s.

5. Sự khác nhau giữa nhật thực và nguyệt thực

Vị trí tương đối

Nguyệt thực: Trái đất ở giữa khoảng cách từ Mặt trời cho đến Mặt trăng

Nhật thực: Mặt trăng ở giữa khoảng cách từ Mặt trời cho đến Trái đất

Thời điểm diễn ra     

Nguyệt thực: Ban đêm, có thể quan sát được bằng mắt thường

Nhật thực: Ban ngày, cần đeo kính để quan sát

Địa điểm quan sát

Nguyệt thực: Có thể nhìn được từ bất cứ nơi nào ở nửa tối của Trái đất     

Nhật thực: Ở một vài nơi nằm trong bóng tối hoặc bóng nửa tối Trái đất 

Tần suất diễn ra    

Nguyệt thực: Chỉ xảy ra khoảng 1-2 lần trong năm, cứ 5 năm sẽ  có 1 năm không diễn ra

Nhật thực: Ít nhất 2 lần và tối đa là 5 lần trong 1 năm