Đọc hiểu Sông núi nước Nam

ĐỀ SỐ 1: Đọc bài thơ sau rồi trả lời các câu hỏi bên dưới: “Nam quốc sơn hà, Nam đế cư Tiệt nhiên định phận tại thiên thư Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.” Câu 1: Nêu tên văn bản và tác giả của bài thơ trên. Câu 2: Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ. Câu 3: Có bạn chép nhầm “Nam đế cư” thành “Nam nhân cư”. a. Em hãy giải nghĩa 2 cụm từ trên? b. Theo em, sử dụng từ nào thì hay hơn? Tại sao? Câu 4: Từ ý chí bảo vệ chủ quyền dân tộc trong bài thơ, em hãy viết đoạn văn khoảng ½ trang giấy thi nêu suy nghĩ của em về ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc trong thời đại ngày nay. GỢI Ý: 1 - Văn bản: Nam quốc sơn hà (hoặc Sông núi nước Nam) - Tác giả : Lý Thường Kiệt (?) 2 - Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1077, khi quân Tống sang xâm lược nước ta, Lý Thường Kiệt cho người đọc bài thơ này trong đền thờ hai vị tướng Trương Hống và Trương Hát để khích lệ tinh thần quân sĩ chiến đấu. 3 a. Giải nghĩa: Nam đế cư: Vua Nam ở Nam nhân cư: Người Nam ở b. Sử dụng “Nam đế cư” thì hay hơn vì tỏ rõ được vị thế ngang hàng của Việt Nam trước Trung Hoa. 4 - Về hình thức: HS viết được đoạn văn theo đúng yêu cầu của đề bài, không sai lỗi chính tả ngữ pháp cơ bản, không gạch đầu dòng, không ngắt đoạn. - Về nội dung: suy nghĩ của em về ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc trong thời đại ngày nay + Ý thức bảo vệ chủ quyền dân tộc trong thời đại ngày nay là vô cùng quan trọng. + Dân tộc ta có truyền thống yêu nước, có ý chí kiên cường bảo vệ non sông đất nước + Là tuổi trẻ VN, ta phải ra sức thể hiện quyết tâm bảo vệ chủ quyền dân tộc ĐỀ SỐ 2: Đọc các câu thơ sau và trả lời câu hỏi: Sông núi nước Nam vua Nam ở Vằng vặc sách trời chia xứ sở Giặc dữ cớ sao phạm đến đây Chúng mày nhất định phải tan vỡ. Câu 1. Cho biết nhan đề của bài thơ trên? Câu 2. Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Nêu hiểu biết của em về thể thơ đó? Nhận xét về giọng điệu thơ được sử dụng trong bài ? Câu 3. Kể tên các loại từ láy mà em đã học Câu 4. Tìm từ láy trong bài thơ trên? Cho biết chúng thuộc loại từ láy nào? Câu 5. Bài thơ được coi như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta viết bằng thơ. Nội dung tuyên ngôn độc lập trong bài thơ là gì? Câu 6. Là học sinh em có suy nghĩ gì về việc giữ gìn và bảo vệ chủ quyền đất nước trong giai đoạn hiện nay? Câu Nội dung 1 * Nhan đề: Sông núi nước Nam 2 * Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt đường luật * Đặc điểm thể thơ: + Gồm 4 câu, mỗi câu có 7 chữ. + Cách hiệp vần ở các tiếng cuối câu 1,2,4 hoặc 2,4 + Xét các tiếng 2-4-6: Đối thanh giữa chữ thứ 4 với chữ thứ 2 và 6, tạo ra đòn cân đăng đối. + Kết cấu: Khai – thừa – chuyển – hợp. * Giọng thơ dõng dạc, hùng hồn, đanh thép. 3 * Hai loại từ láy: Láy toàn bộ ; láy bộ phận. 4 * Từ láy: vằng vặc * Thuộc từ láy bộ phận. 5 * Nội dung tuyên ngôn độc lập trong bài “Nam quốc sơn hà”: - Khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước + Nước Nam là của người Nam - Sự phân định địa phận, lãnh thổ nước Nam trong “thiên thư” +Ý chí kiên quyết bảo vệ tổ quốc, bảo vệ độc lập dân tộc. - Thái độ kiên quyết, rõ ràng: coi kẻ thù xâm lược là “nghịch lỗ”. +Chỉ rõ: bọn giặc sẽ thất bại thảm hại trước sức mạnh của dân tộc quyết tâm bảo vệ chủ quyền của đất nước 6 - Phát huy truyền thống đấu tranh giữ nước của ông cha ta ngày xưa ngày nay Đảng và nhà nước ta quyết tâm bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của tổ quốc.... - Các chiến sĩ ngoài hải đảo ngày đêm bám biển cùng đồng bào cả nước giữ vững biển đảo Trường Sa, Hoàng Sa..... ĐỀ SỐ 3: I. PHẦN ĐỌC HIỂU: Cho đoạn thơ sau: “Đất nước Đại Nam, Nam đế ngự Sách trời định phận rõ non sông Cớ sao nghịch tặc sang xâm phạm? Bay hãy chờ coi, chuốc bại vong. ” (Trong Tổng tập văn học Việt Nam, tập I, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1980) a. Đọc đoạn thơ trên, em liên tưởng đến bài thơ nào? Hãy chép chính xác lại phần phiên âm và dịch thơ của bài thơ ấy? Tác giả là ai? b. Nếu có bạn thắc mắc sao không nói là “Nam nhân cư” (người Nam ở) mà lại nói “Nam đế cư” (Vua Nam ở) thì em sẽ giải thích như thế nào? c. Nêu ý nghĩa của bài thơ vừa chép? d. Thế nào là Tuyên ngôn độc lập? Bài thơ em vừa chép có phải là một bản Tuyên ngôn độc lập không? Vì sao? Em có nhận xét gì về bản “Tuyên ngôn Độc lập ” của Hồ Chí Minh 2 - 9 1945? II. PHẦN LÀM VĂN: Ngày nay “Biển đảo Việt Nam là phần lãnh thổ đất nước Việt Nam, qua nghìn đời nó luôn gắn chặt với đời sống của cư dân nước Việt cả về vật chất và tinh thần. Bởi vậy, biển đảo trong tâm thức người Việt là đất nước, là cuộc sống; và thực tế hàng ngàn năm lịch sử người Việt đã ra sức khai phá dựng xây sẵn sàng đổ cả máu xương cho chủ quyền biển đảo. Tuy nhiên, tình hình biển đảo Việt Nam hiện nay đang có những diễn biến phức tạp đe dọa trực tiếp đến chủ quyền lãnh thổ của dân tộc.” Trước tình hình căng thẳng ở biển Đông, theo em "Thanh niên cần làm gì để bảo vệ Tổ quốc?". Trình bày cảm nghĩ của em (khoảng 20 - 25 dòng) về vấn đề trên. Trong đó, có sử dụng từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, từ Hán việt và đại từ? GỢI Ý: Phần ý Gợi ý I a. - Liên tưởng đên bài thơ: Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà) - Học sinh chép đúng Phần phiên âm và dịch thơ - Tác giả: Lí Thường Kiệt b. - Nói “Nam đê cư” là đê khăng định sự ngang hàng bình đăng giữa hai nước và hai vị vua Việt Nam - Trung Quốc. Quan niệm của kẻ thống trị phương Bắc chỉ có vua của họ mới là thiên tử, mới được phép xưng đê, còn các vị vua ở xứ sở khác chỉ được phép xưng vương. - Trong xã hội phong kiên - vua là đại diện cho cả dân tộc, tư tưởng trung quân đồng nhất vua với nước, nước là của vua. c. - Bài thơ thê hiện niềm tin vào sức mạnh chính nghĩa của dân tộc ta. - Bài thơ có thê xem như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta. d. - Tuyên ngôn độc lập: Là lời tuyên bố về chủ quyền của đất nước và khăng định không một thê lực nào được xâm phạm. - Bài thơ vừa chép: là một bản Tuyên ngôn độc lập Vì: + Hai câu đầu: Khăng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước. + Hai câu sau: Nêu lên ý chí quyêt tâm bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược. Liên hệ đên bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Bác đọc tại Quảng trường Ba Đình sáng 2/9/1945. => Bản TNĐL của Bác đã phát triển tinh thần dân tộc qua việc khăng định quyền của các dân tộc (trong đó có dân tộc Việt Nam): “tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do” => Chính nghĩa của dân tộc Việt Nam và quyêt tâm bảo vệ nền độc lập dân tộc: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. ” II 1 Học sinh có thê trình bày theo những ý khác nhau, những vân phải đảm bảo theo hướng tích cực. Dưới đây là một số gợi ý: - Để bảo vệ chủ quyền biên đảo, trước hêt thanh niên và học sinh nói riêng phải xác định phải giữ biển đảo bằng tri thức về chủ quyền biển đảo. - Thanh niên cần hưởng hứng và tích tực các diễn đàn hợp pháp trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên internet, khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam trên các diễn đàn, đồng thời kịch liệt lên án và đấu tranh tham gia ngăn chặn các hành vi xâm phạm phạm chủ quyền biển đảo Việt Nam. - Thanh niên là hậu phương chỗ dựa tình cảm vững chắc đối với các lính biển đảo, bằng những việc làm thiết thực như gửi thư đến các lính Hải đảo để chia sẻ động viên và tiếp sức cho các anh thêm nghị lực để trông giữ biển đảo. - Điều quan trọng nữa là không ngừng tu dưỡng phẩm chất người Việt Nam mới, tích cực tham gia xây dựng đất nước giàu mạnh, có định hướng lý tưởng yêu nước và đoàn kết thì chúng ta sẽ kết nối khối sức mạnh lớn đủ sức bảo vệ chủ quyền biển đảo. - Bên cạnh đó sẵn sàng chuẩn bị tinh thần tham gia trực tiếp vào công cuộc giữ gìn biển đảo quê hương bằng tất cả những gì mình có thể. - Trách nhiệm của tuổi trẻ nói riêng là ra sức gìn giữ toàn vẹn phần lãnh thổ này như lời Bác Hồ năm xưa đã dặn "các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ nước".