Giải KHTN 6 Cánh diều Bài 16: Virus và vi khuẩn

Giải KHTN 6 Cánh diều Bài 16: Virus và vi khuẩn ngắn gọn, hay nhất bám sát nội dung Sách giáo khoa KHTN 6 theo chương trình Sách mới. Bài soạn bao gồm 17 câu hỏi được trả lời chính xác, giúp học sinh hiểu kĩ hơn về bài học

Hình thành kiến thức, kĩ năng 1 trang 92 KHTN 6

Vì sao chúng ta cần tiêm phòng bệnh?

Lời giải

Chúng ta cần tiêm phòng bệnh vì vắc xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả, giúp giảm tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh truyền nhiễm. Khoảng 85%-95% người được tiêm sẽ có miễn dịch đặc hiệu, bảo vệ cơ thể khỏi bệnh và ngăn ngừa nguy cơ tử vong hoặc di chứng do bệnh dịch.

Hình thành kiến thức, kĩ năng 2 trang 92 KHTN 6

Quan sát hình 16.1 và cho biết hình dạng của các virus (theo bảng 16.1)

Lời giải

Hình thành kiến thức, kĩ năng 3 trang 94 KHTN 6

Kể tên những bệnh do virus gây ra ở người, động vật và thực vật.

Lời giải

Một số bệnh do virus gây ra:

+ Ở người: Cúm, đậu mùa, quai bị, viêm gan B, sởi, viêm não Nhật Bản, bệnh dại, bại liệt, HIV/AIDS.

+ Ở động vật: Cúm gia cầm, cúm lợn và các loại cúm khác như cúm gia cầm A (H5N1, H7N9, H9N2) và cúm lợn A (H1N1, H1N2, H3N2).

+ Ở thực vật: Virus khảm gây bệnh trên cà chua, ớt, dưa chuột và thuốc lá.

Hình thành kiến thức, kĩ năng 4 trang 94 KHTN 6

Quan sát hình 16.8 và nêu các thành phần cấu tạo của một vi khuẩn.

Lời giải

Các thành phần cấu tạo của một vi khuẩn:

- Thành tế bao bao bọc, bảo vệ bên ngoài màng tế bào.

- Màng tế bào

- Tế bào chất

- Vùng nhân chứa vật chất di truyền chưa có màng bao bọc

Hình thành kiến thức, kĩ năng 5 trang 94 KHTN 6

Quan sát hình 16.9 và nêu các hình dạng khác nhau của vi khuẩn.

Lời giải

Vi khuẩn khác nhau rất đa dạng về hình dạng:  hình cầu dạng chuỗi, dạng tụ cầu, hình que, hình dấu phẩy, hình xoắn, hình có ống, hình có sợi…

Luyện tập 1 trang 95 KHTN 6

So sánh sự khác nhau về cấu tạo của virus và vi khuẩn theo gợi ý trong bảng 16.2.

Lời giải

Hình thành kiến thức, kĩ năng 6 trang 95 KHTN 6

Xem hình ảnh hoặc video về các vi khuẩn và vẽ hình dạng của vi khuẩn đó

Lời giải

Vi khuẩn lactic:

P khẩn sấo

Tụ cầu khuẩn vàng:

Vận dụng 1 trang 96 KHTN 6

Kể tên một số cách bảo quản thức ăn tránh bị hư hỏng do vi khuẩn gây ra ở gia đình em.

Lời giải

Một số cách bảo quản thức ăn tránh hư hỏng:

+ Không để thức ăn ngoài nhiệt độ phòng quá 2 giờ.

+ Giữ tủ lạnh dưới 4°C, tủ đông dưới 0°C.

+ Sử dụng thức ăn sớm, đóng gói và bảo quản đúng cách.

+ Vứt bỏ thức ăn có dấu hiệu hư hỏng.

+ Giữ thức ăn thừa cách xa thực phẩm sống.

+ Chế biến đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm

Luyện tập 2 trang 96 KHTN 6

Lấy ví dụ về vai trò và tác hại của vi khuẩn đối với người, sinh vật

Vai trò của vi khuẩn:

Đối với cây xanh:

+ Phân hủy xác động vật, lá cây thành mùn và muối khoáng cho cây.

+ Một số vi khuẩn cố định đạm, cung cấp dưỡng chất cho cây.

+ Giúp đất tơi xốp, thoáng khí.

Đối với thiên nhiên:

+ Tham gia vào vòng tuần hoàn vật chất (phân hủy chất hữu cơ thành chất vô cơ cho cây sử dụng).

+ Góp phần hình thành than đá, dầu mỏ.

Đối với con người:

+ Trong đời sống: Vi khuẩn lên men được ứng dụng trong muối dưa, muối cà, làm sữa chua, v.v.

+ Trong công nghệ sinh học: Ứng dụng tổng hợp protein, vitamin B12, xử lý nước thải.

+ Trong y dược: Sử dụng vi khuẩn trong nghiên cứu thuốc và công nghệ gen chữa bệnh di truyền.

Tác hại của vi khuẩn:

+ Gây bệnh ở người: Viêm da, uốn ván, sốt thương hàn, lao, lỵ, ngộ độc thực phẩm, v.v.

+ Gây bệnh ở sinh vật khác: Bạc lá lúa, bệnh tả, bệnh lao, bệnh than, thương hàn, v.v.Làm hỏng thực phẩm, nguyên vật liệu, thuốc

Vận dụng 2 trang 96 KHTN 6

Lấy ví dụ về những vi khuẩn có ích và vi khuẩn gây hại cho sinh vật và con người.

Lời giải

Những vi khuẩn có ích:

+ Sữa chua sống: Lactobacillus được biết đến là vi khuẩn giúp tiêu diệt nhiều loại hại khuẩn trong đường ruột. Khi bạn sử dụng sữa chua sống, lợi khuẩn này sẽ tích cực phát triển. Hầu hết các nhà sản xuất đã sử dụng loại vi khuẩn này để sản xuất sữa chua sống.

+ Tempeh, đậu lên men miso hoặc nước tương lên men Người Nhật thường ăn chúng trong chế độ ăn uống hàng ngày. Chúng có chứa vi khuẩn sống có lợi.

+ Bắp cải muối: Sử dụng bắp cải muối với lượng vừa phải và được muối một cách hợp vệ sinh tăng cường nhiều vi khuẩn có lợi cho đường ruột.

+ Vi khuẩn cố định đạm Azotobacter Rhizobium có khả năng chuyển hóa ni tơ không khí thành đạm cây trồng có thể hấp thu.

+ Microflora là một nhóm các loại vi khuẩn, nấm thường sống trên da con người. Chúng có chức năng ngăn chặn tình trạng vết thương bị nhiễm trùng quá mức và giúp chữa lành vết thương.

+Lactobacillus reuteri được phát hiện có trong sữa mẹ và có chức năng hỗ trợ miễn dịch. Vi khuẩn này cũng có khả năng giúp chống viêm và giảm đau cho cơ thể.

- Những vi khuẩn có hại:

+ Vi khuẩn Escherichia coli sống trong ruột người và động vật như bò, cừu và dê. Khi nhiễm khuẩn E.coli, người bệnh sẽ bị tiêu chảy nghiêm trọng, bụng đau quặn và ói từ 5 đến 10 ngày. Chủng E.coli O157:H7 có thể khiến người bệnh xuất huyết tiêu hóa, suy thận, thậm chí tử vong.

+ Vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus sống trong nước mặn, thường có trong hải sản. Người thích ăn hải sản sống, chưa nấu chín sẽ dễ bị nhiễm khuẩn này. Trong vòng 24 giờ, người nhiễm khuẩn sẽ có triệu chứng tiêu chảy nước, bụng đau quặn, buồn nôn, ói, sốt và cảm lạnh.

+ Vi khuẩn salmonella gây bệnh thương hàn

+ Vi khuẩn E.coli gây bệnh tiêu chảy

+ Vi khuẩn V.cholerae gây bệnh tả

+ Vi khuẩn Shigella gây bệnh lỵ

Tìm hiểu thêm 1 trang 96 KHTN 6

Hãy cho biết vì sao người ta hay trồng xen cây họ Đậu với các cây trồng khác?

Lời giải

Người ta hay trồng xen cây họ Đậu với các cây khác vì rễ cây họ Đậu có vi khuẩn cộng sinh cố định nitơ, tạo ra phân đạm tự nhiên và giúp tăng năng suất cây trồng cũng như giảm nhu cầu sử dụng phân bón hóa học.

Tìm hiểu thêm 1 trang 96 KHTN 6

Hãy cho biết vì sao người ta hay trồng xen cây họ Đậu với các cây trồng khác?

Lời giải

Vì rễ các cây họ đậu có vi khuẩn cộng sinh cố định nito thành phân đạm tự nhiên nên người ta trồng xen cây họ đậu với các cây khác để tăng năng suất và giảm lượng phân bón.

Hình thành kiến thức, kĩ năng 7 trang 97 KHTN 6

Kể tên một số biện pháp phòng tránh bệnh do virus và vi khuẩn gây nên.

Lời giải

Một số biện pháp phòng tránh bệnh do virus và vi khuẩn gây nên:

- Bảo vệ môi trường sống sạch sẽ

- Vệ sinh cá nhân thường xuyên đảm bảo không cơ thể bị nhiễm bệnh, nhiễm bẩn

- Tập thể dục nâng cao sức khỏe

- Ăn uống đủ chất dịnh dưỡng, thực hiện ăn chín uống sôi, an toàn vệ sinh thực phẩm, không ăn uống các sản phẩm có dấu hiệu bị biến chất, nhiễm khuẩn

- Thực hiện các biện pháp phòng tránh lây lan bệnh cho cộng đồng

- Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về lợi ích của việc tiêm vaccine cũng như những tác hại của một số bệnh nguy hiểm

Vận dụng 3 trang 97 KHTN 6

Tìm hiểu, trao đổi với các bạn về những biện pháp mà gia đình và địa phương em đã thực hiện để phòng chống các bệnh lây nhiễm do virus, vi khuẩn gây nên đối với con người, cây trồng và vật nuôi.

Lời giải

Một số biện pháp mà gia đình và địa phương em thực hiện để phòng tránh các bệnh lây nhiễm do vi khuẩn, vi rút:

- Tiêm các loại vaccine phòng bệnh

- Phun thuốc phòng bệnh cho cây trồng

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch gel, đeo khẩu trang để bảo vệ những người xung quanh.

 - Tiêm thuốc phòng bệnh cho vật nuôi

 - Trồng các giống cây chịu hạn, ít sâu bệnh

-Vệ sinh chuồng trại, phun thuốc khử trùng trang trại nuôi gia súc, gia cầm định kì thường xuyên.

Hình thành kiến thức, kĩ năng 8 trang 98 KHTN 6

1. Em cần làm gì để tránh bị bệnh cúm, bệnh quai bị?

2. Em có biết mình đã được tiêm vaccine phòng bệnh gì và khi nào không?

Lời giải

1. Em cần làm gì để tránh bị bệnh cúm, bệnh quai bị?

+ Tiêm vaccine phòng bệnh là biện pháp hiệu quả nhất.

+ Tăng cường sức khỏe qua tập thể dục, ăn uống đủ dinh dưỡng, giữ vệ sinh môi trường sống.

+ Chủ động bảo vệ khi tiếp xúc với người bệnh để hạn chế lây nhiễm.

2. Em có biết mình đã được tiêm vaccine phòng bệnh gì và khi nào không?

Học sinh xem lại sổ tiêm để biết các loại vaccine đã tiêm và thời gian tiêm

Tìm hiểu thêm 2 trang 98 KHTN 6

Em hãy tìm hiểu và kể tên các bệnh phổ biến cần tiêm chủng cho trẻ em nước ta hiện nay.

Lời giải

Các bệnh phổ biến cần tiêm chủng cho trẻ em nước ta hiện nay là: viêm não Nhật Bản, sởi, rubella, uốn ván, ho gà, bại liệt, cúm, viêm phổi, bạch hầu, viêm màng não, viêm gan A,…

Vận dụng 4 trang 98 KHTN 6

Khi sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh ở người, chúng ta cần lưu ý điều gì?

Lời giải

Khi sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh ở người, chúng ta cần lưu ý

+ Dùng đúng theo kê đơn của bác sĩ về liều lượng, loại thuốc và thời gian, không tự ý ngừng thuốc dù có dấu hiệu khỏi bệnh.

+ Không chia sẻ hoặc sử dụng kháng sinh được kê đơn cho người khác.

+ Không để dành kháng sinh để dùng cho lần sau.

Cần chú ý đến các tác dụng phụ như phát ban, chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy, nhiễm trùng nấm men, nhiễm Clostridioides và phản ứng dị ứng.