Đô thị hóa là sự mở rộng của đô thị, tính theo tỉ lệ phần trăm giữa số dân đô thị hay diện tích đô thị trên tổng số dân hay diện tích của một vùng hay khu vực. Nó cũng có thể tính theo tỉ lệ gia tăng của hai yếu tố đó theo thời gian. Nếu tính theo cách đầu thì nó còn được gọi là mức độ đô thị hóa; còn theo cách thứ hai, nó có tên là tốc độ đô thị hóa.
Đô thị hóa là quá trình phát triển rộng rãi lối sống thị thành thể hiện qua các mặt dân số, mật độ dân số, chất lượng cuộc sống...
Các nước phát triển (như tại Châu Âu, Hoa Kỳ hay Úc) thường có mức độ đô thị hóa cao (trên 87%) hơn nhiều so với các nước đang phát triển (như Việt Nam) (khoảng ~35%). Đô thị các nước phát triển phần lớn đã ổn định nên tốc độ đô thị hóa thấp hơn nhiều so với trường hợp các nước đang phát triển.
Sự tăng trưởng của đô thị được tính trên cơ sở sự gia tăng của đô thị so với kích thước (về dân số và diện tích) ban đầu của đô thị. Do đó, sự tăng trưởng của đô thị khác tốc độ đô thị hóa (vốn là chỉ số chỉ sự gia tăng theo các giai đoạn thời gian xác định như 1 năm hay 5 năm).
Đới nóng là nơi có tốc độ đô thị hóa cao trên thế giới.
Tỉ lệ dân đô thị ngày càng tăng và các siêu đô thị ngày càng nhiều.
- Quá trình đô thị hóa ở châu Âu bắt đầu với những đô thị xuất hiện từ thời cổ đại và phát triển trong thời kì trung đại.
- Nửa cuối thế kỉ XVIII, đô thị hóa phát triển mạnh mẽ dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh, các đô thị không ngừng gia tăng quy mô dân số và nhiều đô thị mới hình thành.
- Châu Âu hiện có mức độ đô thị hóa cao với 75% dân số sống trong các đô thị (2020).
Mức độ đô thị hóa cao.
Châu Âu có khoảng 75% dân số sống trong các đô thị và hơn 50 thành phố trên 1triệu dân.
Ở những vùng công nghiệp lâu đời, các thành phố nối tiếp nhau tạo thành các dải đô thị.
Đô thị hóa nông thôn phát triển.
- Có thể nói quá trình đô thị hóa là đòn bẩy lớn nhất trong công cuộc mở cửa hội nhập của đất nước với các nền kinh tế phát triển trên thế giới.
- Tạo sức hút mạnh mẽ trong lĩnh vực đầu tư cơ sở hạ tầng trên phạm trong và ngoài nước.
- Mang đến hàng ngàn cơ hội nghề nghiệp cho các doanh nghiệp lớn nhỏ trên cả nước. Giải quyết tình trạng thiếu việc làm cho nhân công lao động trên cả nước. Ngoài ra, quá trình này sẽ giúp cho người dân lao động tăng thu nhập lên mức khá.
- Những hoạt động trước kia chưa thực sự phát triển hoặc chưa khai thác hết tiềm năng này sẽ được đưa vào áp dụng các phương pháp tiên tiến khoa học nhất nhằm khai thác tối đa tiềm năng cho ngành nghề dịch vụ đó.
- Tạo nên thị trường kinh tế mở, các chủ đầu tư có sân chơi lớn hơn thoải mái và tự doa trong đầu tư và phát triển không không bị phụ thuộc nhà nước. Bên cạnh đó quá trình đô thị hóa cũng tạo nên thị trường tiêu thụ hàng hóa lớn và đa dạng hơn.
- Hội nhập thế giới điện tử 4.0 gắn kết thế giới trong thời gian ngắn.
Một số ảnh hưởng tiêu cực
- Bắt đầu xuất hiện tình trạng phân chia giai cấp tầng lớp giàu nghèo rõ rệt trong xã hội.
- Nhiều tệ nạn xã hội hơn so với thời gian trước khi đô thị hóa.
- Tình trạng ô nhiễm môi trường ở mức báo động đỏ, hàng loạt các thiên tai, hạn hán, hiệu ứng nhà kính, xói mòn, rác… lấn chiếm song song với quá trình đô thị hóa.