Cách tính tần số hoán vị gen

Hướng dẫn Cách tính tần số hoán vị gen đầy đủ, chi tiết nhất, bám sát kiến thức SGK Sinh học 12, giúp các em ôn tập tốt và rèn luyện kĩ năng làm bài tập tính tần số hoán vị gen.

Cách tính tần số hoán vị gen

 a. Cách tính tần số hoán vị gen dựa vào phép lai phân tích cá thể dị hợp hai cặp gen

- Tần số HVG( f) = Tổng tỷ lệ các loại kiểu hình có hoán vị gen

- Tỷ lệ loại giao tử hoán vị = f /2

- Tỷ lệ giao tử liên kết = (1- f /2)/2

b. Cách tính tần số hoán vị gen dựa vào phương pháp phân tích tỷ lệ giao tử mang gen lặn ab:

* Trường hợp xảy ra hoán vị cả hai bên:

- Được áp dụng cho thực vật, dòng tự thụ, hầu hết các loại động vật ( trừ ruồi giấm, bướm, tằm…)

- Trường hợp này ta căn cứ vào tỷ lệ xuất hiện kiểu hình mang hai tính trạng lặn ở thế hệ sau suy ra tỷ lệ % giao tử mang gen lặn ab => f .

- Nếu loại giao tử ab lớn hơn 25% thì đây phải là giao tử liên kết gen và các gen liên kết cùng (A liên kết với B, a liên kết với b).

- Nếu loại giao tử ab nhỏ hơn 25% thì đây phải là giao tử hoán vị gen và các gen liên kết chéo (A liên kết b, a liên kết B)

+ Trường hợp xảy ra hoán vị gen ở một trong hai bên bố hoặc mẹ (ruồi giấm, bướm, tằm):

- Trường hợp này tỷ lệ giao tử giới đực và giới cái không giống nhau.

- Từ tỷ lệ kiều hình mang hai tính trạng lặn ở thế hệ sau ta phân tích hợp lí về tỷ lệ giao tử mang gen ab của thế hệ trước => f:

+ Nếu ab là giao tử hoán vị thì f = ab .2

+ Nếu ab là giao tử liên kết thì f = 100% - 2 . ab

Kiến thức vận dụng để làm bài tập tính hoán vị gen

1. Hoán vị gen là gì?

Trước lúc tìm hiểu về cơ sở tế bào học của hoán vị gen, tất cả chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm của hoán vị gen trước nhé.

Có thể hiểu, hoán vị gen là hiện tượng lạ đổi chỗ lẫn nhau của tương đối nhiều gen tương ứng trên một cặp nhiễm sắc thể đồng dạng. Vậy hoán vị gen xẩy ra ở kì nào? Quá trình này xẩy ra ở thời kì đầu của giai đoạn giảm phân lần thứ nhất.

Sau khoản thời gian hoán vị gen kết thúc, số giao tử và sự biến dị tổng hợp sẽ tăng lên. Tuy nhiên, tất cả chúng ta cũng phải phân biệt để tránh nhầm lẫn giữa hoán vị gen là hiện tượng lạ chuyển đoạn nhiễm sắc thể. Bởi chuyển đoạn NST là hiện tượng lạ đột biến cấu trúc NST dẫn tới những hậu quả có hại cho những loài sinh vật.

Xem thêm:

>>> Tần số hoán vị gen là gì? Cách tính?

2. Thí nghiệm liên kết không hoàn toàn của Moocgan

Cũng trong thí nghiệm trên ruồi giấm, Moocgan dùng phép lai phân tích để kiểm tra để kiểm tra cấu trúc di truyền ruồi cái F1.

Pt/c: Ruồi (cái) thân xám, cánh dài x Ruồi (đực) thân đen cánh cụt.

F1: 100% thân xám cánh dài.

Dùng phép lai phân tích để kiểm tra để kiểm tra cấu trúc di truyền ruồi cái F1

Ruồi (cái) F1 thân xám, cánh dài x ruồi (đực) thân đen, cánh cụt.

FB: 965 thân xám, cánh dài; 944 thân đen, cánh cụt; 206  thân xám, cánh cụt; 185 thân đen, cánh dài.

3. Cơ sở tế bào học của hoán vị gen

Cơ sở tế bào học của hoán vị gen là sự việc tiếp xúc trao đổi chéo giữa 2 crômatit và 2 cromatit này phải không có quan hệ với nhau trong cặp NST tương đồng. Quá trình này diễn ra ở kì đầu giảm phân lần đầu. Nhờ đó, 2 gen alen có thể hoán đổi vị trí với nhau và tạo thành quá trình hoán vị gen.

Tất cả chúng ta cũng phải phân biệt giữa hoán vị gen và tái tổng hợp gen. Khác với hoán vị gen, cơ sở tế bào học của tái tổng hợp gen là sự việc trao đổi chéo Một trong những đoạn tương ứng của cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Từ đó dẫn tới việc hoán vị các gen alen và tạo ra sự tổng hợp lại các gen không alen. Chính việc tạo ra các tổng hợp gen không alen này đã tạo nên sự khác biệt giữa hai khái niệm.

4. Giải thích của Moogan

Từ kết quả lai phân tích ở FB, Moogan cho rằng trong quá trình tạo giao tử ở phép lai phân tích:

• Ruồi (đực) thân đen, cánh cụt (bv/bv) giảm phân → 1 loại giao tử bv.
• Ruồi (cái) F1 (Bv/bv) giảm phân → 4 loại giao tử với tỉ lệ không bằng nhau: giao tử BV = bv = 41%; giao tử Bv = bV = 9%.

Vì trong quá trình giảm phân giao tử ở ruồi (cái): 2 gen B và V cũng như b và v liên kết không hoàn toàn, đã xảy ra hiện tượng hoán vị giữa B và b dẫn tới sự xuất hiện thêm 2 loại giao tử Bv và bV, dẫn đến sự tổ hợp lại các tính trạng của bố mẹ.

Sơ đồ lai:

5. Ý nghĩa của hoán vị gen

   Hiện tượng hoán vị gen tạo ra các giao tử mang các tổ hợp gen mới nên đã tạo ra vô số biến dị tổ hợp, là nguyên liệu cho quá trình chọn giống.

   Nhờ hoán vị gen mà các gen quý trên các NST tương đồng có dịp tổ hợp lại với nhau tạo thành nhóm gen liên kết mới.

   Việc xác định tần số hoán vị gen giúp xác định khoảng cách tương đối giữa các gen, điều này có ý nghĩa khi thiết lập bản đồ di truyền.