Bài Kiêu binh nổi loạn SGK 10 trang 36, 37,..., 41, 42 - Văn Cánh diều

Hướng dẫn Soạn bài Kiêu binh nổi loạn SGK 10 trang 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 ngắn gọn, hay nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong bộ Sách mới Cánh diều Ngữ văn lớp 10 chi tiết. Hi vọng qua bài soạn trên các bạn đã nắm vững được nội dung bài học và chuẩn bị bài trước khi đến lớp tốt nhất.

Trả lời câu hỏi bài Kiêu binh nổi loạn trang 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42

Chuẩn bị Soạn bài Kiêu binh nổi loạn

Đề bài:

- Đọc phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào bài đọc hiểu này.

- Cần lưu ý: Tiểu thuyết chương hồi xuất hiện đầu tiên và thịnh hành ở Trung Quốc khoảng từ thế kỉ XIV đến cuối thế kỉ XVIII. Đặc điểm nổi bật của tiểu thuyết chương hồi là sự phân chia tác phẩm thành những hồi khác nhau. Mỗi hồi đều có tiêu đề khái quá nội dung được trình bày trong hồi. Kết thúc mỗi hồi thường có câu thơ mang tính chất bình luận. Sau những câu thơ là những lời gắn kết hồi trước với hồi sau, kích thích sự quan tâm, chú ý của người đọc. Tiểu thuyết chương hồi thường chú ý đến các sự kiện, tình huống bất ngờ, hồi hộp, căng thẳng, thú vị. Trong tiểu thuyết chương hồi, tính cách nhân vật được thể hiện tương đối nhất quán, rõ ràng thông qua đối thoại và hành động.

- Khi đọc văn bản Kiêu binh nổi loạn, em cần chú ý:

+ Đoạn trích có những nhân vật và sự kiện nào nổi bật? Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử hay được tác giả hư cấu?

+ Nội dung (đề tài, chủ đề) và những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích là gì?

+ Nội dung đoạn trích mang lại cho em những hiểu biết, suy nghĩ và tình cảm gì?

- Đọc trước văn bản Kiêu binh nổi loạn và tìm hiểu thêm thông tin về nhóm tác giả Ngô gia văn phái, tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí.

- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh đoạn trích:

Hoàng Lê nhất thống chí là tác phẩm viết bằng chữ Hán theo hình thức tiểu thuyết chương hồi. Nội dung chính của Hoàng Lê nhất thống chí phản ánh thời kì lịch sử khoảng 30 năm, từ khi Trịnh Sâm lên ngôi chúa (1768) đến lúc Gia Long lên ngôi vua (1802). Tác phẩm tái hiện một cách phong phú, sinh động bức tranh xã hội trong thời kì khủng hoảng triền miên, dẫn đến sự sụp đổ của các tập đoàn phong kiến Lê -Trịnh và khí thế quật khởi, tinh thần quyết liệt chống thù trong giặc ngoài của phong trào khởi nghĩa Tây Sơn do Nguyễn Huệ đứng đầu.

Đoạn trích Kiêu binh nổi loạn dưới đây thuộc Hồi thứ hai của tác phẩm, kể chuyện kiêu binh nổi loạn, giết Quận Huy Hoàng Đinh Bảo, phế Trịnh Cạn, lập Trịnh Tông lên ngôi chúa. 

Lời giải 

- Khi đọc tùy bút các em cần chú ý

+ Đoạn trích có các nhân vật và sự kiện nổi bật như: Trịnh Tông – Thế tử bị phế truất xuống làm con út do tạo phản bất thành. Lính kiêu binh phần nhiều thuộc phe Trịnh Tông, Dự Vũ - đầu bếp của Tông; Gia Thọ là gia thần, Bằng Vũ là gia binh. Chúng căm ghét quận Huy như kẻ thù của chúng. Tình thế bất lực, thảm hại và cái chết bi tráng của anh em Quận Huy với sự không đề phòng, thiếu mưu lược của những kẻ nắm quyền quốc gia trong phủ. Các nhân vật và sự kiện này đều có thật và có liên quan mật thiết đến lịch sử Việt Nam

+ Đoạn trích mang chủ đề lịch sử, những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích tiêu biểu là bút pháp tả thực của lối chép sử biên niên, không che dấu một nụ cười mỉa mai và xót xa trước tình cảnh đất nước bị rữa nát từ chính quyền trung ương.

+ Nội dung đoạn trích mang lại cho em những hiểu biết về một tấn bi kịch lịch sử, nhưng chất hài của tấn kịch lịch sử này cũng rất rõ: Những nhân vật đã bị lịch sử lên án, đã hết vai trò lịch sử, vẫn cố khẳng định uy quyền của mình và trở thành những vai hề như quận Huy vẫn tin ở uy quyền của mình, biết trước âm mưu nổi loạn của đám kiêu binh vẫn không thèm phòng bị gì, một mình giữa đám loạn quân hung hãn vẫn quát tháo thị oai.

Đọc hiểu bài Nguyễn Trãi - Cuộc đời và sự nghiệp

Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 36, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Người kể chuyện là ai?

Lời giải 

Câu chuyện được kể ở góc nhìn thứ ba, có thể cho rằng người kể chuyện là nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái

Câu 2 (trang 36, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?

Lời giải 

Lời nhận xét của người kể chuyện về đầu bếp và gia thần của Trịnh Tông như sau:

- Đầu bếp: tên là Dự Vũ, vốn là người cơ trí, nói năng rành mạch.

- Gia thần: tên là Gia Thọ, người làng Bát Tràng, huyện Gia Lâm, là kẻ tinh khôn.

Câu 3 (trang 37, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân

Lời giải 

Động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân: ban đầu nói với giọng điệu thể hiện sự khiêm nhường, e sợ rằng nếu có điều gì kinh động, sẽ bị quở trách gây tội, sau đó, tỏ ra là nghe lời vương tử và thực hiện theo mệnh lệnh đó.

Câu 4 (trang 37, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ

Lời giải 

Nhân vật Bằng Vũ xuất hiện qua ngày hội họp quân lính ở chùa Khán Sơn, người kể chuyện theo ngôi thứ ba, là người kể chuyện toàn tri.

Câu 5 (trang 38, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Chú ý lời nói, thái độ và hành động của quận Huy.

Lời giải 

“…Quân Huy cũng biết tai họa sắp xảy ra, liền nói toạc ra ở trong triều…” 

“Gặp lúc trời sắp tối, người nhà Quận Huy có kẻ khuyên hắn nên bế tân chúa đi trốn,… Nhưng Quận Huy đều gạt đi”

“Nếu việc gấp quá không thể trị nổi bọn chúng, thì ta đây vâng mệnh của đấng tiên vương, sống thác cũng cam, cần gì mà phải hốt hoảng!”

“Đêm ấy, Quận Huy ngủ ở trong phủ, cũng chỉ đem theo vài người hầu như mọi ngày, không hề phòng bị gì hết.”

→ Sự bất lực thảm hại của phe quận Huy đã quá rõ. Không đề phòng, thiếu mưu lược, chủ quan khinh địch, cho rằng “thói đời hay phao nhảm”, chính điều đó đã mang tới cái kết bi kịch

Câu 6 (trang 39, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?

Lời giải 

Khí thế của kiêu binh:

- Quân lính khi nghe thấy tiếng trống thì nhảy nhót hăng hái, cầm binh khí xô lấn nhau vào trong phủ.

- Khi các cửa đã đóng, quân lính bên ngoài đừng hò reo, quát tháo long trời lở đất.

=> Khí thế của các kiêu binh khá mạnh mẽ, hào hứng, có chút hơi náo loạn và thiếu tính tổ chức.

Câu 7 (trang 39, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh.

Lời giải 

- Lúc đầu, Quận Châu đứng ở phía trái trong cửa các, lên tiếng “dụ” binh lính, nhắc nhở binh linh phải lễ phép vì có quan tài của Trịnh Sâm chưa được an tang ở đây

- Lúc sau vì quá run sợ trước khí thế của binh lính, Quận Châu phải mở cửa cho binh lính xông vào.

Câu 8 (trang 40, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?

Lời giải 

Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết: Quận Huy giương cung định bắn, chẳng may cung bị đứt dây, vớ lấy súng để nạp đạn nhưng mồi lửa tịt không cháy; quân lính thừa dịp dùng luôn câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất mà chém; voi bước lùi trở lại; họ dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi, giết chết ngay tại chỗ.

Câu 9 (trang 40, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?

Lời giải 

Những hình ảnh so sánh trong lời kể:

- “Cứ thế lên lên xuống xuống y như người ta giỡn quả cầu hoặc rước pho tượng Phật”

=> Tác dụng: giúp người đọc hình dung rõ hơn về tư thế nâng thế tử.

- “Những kẻ buôn bán ở các phố phường, chợ búa đều tranh nhau kéo đến xem mặt chúa, sân phủ đông như họp chợ”.

=> Tác dụng: nhấn mạnh sự đông đúc, trí tò mò của mọi người khi muốn xem mặt chúa.

Câu 10 (trang 41, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?

Lời giải 

Chỉ trong chốc lát, nhà cửa của Quận Huy bị phá tan tành, một mảnh ngói cũng không còn; Phàn các quan văn võ hễ ai thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, cùng những người dự vào việc tố giác vụ án năm Canh Tí đều bị phá nhà hàng loạt và bị lùng bắt đem giết chết.

Câu 11 (trang 41, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?

Lời giải 

Chi tiết cuối bài cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh: “Chúa phải sai người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ họ tụ họp, rồi bắt phứa một người thường dân ở gần đó đem chém để ra oai” Cho thấy rằng Trịnh Tông chỉ là con rối trong tay kiêu binh, không dám động vào quân linh để thị uy.

Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 42, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Hãy nêu những sự kiện chính được kể trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?

Lời giải 

- Những sự kiện chính trong văn bản:

+ Dự Vũ, Gia Thọ xúi giục, hậu thuẫn cho Trịnh Tông làm phản.

+ Trịnh Tông mời cơm ngỏ ý chỉ là một biểu hiện phó thác chính thức, lái mũi nhọn chĩa vào Quận Huy.

+ Vũ Bằng là người dẫn đầu chủ mưu và giao cho hắn đánh trống để thúc giục ba quân.

+ Kiêu binh nổi loạn đến phủ và giết chết Quận Huy.

+ Lập Trịnh Tông làm vua, giết sạch bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy.

- Mâu thuẫn: Chúa bỏ con cả, lập con út khiến thiên hạ căm ghét, quân lính bất bình.

Câu 2 (trang 42, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Tìm những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?

Lời giải 

Mục đích nổi loạn cùa kiêu binh là trả thù, rửa hận. Lời nói của Dự Vũ đã cho thấy quân lính “căm ghét”, “hậm hực” khinh bỉ cách làm của chúa Trịnh và quận Huy, chỉ muốn diệt trừ cho hả giận. Đề xuất kế sách của Bằng Vũ chứng tỏ quân lính rất khinh nhờn thế lực của phủ chúa: “Đánh một hồi trống làm hiệu, rồi kẻo ùa cả vào, nắm cẳng hắn, vứt chỏng gọng xuống dưới thềm một cái là xong thôi mà!”. 

- “Bằng Vũ vào trong phủ, đánh luôn ba hồi, chín tiếng trống.”

- “Lại nói, quân lính nghe thấy tiếng trống tức thì người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ”

- “…quân lính ở bên ngoài không vào được, họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.”

- “…bao nhiêu người đang ngồi lại nhao nhao đứng dậy, kéo ập vào trước đầu voi.”

- “Rồi họ lấy khí giới đâm chém túi bụi, có kẻ cạy gạch ngói ở phủ ra ném tới tấp…”

- “Quân lính hăng máu kéo đến càng đông…Họ bèn dung câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi giết chết ngay tại chỗ.”

....

→ Qua những hành động này ta thấy được sự ngang tàng và hung bạo, không chịu khuất phục của kiêu binh, nhưng cũng đồng thời cho thấy sự nổi loạn, tàn bạo đã thể hiện cụ thể, sống động, nó cho thấy sức mạnh của đám đông có thể làm những điều lay chuyển thế lực cầm quyền.

Câu 3 (trang 42, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?

Lời giải 

Những chi tiết, hình ảnh cho thấy sự bất lực và thất bại của phe phái Quận Huy:

- Không đề phòng, thiếu mưu lược.

- Quận Châu lúc đầu theo Huy đứng trong cửa định lên giọng đe quân lính. Kiêu binh mới đe một câu liền mở cửa ngay. 

- Quận Huy cưỡi voi định giương cung ra bắn nhưng bị đứt dây, vớ súng nạp đạn nhưng mồi lửa lại không cháy.

- Quân lính lôi viên quản tượng xuống đất chém

- Quân Huy lao xuống đánh khiến vài người bị thương nhưng cuối cùng lại bị quân lính dùng câu liêm móc vào cổ kéo xuông đánh túi bụi và giết chết.

- Em ruột Quận Huy vội vàng chạy vào phủ đường nhưng đến chùa Báo Thiên thì cũng bị quân lính đánh cho vỡ đầu và ném xác xuống hồ Thủy Quân.

- Kiêu binh đã giết hết anh em quận Huy rồi, Châu còn phất cờ đuôi báo và khua chiêng thu quân.

- Chúa thì chạy trốn, đói bụng khóc nheo nhéo phải dọa bị bắt mới không khóc nữa.

Câu 4 (trang 42, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.

Lời giải 

- Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa đặc biệt:

+ Trong lúc gấp vội không có kỉ sập, họ phải dùng tạm chiếc mâm vẫn bày cỗ lộc làm ghế, đặt thế tử ngồi lên, rồi tám người kề vai vào khiêng. Chốc chốc họ lại nâng bổng chiếc mâm lên đầu mà đội, đầu mỏi lại hạ xuống vai rồi vai vai mỏi lại nâng lên đầu. Cứ thế lên lên xuống xuống, y như người ta giỡn quả cầu hoặc rước pho tượng Phật.

+ Quân lính đặt chiếc sập ngụ ở ngoài phủ đường, các quan đều dìu thế tử lên ngôi chúa. Cuộc mừng lễ xong rồi, các quan mới đem đạo sắc của nhà vua và tờ chi của thánh mẫu dụ ba quân về việc phò lập chú, tới dán ở cửa các. Những tờ ấy đều là tạm thời thảo ra, nhưng được gọi là mệnh lệnh định sẵn.

- Nghệ thuật miêu tả của tác giả: Sinh động, chân thực mà có phần hài hước để thấy được vị chúa mới cũng chỉ là kẻ bù nhìn.

Câu 5 (trang 42, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?

Lời giải 

- Một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản: 

+ Lúc quân lính đến hội họp, bàn về việc ấy không ai là không hăng hái. Nhưng họ còn sợ thanh thế Quận Huy, nên chưa biết khởi sự như thế nào cho ổn thỏa.

+ Mọi người đều reo mừng hưởng ứng và cùng nhìn về phía kẻ mới nói, thì ra đó là viên biên lại của đội Tiệp bảo, tên là Bằng Vũ...

+ Quân lính vốn sợ Huy, thấy hắn cưỡi voi, lại càng khiếp đảm, đều ngồi sụp xuống nghe lệnh, không dám lên tiếng, cũng không dám xông tới.

...

- Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy bởi người kể chuyện là người quan sát toàn năng, biết hết tất cả mọi việc, biết rõ suy nghĩ và hành động của các nhân vật.

Câu 6 (trang 42, SGK Ngữ Văn 10 tập 2):

Đề bài: Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: “Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt”(Lê Quý Đôn). Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?

Lời giải 

Đoạn trích “Kiêu binh nổi loạn” trong Hoàng Lê nhất thống chí đã cho thấy sự thối nát của phủ chúa Trịnh: cha, con, anh, em tranh giành quyền lực, việc phế con trưởng lập con thứ hoàn toàn do quyền lợi ích kỉ của phe đảng, không vì quyền lợi của đất nước, của nhân dân.

Bút pháp tả thực của lối chép sử biên niên không che dấu một nụ cười mỉa mai và xót xa trước tình cảnh đất nước bị rữa nát từ chính quyền trung ương. Cơn hấp hối vào giờ chót của một triều đại bao giờ cũng chẳng là một màn bi hài của lịch sử?

Sơ đồ tư duy bài Kiêu binh nổi loạn

>>> Xem trọn bộ: Soạn Văn 10 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn bài Kiêu binh nổi loạn SGK 10 trang 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!