Trình bày tóm tắt vai trò của từng nhân tố trong quá trình hình thành đất?

Đất đai là bộ phận hợp thành quan họng của môi trường. Đất không chỉ là nguồn tài nguyên mà còn là nền tảng không gian để phân bổ dân cư và các hoạt động kinh tế-xã hội, không chỉ là đối tượng của lao động mà còn là tư liệu sản xuất không thể thay thể được trong sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp. Cùng tìm hiểu về vai trò của từng nhân tố trong quá trình hình thành đất qua bài viết dưới đây!

Đất (Thổ nhưỡng) là gì?

- Thổ nhưỡng (đất) là lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa, được đặc trưng bởi độ phì.

- Độ phì của đất: Là khả năng cung cấp nhiệt, khí, nước các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh trưởng và phát triển.

- Thổ nhưỡng quyển là lớp vỏ chứa vật chất tơi xốp nằm ở bề mặt lục địa, nơi tiếp xúc với khí quyển, thạch quyển, sinh quyển.

Vai trò của các nhân tố trong quá trình hình thành đất

Đất được hình thành do tác động đồng thời của các nhân tố sau :

Đá mẹ

- Khái niệm: Là các sản phẩm được phá hủy từ đá gốc (nham thạch).

- Vai trò: Cung cấp chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần cơ giới, khoáng vật, ảnh hưởng trực tiếp tính chất lí, hóa của đất.

Khí hậu

- Ảnh hưởng trực tiếp:

   + Ảnh hưởng đến sự hình thành đất thông qua nhiệt - ẩm.

   + Nhiệt, ẩm ảnh hưởng đến sự hòa tan, rửa trôi, tích tụ vật chất.

- Ảnh hưởng gián tiếp qua tác động: khí hậu → sinh vật → đất.

Sinh vật

- Thực vât: Cung cấp vật chất hữu cơ, rễ phá hủy đá.

- Vi sinh vật: Phân giải xác súc vật tạo mùn.

- Động vật: sống trong đất là biến đổi tính chất đất (giun, kiến mối).

Địa hình

- Địa hình dốc: đất bị xói mòn, tầng phong hóa mỏng.

- Địa hình bằng phẳng: bồi tụ là chủ yếu, tầng phong hóa dày.

- Địa hình: Ảnh hưởng đến khí hậu vành đai đất khác nhau theo độ cao.

Thời gian

- Khái niệm: Tuổi đất chính là thời gian hình thành đất.

- Vai trò: Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian tác động của các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, còn thể hiện cường độ của các quá trình tác động đó.

- Các vùng tuổi đất:

   + Vùng nhiệt đới, cận nhiệt: đất nhiều tuổi.

   + Vùng ôn đới, cực: đất ít tuổi.

Con người

- Hoạt động tích cực: nâng độ phì cho đất, chống xói mòn.

- Hoạt động tiêu cực: đốt rừng làm nương rẫy, xói mòn đất.

Hiện trạng tài nguyên đất Việt Nam hiện nay

Theo số liệu trong Quyết định kết quả kiểm kê diện tích đất đai của cả nước năm 2019 thì tổng diện tích đất tự nhiên nước ta là 33.131.713 ha, trong đó: Tài nguyên đất Việt Nam được sử dụng trong nông nghiệp có diện tích là 27.986.390 ha; Tài nguyên đất Việt Nam được sử dụng vì mục đích phi nông nghiệp có diện tích là 3.914.508 ha; Tài nguyên đất Việt Nam chưa sử dụng là 1.230.815 ha.

Vào năm 2021 tổng diện tích đất của Việt Nam là 331.212 km², đứng thứ 65 trên toàn thế giới. Ở nước ta, mặc dù diện tích đất lãnh thổ không lớn nhưng dân số thì lại ngày một tăng lên. Từ đó diện tích tài nguyên đất cho mỗi công dân Việt Nam ngày càng bị thu hẹp lại.

Hiện nay, Tài nguyên đất ở Việt Nam hiện nay bị thoái hóa vô cùng nghiêm trọng. Ở nhiều khu vực đất bị rửa trôi, ngập lũ, xói mòn, nhiễm mặn, phèn, đất bạc màu, ô nhiễm hay suy kiệt nặng nề chất dinh dưỡng, hoang hóa và khô hạn làm cho quá trình sản xuất bị đình trệ và giảm sút, kém phát triển.