Tóm tắt Hiền tài là nguyên khí của quốc gia (Sơ đồ tư duy, nội dung chính)

Tìm hiểu tác phẩm, tóm tắt Hiền tài là nguyên khí của quốc gia ngắn gọn nhất. Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ tư duy bài Hiền tài là nguyên khí của quốc gia dễ hiểu bám sát nội dung SGK Ngữ văn 10 Kết nối tri thức.

1. Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

[..] Tôi dẫu nông cạn vụng về, nhưng đâu dám từ chối, xin kính cẩn chắp tay cúi đầu mà làm bài kí rằng:

“Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp. Vì vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí làm việc đầu tiên. Kẻ sĩ quan hệ với quốc gia trọng đại như thế, cho nên quý chuộng kẻ sĩ không biết thế nào là cùng. Đã yêu mến cho khoa danh, lại đề cao bằng tước trật”. Ban dân rất lớn mà vần cho là chưa đủ. Lại nêu tên ở tháp Nhạn, ban đanh hiệu Long hổ, bày tiệc Văn hỉ, Triều đình mừng được người tài, không có việc gì không làm đến mức cao nhất.

Nay thánh minh lại cho rằng, chuyện hay việc tốt tuy có một thời lừng lây, nhưng lời khen tiếng thơm chưa đủ lưu về sáng lâu đài, cho nên lại dựng đá đề đang đặt ở cửa Hiền Quan, khiến cho kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn hâm mộ, rèn luyện đánh tiết, gắng sức giúp vua. Há chỉ là chuộng văn suông, ham tiếng hão mà thôi đâu.

Ôi kẻ sĩ chốn trường ốc lêu tranh, phận thật nhỏ mọn mà được triều đình để cao rất mực như thế, thì họ phải làm thế nào để tự trọng tấm thân mà ra sức báo đáp?

Hãy đưa họ tên những người đỗ khoa này mà điểm lại. Có nhiều người đã đem văn học, chính sự ra tô điểm cho cảnh trị bình suốt mấy chục năm, được quốc gia tin dùng. Cũng không phải không có những kẻ vì nhận hối lộ mà hư hỏng, hoặc rơi vào hàng ngũ bọn gian ác, có lẽ vì lúc sống họ chưa được nhìn tấm bia này. Ví thử hồi đó được mắt thấy thì lòng thiện tràn đầy, ý xấu bị ngăn chặn, đâu còn đám nảy sinh như vậy được? Thế thì việc dựng tấm bia đá này lợi ích rất nhiều: kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện theo đó mà gắng, dẫn việc dĩ vãng, chỉ lối tương lai, vừa để rèn giữa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạc) cho nhà nước. Thánh thần đặt ra đâu phải vô dụng. Ai xem bia nên hiểu ý sâu này.

 (Ngữ văn 10 Nâng cao, tập hai, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006, tr. 41 - 42)

>>>Xem thêm: Soạn bài Hiền tài là nguyên khí của quốc gia Ngữ văn 10 Kết nối tri thức.

2. Tóm tắt Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Mẫu 1:

Hiền tài là nguyên khí của quốc gia là một trong tám hai bài văn bia ở Văn Miếu (Hà Nội), do Thân Nhân Trung soạn 1484. Bài kí khẳng định tầm quan trọng của hiền tài đối với quốc gia, ý nghĩa của việc khắc bia ghi tên tiến sĩ và nêu bài học lịch sử được rút ra. Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”: người tài cao học rộng là khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước. Vì vậy hiền tài có quan hệ lớn đối với sự thịnh suy của đất nước. Nhà nước đã từng trọng đãi hiền tài: đề cao danh tiếng, phong chức tước, cấp bậc, ghi tên bảng vàng, ban yến tiệc… Những hành động này chưa xứng với vai trò, vị trí của hiền tài nên cần phải khắc bia tiến sĩ để lưu danh sử sách. Việc khắc bia ghi tên tiến sĩ có ý nghĩa to lớn: khuyến khích nhân tài, noi gương hiền tài, ngăn ngừa điều ác và làm cho đất nước hưng thịnh, bền vững dài lâu. Vì vậy thời nào cũng nên quý trọng nhân tài và coi giáo dục là quốc sách hàng đầu.

Mẫu 2:

“Hiền tài là nguyên khí của một quốc gia” ý nói nguyên khí mạnh thì thế nước mạnh rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu rồi xuống thấp: người có tài sẽ góp phần xây dựng triển, ảnh hưởng đến sự tồn vong của một quốc gia. Tác giả khuyến khích kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn hâm mộ, rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua; Ngăn ngừa kẻ ác, người thiện lấy đó làm điều cố gắng, chỉ lối tương lai vừa để rèn giũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho nhà nước.

Mẫu 3:

Trước phần trích “Hiền tài là nguyên khí của một quốc gia” có một đoạn văn dài kể việc từ khi Lê Thái Tổ dựng nước (1428) đến năm 1484, các vua Lê tuy đều có chú ý bồi dưỡng nhân tài nhưng chưa có điều kiện dựng bia tiến sĩ. Cuối phần trích là danh sách 33 vị tiến sĩ khoa Nhâm Tuất 1442. Tác phẩm là quan niệm đúng đắn của tác giả về hiền tài, về mối quan hệ giữa hiền tài và vận mệnh nước nhà. Đồng thời nên lên ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ với nghệ thuật lập luận sắc sảo, thuyết phục người đọc.

3. Giá trị nội dung Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Tầm quan trọng của những người tài năng đức độ

Ý nghĩa gửi gắm khích lệ kẻ sĩ đương thời rèn đức, luyện tài, đồng thời thể hiện tấm lòng của tác giả đối với đất nước.

4. Sơ đồ tư duy Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

>>>Xem thêm: Tác giả - Tác phẩm: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia Ngữ văn 10 Kết nối tri thức.