Soạn bài: Bài học đường đời đầu tiên (chi tiết)

TOPLOIGIAI giới thiệu đến các em phần Soạn Bài học đường đời đầu tiên của nhà văn Tô Hoài. Qua bài soạn này hi vọng các em sẽ hiểu được bài học rút ra của câu truyện về chú Dế Mèn về thói kiêu căng, tự mãn và lối sống sao để trở thành người có ích cho xã hội

Tóm tắt truyện Bài học đường đời đầu tiên

Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên chi tiết

• Soạn bài: Bài học đường đời đầu tiên (ngắn nhất)

• Soạn bài: Bài học đường đời đầu tiên (siêu ngắn)

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Kể tóm tắt đoạn trích:

“Bài học đường đời đầu tiên” câu chuyện  kể về Dế Mèn - một chàng dế út trong gia đình và được gia đình cho tự lập từ nhỏ. Nhờ ăn uống đầy đủ, điều độ mà Dế Mèn trở thành một thanh niên to cao, cường tráng. Cậu ta thường hay thức dậy thật sớm để đào hang đầy đủ ngóc ngách, đường tắt, cửa sau phòng khi có kẻ đến bắt nạt thì còn có đường thoát thân. Dế Mèn còn tham gia vào hầu hết các hoạt động của hàng xóm, tụ tập và ca hát.

Cũng vì thế, Dế Mèn có thái độ kiêu căng, cao ngạo, cậu ta cà khịa với bà con lối xóm, quát mắng chị Bò Cào, đá ghẹo anh Gọng Vó… mọi người ai cũng đều bỏ qua bởi ai cũng biết tính của hắn. Nhưng  Dế Mèn lại cho rằng ai cũng sợ mình nên càng ngày tỏ ra kiêu ngạo. Chính cái tính kiêu ngạo đó mà Dế Mèn phải thấm thía một bài học đầu đời.

Dế Mèn có một chú dế hàng xóm đó là Dế Choắt, vì sinh ra đã ốm yếu nên luôn bị Dế Mèn ức hiếp và bắt nạt. Một hôm, Dế Mèn trêu chọc chị Cốc rồi nhanh chân chạy vào hang sâu để trốn, tai họa bỗng ập đến với Dế Choắt khi chị nhầm tưởng Dế Choắt là người trêu chọc mình, những chiếc mỏ nhọn giáng xuống thân hình yếu ớt của Dế Choắt khiến chú chịu không nổi và đã tắt thở.

Chỉ vì lời trêu đùa của mình đã khiến Dế Choắt chết oan, Dế Mèn nhận ra lỗi lầm của mình . đã rất hối hận và tỏ ra hối lỗi. Đây cũng là bài học đường đời đầu tiên vô cùng thấm thía đối với Dế Mèn.

a, Câu chuyện được kể bằng chính lời kể của Dế Mèn – nhân vật chính trong đoạn trích

b, Bố cục đoạn trích: Đoạn văn có thể chia làm 2 đoạn

+) Đoạn 1: Từ đầu đến “…có thể sắp đứng đầu thiên hạ” : Phần này Dế Mèn tự giới thiệu và miêu tả về bản thân của mình.

+) Đoạn 2: Còn lại: Dế Mèn kể về bài học đường đời đầu tiên của mình đó là việc hắn đã ngỗ nghịch trêu chị Cốc gây nên cái chết thảm thương cho Dế Choắt khiên hắn ân hận cả cuộc đời.

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

a, Các chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn:

+ Vẻ bề ngoài ưa nhìn: Dế Mèn là một chàng trai cường tráng, đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt cứng đôi cánh dài chấm đuôi, cả thân người một màu nâu bóng mỡ soi gương được.

+ Vẻ dữ tợn hùng dũng : Cái đầu to và nổi từng tảng rất bướng, hai sợi râu dài, hai cái răng to khỏe nhai ngoàm ngoạp.

+ Điệu bộ cử chỉ: ra dáng con nhà võ, thích phô trương sức mạnh, co càng đạp phành phạch để thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu,

+ Tính nết hung hăng, hống hách: Cậy sức bắt nạt kẻ yếu, dám cà khịa với mọi người trong xóm,  quát mấy chị Cào Cào, ngửa chân đá anh Gọng Vó.

⇒ Nhận xét: Đoạn đầu tác giả tập trung miêu tả vẻ bề ngoài của Dế Mèn là một thành niên cường tráng, ưa nhìn nhưng đoạn sau lại là một con nhà võ với những hành động hống hách với bà con hàng xóm … do quá tự hào về mình. Bằng những tính từ miêu tả ngoại hình hành động đặc sắc cùng giọng văn biến hóa sinh động đã làm nổi bật lên một cách thú vị nhân vật Dế Mèn với tính cách kiêu ngạo, hung hăng.

b, Những tính từ miêu tả hình dáng và tính cách của Dế Mèn trong đoạn trích:

Văn bản	Có thể thay	Nhận xét
Mẫm bóng	Mập mạp	Không tạo hết được trí tưởng tượng cho người đọc, đây không đơn giản là sự đầy đặn, hay béo
Hủn hoẳn	Ngắn ngủn	Không thấy được cái sự khó coi của của 1 đôi cánh cũn cỡn…
Hùng dũng	Ngang tàng	Hùng dũng mới thể hiện được sự mạnh mẽ. can đảm và có chút gì đó ngang tàng
Đen nhánh	Đen thui	Tác giả muốn nói đến cái đen đẹp dưới ánh nắng khi được chiếu vào, làm nên sắc đen cuốn hút
Màu nâu bóng mỡ	Nâu đậm	Là cái hay trong cách dùng từ miêu tả màu sắc khiến người đọc nhìn vào sắc tối cũng trở nên cuốn hút và đẹp mắt
Nhọn hoắt	Sắc	Tinh tế trong việc chọn ghép từ, tạo nên tưởng tượng trọn vẹn về độ sắc cho người đọc

=> Nhận xét:  Những từ thay thế không đạt hiệu quả cao về khả năng gợi hình biểu cảm, không diễn tả được chính xác sự vật trạng thái như từ ngữ mà tác giả đã dùng Như vậy có thể thấy nghệ thuật sử dụng từ ngữ của tác giả vô cùng điêu luyện, cho thấy tài năng quan sát tỉ mỉ, tinh tế. Tạo nên một nét riêng  trong nghệ thuật sáng tác của tác giả.

Câu 3 (trang 11 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Nhận xét thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt

- Nhìn Dế Choắt bằng con mắt khinh thường giễu cợt:

+ Dế Choắt trạc tuổi Dế Mèn,người gầy gò, ốm yếu, cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt, ví von so sánh với gã nghiện thuốc phiện => Hình ảnh Dế Choắt được miêu tả tương phản với Dế Mèn, Choắt hiện lên là anh chàng xấu xí, yếu đuối, ốm đau.

- Nói năng bằng giọng kẻ cả, trịch thượng:

+  Dế Mèn coi thường Dế Choắt gọi là “chú mày” -> Dưới con mắt của Dế Mèn thì Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh.

+ “Chú mày có lớn mà chẳng có khôn”, chú mày hôi như cú mèo thế này ta nào chịu được,… “ mày bảo tao sợ cái gì?” :  Thái độ rất kiêu căng muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ

- Cư xử ích kỷ, lỗ mãng:

+ Choắt muốn thông ngách với Mèn thì Mèn mắng nhiếc: “Đào tổ nông thì cho chết”

+ Không hề cảm thông với sự ốm yếu của Choắt.

+ Bỏ ra về không một chút bận lòng

⇒ Dế Mèn kiêu căng, hách dịch, coi thường người hàng xóm yếu đuối của mình.

Câu 4 (trang 11 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

Diễn biến tâm trạng của Dế Mèn:

- Dế Mèn là kẻ nghịch ranh, lúc đầu thì huênh hoang: “Sợ gì? Mày bảo tao còn sợ ai hơn tao nữa? Giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc đây này!”

- Hả hê vì trò đùa tai quái của mình: Chui tọt vào hang, nằm khểnh, bụng nghĩ thú vị,..

- Sợ hãi khi nghe tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt: khiếp nằm im thin thít

→ Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của Choắt

- Ân hận, sám hối chân thành, đứng lặng 1 giờ lâu trước mộ của Choắt, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên mình phải trả giá. Lúc này hắn ta đã rất ăn năn, hối hận, xót thương cho Dế Choắt và đúc kết bài học đường đời đầu tiên cho mình:

+ Ở đời sống không nên kiêu căng, xốc nổi, bắt nạt kẻ yếu. Tính kiêu ngạo, nóng vội của tuổi trẻ có thể làm hại người khác, khiến ta phải ân hận suốt đời

+ Sống phải đoàn kết thân ái với mọi người

Câu 5 (trang 11 sgk Ngữ văn 6 tập 2)

- Trong truyện hình ảnh những con vật đều được miêu tả rất thật với thực tế. Cụ thể trong việc miêu tả Dế Mèn với đôi càng, cái vuốt ở chân, ở khoeo với tiếng đạp phanh phách vào các ngọn cỏ; cái răng đen nhánh … hiện lên hết sức sống động và chân thật.

- Tuy nhiên chúng được nhân cách hóa gán cho các đặc điểm của con người chẳng hạn như các hành động trịnh trọng và khoan thai đưa chân vuốt râu, hối lỗi ân hận trước cái chết của Dế Choắt của Dế Mèn

- Các tác phẩm về loài vật có cách viết tương tự: Con hổ có nghĩa, Truyện lục súc tranh công, Đeo nhạc cho mèo, ếch ngồi đáy giếng, chú mèo đi hia …

Ý nghĩa Truyện Bài học đường đời đầu tiên

Tham khảo các bài viết liên quan truyện Bài học đường đời đầu tiên:

• Tác giả, tác phẩm Bài học đường đời đầu tiên
• Dàn ý phân tích Bài học đường đời đầu tiên