Giải bài tập SGK Sử 10 Bài 9 Chân trời sáng tạo ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn Sử 10 Bài 9: Văn minh Hy Lạp- La Mã cổ đại ngắn gọn, đầy đủ SGK trang 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60 bám sát nội dung bộ sách mới Chân trời sáng tạo. Hi vọng, qua bài viết này các em học sinh có thể nắm vững nội dung bài và hiểu bài tốt hơn.

Bài 9. Văn minh Hy Lạp- La Mã cổ đại SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 9 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

I. Cơ sở hình thành 

1. Điều kiện tự nhiên và dân cư

Trả lời câu hỏi trang 53, 54 SGK Lịch sử 10

1. Điều kiện tự nhiên của vùng đất Hy Lạp và La Mã ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của nền văn minh?

Lời giải

Điều kiện tự nhiên của vùng đất Hy Lạp và La Mã tác động rất lớn đến tiến trình văn minh Hy Lạp và La Mã ở giai đoạn sau.

Địa hình Hy Lạp cổ đại	Địa hình La Mã cổ đại
- Bị chia cắt thành nhiều vùng đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai canh tác ít và không màu mỡ. - Có nhiều vũng, vịnh, thuận lợi cho xây dựng các hải cảng.	- Nhiều đồng bằng rộng lớn, xung quanh được biển bao bọc, phía Nam có nhiều vịnh, cảng thuận tiện cho tàu bè ra vào trú đậu. - Tài nguyên khoáng sản phong phú, thúc đẩy nghề luyện kim sớm phát triển.

2. Nêu đặc điểm dân cư của Hy Lạp và La Mã thời cổ đại

Lời giải

Cư dân Hy Lạp	Cư dân La Mã
- Tộc người: Ê-ô-li-an, A-kê-an, I-ô-ni-an, Đô-ri-an - Có chung ngôn ngữ Hy Lạp cổ	Người Li-gua, I-ta-li-ốt, La-tinh, Ê-tơ-ru-xcơ, Xen-tơ

2. Điều kiện kinh tế

Trả lời câu hỏi trang 54 SGK Lịch sử 100 

1. Kinh tế Hy Lạp và La Mã thời kì cổ đại có những điểm gì nổi bật?

Lời giải

Nền kinh tế Hy Lạp và La Mã thời kì cổ đại có nền kinh tế công thương nghiệp phát triển vô cùng mạnh mẽ. 

- Nơi đây có nhiều vũng vịnh và cảng biển nên nghề hàng hải, giao thương với bên ngoài rất phát triển

- Tài nguyên khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên đa dạng thuận lợi cho phát triển các nghề thủ công.

- Tiền tệ cũng sớm được sử dụng để trao đổi hàng hóa trong khu vực và với các nước phương Đông nhờ giao thương buôn bán sớm phát triển nên

- Các mặt hàng xuất khẩu vô cùng đa dạng, bao gồm có rượu nho, dầu ô liu, gốm màu, thiếc,…Lương thực, da súc vật, giấy, thủy tinh... là những mặt hàng nhập khẩu. Trong đó, hàng hóa đặc biệt có nô lệ. 

2. Theo em, sự phát triển kinh tế sẽ tạo ra những cơ sở gì để phát triển văn minh Hy Lạp – La Mã?

Lời giải

Sự phát triển kinh tế công thương nghiệp đặc biệt là thương nghiệp là cơ sở rất lớn đưa tới sự ra đời của các nhà nước thành bang và nền dân chủ cổ đại ở phương Tây.

-  Vai trò của các thương cảng ngày càng có vị trí quan trọng vì có nhiều cảng biển quan trong thuận lợi cho giao thương buôn bán với bên ngoài và việc sử dụng tiền tệ xuất hiện từ rất sớm.

- Các cảng thị dần dần trở thành nơi tập trung các cơ quan chính trị, hành chính, pháp luật của cư dân Hy Lạp – La Mã cổ đại.

- Ở đây đã hình thành hàng trăm nhà nước nỏ được gọi là thành bang (hay thị quốc) từ thế kỉ VIII – IV TCN.

- Các thành bang (thị quốc) ra đời xuất phát từ các thành thị cổ đại, mỗi thành bang đều có phố xá, lâu đài, đền thờ,…và quan trọng nhất là bến cảng.

3. Tình hình chính trị - xã hội

Trả lời câu hỏi trang 55 SGK Lịch sử 10

Vì sao nói chế độ chiếm hữu nô lệ ở Hy Lạp và La Mã cổ đại có tính chất điển hình trong lịch sử cổ đại?

Lời giải

- Chế độ chiếm hữu nô lệ ở Hy Lạp và La Mã cổ đại có tính chất điển hình trong lịch sử cổ đại vì 

-  Ở các nước phương Tây nô lệ được xem như là một trong những giai cấp chủ đạo trong xã hội. Bởi vậy, giai cấp này có số lượng đông đảo trong xã hội.

- Trong kinh tế nông nghiệp và hàng hải, tầng lớp nô lệ ở Hy Lạp – La Mã là lực lượng lao động sản xuất chính, thể hiện quan hệ bóc lột giữa chủ nô và nô lệ.

- Mâu thuẫn giữa nô lệ và chủ nô ở phương Tây cổ đại là vô cùng sâu sắc. Nó quyết định mức độ và quy mô của các cuộc đấu tranh của nô lệ.

4. Sự kế thừa thành tựu của văn minh phương Đông

Trả lời câu hỏi trang 55 SGK Lịch sử 10

Văn minh Hy Lạp – La Mã đã tiếp thu những thành tựu gì từ văn minh phương Đông? Nêu ví dụ minh họa.

Lời giải

Văn minh Hy Lạp – La Mã đã tiếp thu rất nhiều những thành tựu gì từ văn minh phương Đông như: chữ viết, văn học, tín ngưỡng, tôn giáo, kiến trúc, điêu khắc, kĩ thuật chế tác, sản xuất thủ công nghiệp.

VD: kĩ thuật làm giấy của người Trung Quốc đã được người phương Tây sử dụng để in tài liệu phổ biến khoa học và in sách giáo khoa sử dụng trong trường học.

II. Thành tựu văn minh tiêu biểu

1. Chữ viết

Trả lời câu hỏi trang 56 SGK Lịch sử 10

Thành tựu về chữ viết của nền văn minh Hy Lạp – La Mã là gì?

Lời giải

- Vào cuối thế kỉ IV TCN, trên cơ sở chữ cái của người Phê-ni-xi, người Hy Lạp đã sáng tạo hệ thống 24 chữ cái 

- Theo đó, người La Mã đã tiếp thu chữ cái của người Hy Lạp để tạo thành bảng chữ cái La-tinh. Bên cạnh đó, chữ số La Mã mà họ tạo ra vẫn còn có tính ứng dụng cho đến ngày nay.

2. Văn học

Trả lời câu hỏi trang 56 SGK Lịch sử 10

Theo em, các tác phẩm văn học của thời kì Hy Lạp – La Mã cổ đại phản ánh điều gì của đời sống xã hội?

Lời giải

- Các tác phẩm văn học thời kì Hy Lạp – La Mã cổ đại đã tái hiện một cách chân thực đời sống xã hội con người:

+ Thơ ca và văn xuôi lấy chất liệu kho tàng thần thoại để phản ánh cuộc sống. 

+ Nội dung chủ yếu của thần thoại là giải thích sự hình thành của vũ trụ, các cuộc đấu tranh trong thế giới muôn loài.

+ Nội dung của kịch tập trung là thể hiện quan điểm, triết lí về số phận con người.

- Đối tượng chủ yếu của văn học Hy Lạp Cổ đại là con người, phản ánh nhân cách của con người với nhiều mặt khác nhau, từ thói xấu cho đến bản tính tốt đẹp, hay thể hiện những ước mơ mong muốn của con người chứ không phải con người một chiều, chung chung. 

- Văn học Hy Lạp Cổ đại còn nêu lên đến những vấn đề có tính chất xã hội như tự do công lý, tinh thần chiến đấu chống lại số mệnh, tư tưởng anh hùng.

3. Nghệ thuật

Trả lời câu hỏi trang 57 SGK Lịch sử 10

Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của nền văn minh Hy Lạp – La Mã có những tác phẩm tiêu biểu nào? Theo em, những tác phẩm này thể hiện điều gì trong đó?

Lời giải

- Những tác phẩm kiến trúc và điêu khắc của nền văn minh Hy Lạp – La Mã có thể kể tới như: lăng mộ vua Mô-sô-lớt, đền Pác-tê-nông, tượng Lực sĩ ném đĩa, Vệ nữ thành Mi-lô,...

- Các tác phẩm này phản ánh tài năng, trình độ điêu luyện, tay nghề thẩm mĩ cao của người dân Hy Lạp – La Mã cổ đại. Đồng thời nó cũng biểu hiện cho mong muốn hướng tới sự hoàn hảo trong vẻ đẹp hình thể của con người, đạt được tính chuẩn xác trong tạo hình.

4. Khoa học kĩ thuật

Trả lời câu hỏi trang 58 SGK Lịch sử 10

Những thành tựu về khoa học, kĩ thuật của người Hy Lạp và La Mã đã giải quyết những vấn đề cơ bản nào trong đời sống cư dân cổ đại? Cho ví dụ minh họa.

Lời giải

Những thành tựu về khoa học, kĩ thuật của người Hy Lạp và La Mã đã giải quyết nhiều vấn đề trong đời sống cư dân cổ đại

+ Toán học thể hiện độ chính xác của khoa học thông qua ghi chép và giải các bài riêng biệt, đồng thời nó cũng phản ánh trình độ khái quát thành định lý, tiên đề, lý thuyết.

+ Cư dân ở đây nghiên cứu, phát triển thiên văn học, vật lý, hóa học, toán học,…để đáp ứng những nhu cầu của nghề đi biển, thủ công nghiệp.

- Ngành khoa học tự nhiên ở phương Tây cổ đại phát triển mạnh mẽ một phần là do việc xây dựng các công trình kiến trúc đồ sộ 

VD: Nhà toán học, vật lí học Ác-si-mét đã tìm ra và phát biểu vềđịnh luật Ác-si-mét - định luật về lực đẩy của nước. Định luật này được ứng dụng khá nhiều trong cuộc sống: trong hoạt động tạo các khoảng trống lớn để giúp tăng thể tích cho tàu, giúp cho tàu thuyền di chuyển dễ dàng trên bề mặt nước.

5. Triết học 

Trả lời câu hỏi trang 59 SGK Lịch sử 10

Em hiểu như thế nào về triết học duy vật và triết học duy tâm?

Lời giải

- Triết học duy vật cho rằng nguồn gốc của vũ trụ và sinh mệnh của con người bắt nguồn từ những nguyên tố tự nhiên như nước, lửa,…gồm những đại diện tiêu biểu như: Talet, Heraclite, Anaximandre,…

+ Những người này phản đối các học thuyết cho rằng vũ trụ do các thế lực siêu nhiên sáng tạo ra.

+ Đề ra các mặt đối lập của các sự vật, sự việc, hiện tượng như nóng và lạnh, khô và ướt, sáng và tối,…Họ đưa ra tính quy luật của các sự kiện, hiện tượng xảy ra trong xã hội. 

+ Họ cho rằng vũ trụ luôn liên tục và không ngừng phát triển, không ngừng sản sinh ra những vật mới.

- Triết học duy tâm có những đại diện tên tuổi như Aristotele, Socrates, Platon… Tư tưởng triết học của Platon có tác động to lớn đối với sự phát triển của chủ nghĩa duy tâm ở phương Tây. 

+ Điểm cốt lõi trong quan điểm triết học Platon là ý niệm và linh hồn bất diệt. Hóa công dùng ý niệm của mình để sắp xếp lại mọi sự vật, hiện tượng làm cho vũ trụ trở thành có trật tự. 

+ Đồng thời, Plato đã nhận thức được hình dạng quả địa cầu của Trái Đất và biết rằng  nó chuyển động theo quỹ đạo nhất định.

6. Tín ngưỡng, tôn giáo

Trả lời câu hỏi trang 59 SGK Lịch sử 10

Tín ngưỡng, tôn giáo của người Hy Lạp và La Mã cổ đại đã có những ảnh hưởng gì tới đời sống xã hội của phương Tây sau này?

Lời giải

- Người Hy Lạp và La Mã không tín ngưỡng một vị thần cụ thể nào cả, họ theo tín ngưỡng đa thần. 

- Các vị thần trong tín ngưỡng của họ đều mang có đầy đủ những phẩm chất, đức tính xấu tốt của con người, gần gũi với con người.

- Vào cuối thế kỉ thứ II - đầu thế kỉ thứ I TCN, Kitô giáo ra đời tại La Mã ảnh hưởng to lớn đến các tầng lớp trong xã hội, thậm chí nó vượt ra khỏi phạm vi La Mã. 

- Hiện nay, đạo Kitô là có tầm ảnh hưởng to lớn với nhiều quốc gia, là một trong những tôn giáo lớn của thế giới.

7. Thể thao

Trả lời câu hỏi trang 59 SGK Lịch sử 10

Thế vận hội của người Hy Lạp cổ được tổ chức như thế nào?

Lời giải

- Thế vận hội được tổ chức ở phía tây bắc của Peloponnese, bốn năm một lần tại thị trấn Olympia. 

- Người chiến thắng trong các trò chơi sẽ nhận được sự tôn vinh từ mọi người, được vinh danh như một vị anh hùng của quê hương.

- Trước khi trò chơi diễn ra sẽ là lễ thắp sáng trong đền thờ Olympian Zeus. Có thể thấy, người Hy Lạp rất trân trọng và tôn vinh ký ức về titan Prometheus.

- Có nhiều môn thi đấu được diễn ra trong thế vận hội bao gồm: đấu vật, thi chạy, đua ngựa và đua xe ngựa,…Người chiến thắng sẽ nhận vòng nguyệt quế.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 60 SGK Lịch sử 10

1. Em hãy phân tích những cơ sở hình thành nền văn minh Hy Lạp – La Mã thời cổ đại

Lời giải

- Điều kiện tự nhiên: 

+ Các quốc gia này đều thuộc khu vực Địa Trung Hải với 3 mặt đều tiếp giáp biển. Bởi thế, địa hình này được coi là địa hình mở tạo điều kiện tốt cho việc giao lưu văn hóa giữa các đất nước trên thế giới. 

+ Đến khi đồ sắt xuất hiện thì ở đây mới xuất hiện nhà nước. Bên cạnh đó, điều kiện đất đai cũng hạn chế cho việc trồng các loại cây lương thực, do đó nông nghiệp ở đây kém phát triển

+ Khí hậu ở đây là khí hậu ôn đới Địa Trung Hải - loại hình khí hậu lý tưởng với đời sống con người, phù hợp cho hoạt động sinh sản xuất, sinh hoạt cộng đồng ở ngoài trời. + Thuận lợi cho phát triển thương nghiệp do có đường bờ biển dài, nhiều cảng biển,… => Nguồn gốc cho sự xuất hiện các nhà nước thành bang.

- Dân cư:

+ Đại bộ phận cư dân ở đây đều là người Hê-len (Hy Lạp) và người La-tinh (La Mã).

+ Tình trạng xung đột giữa các tộc người rất ít khi xảy ra. Họ sử dụng cùng một hệ thống ngôn ngữ. 

- Với sự truyền bá của văn minh phương Đông, văn minh Hy Lạp – La Mã đã tiếp thu nhiều thành tựu từ nó để phát triển văn hóa một cách mạnh mẽ. 

2. Những thành tựu tiêu biểu về chữ viết, văn học, nghệ thuật của người Hy Lạp và La Mã cổ đại có ý nghĩa như thế nào?

Lời giải

- Trên cơ sở tiếp biến những giá trị tiêu biểu của văn minh phương Đông, nền văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại thể hiện sức sáng tạo phi thường của cư dân Địa Trung Hải 

- Những thành tựu văn minh Hy Lạp – La Mã là cơ sở của nền văn hóa châu Âu về sau, mang tính nhân bản, có tính hiện thực sâu sắc. 

- Đặc biệt, nhiều di sản vẫn giữ nguyên những giá trị văn hóa, nghệ thuật cho tới ngày nay.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 60 SGK Lịch sử 10

1. Tại sao nói, văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại là cơ sở của nền văn hóa châu Âu hiện đại?

Lời giải

- Văn minh Hy Lạp cổ đại đã có tác động to lớn đến ngôn ngữ, chính trị, hệ thống giáo dục, triết học, khoa học, nghệ thuật và kiến trúc của thế giới cận đại.

- Nền văn minh Hy Lạp – La Mã được tạo nên từ năng lực sáng tạo phi thường, từ những kiến thức, kinh nghiệm cùng chiến lược đúng đắn của con người.

- Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, triết học cùng với nhiều lĩnh vực khác, nền văn minh Hy Lạp – La Mã đã trở thành nền tảng cho sự phát triển của nhân loại hiện nay.

2. Đỉnh Ô-lim-phớt và vòng nguyệt quế thường tượng trưng cho điều gì? Tại sao các kì Thế vận hội Ô-lim-pic lại có tục rước đuốc từ ngọn núi Ô-lim-pớt?

Lời giải

- Vòng Nguyệt quế có ý nghĩa như sau: 

+ Vòng nguyệt quế làm từ cây nguyệt quế, dùng để làm phần thưởng dành cho những nhà vô địch thể thao, thi thơ.

+ Thần thoại Hy Lạp miêu tả vị thần ánh sáng, chân lý và nghệ thuật - thần Mặt trời Apollo đã đội vòng nguyệt quế trên đầu. 

+ Vòng nguyệt quế cũng được dùng để làm giải thưởng cho người chiến thắng trong các cuộc thi Olympic và Pythia dưới sự bảo trợ của vị thần Apollo

- Tục rước đuốc từ ngọn núi Ô-lim-pớt:

+ Người Hy Lạp có truyền thống tôn vinh ký ức về titan Prometheus. Ngọn đuốc này là lửa từ các vị thần, được thắp sáng đến nơi thi đấu, nơi được cho là để thánh hóa các trò chơi sắp tới.

- Ý nghĩa của đỉnh Ô-lim-pớt:

+ Đỉnh Ô-lim-pớt là nơi 12 vị thần trong thần thoại Hy Lạp ngự trị. Nó là biểu tượng cho sức mạnh và lòng tin tưởng vào thần linh của người dân Hy Lạp.

+ Đặt chân được đỉnh O-lim-pớt đồng nghĩa với việc đến với ngưỡng cửa của thần thánh, đạt được vinh quang.

>>> Xem trọn bộ: Soạn Sử 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Sử 10 Bài 8: Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!