Giải bài tập SGK Sử 10 Bài 8 Chân trời sáng tạo ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn Sử 10 Bài 8: Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại ngắn gọn, đầy đủ SGK trang 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51 bám sát nội dung bộ sách mới Chân trời sáng tạo. Hi vọng, qua bài viết này các em học sinh có thể nắm vững nội dung bài và hiểu bài tốt hơn.

Bài 8. Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại SGK Lịch sử và Địa lí 7 Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 8 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

Yêu cầu cần đạt

Phân tích được cơ sở hình thành văn minh Ấn Độ cổ - trung đại. Nêu được ý nghĩa của những thành tựu cơ bản của nền văn minh này.

I. Cơ sở hình thành

1. Điều kiện tự nhiên

Trả lời câu hỏi trang 44 SGK Lịch sử 10

Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng gì đến sự ra đời của nền văn minh Ấn Độ cổ đại?

Lời giải

Nền văn minh Ấn Độ được hình thành và phát triển từ lưu vực 2 dòng sông là sông Ấn và sông Hằng

- Ấn Độ là một bán đảo rộng lớn ở Nam Á, ba mặt giáp biển, thuận lợi cho giao thương, giao lưu văn hóa. Khí hậu nhiệt đợt gió mùa, nhiều vùng khô nóng nhưng cũng có vùng ẩm mát. 

- Phía bắc có dãy Himalaya với khu vực đồi núi rộng lớn.

- Đồng bằng hạ lưu có thung lũng sông Ấn và lưu vực sông Hằng – nơi khởi nguồn của những trung tâm văn minh.

- Phía Nam có cao nguyên Đê-can, được mệnh danh là vùng đất cổ xưa nhất, tạo nên những giá trị văn minh riêng biệt của các dân tộc Đra-vi-đa.

2. Dân cư

Trả lời câu hỏi trang 45 SGK Lịch sử 10

Theo em, điều gì làm nên sự đa dạng về tộc người của Ấn Độ?

Lời giải

Sự đa dạng về tộc người của Ấn Độ bắt nguồn từ sự du nhập của nhiều tộc người khác nhau

- Từ thiên niên kỉ III đến thiên niên kỉ II TCN, cư dân bản địa sống ở lưu vực sông Ấn được gọi là người Ha-ráp-pan.

- Khoảng giữa thiên niên kỉ II TCN, người A-ri-an gốc I-ran xâm nhập, chinh phục và làm chủ vùng Bắc Ấn 

- Tộc người Đra-vi-đi-an ở phía nam Ấn Độ, các thời kì sau đó có sự du nhập của người Hy Lạp, Hung Nô, A-rập,…

3. Tình hình kinh tế

Trả lời câu hỏi trang 46 SGK Lịch sử 10

Em hãy nêu cơ sở kinh tế của nền văn minh Ấn Độ thời cổ - trung đại

Lời giải

Kinh tế Ấn Độ thời cổ - trung đại có nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước đóng vai trò chủ đạo

- Từ thời cổ đại, dựa trên kĩ thuật canh tác (sử dụng cày, sức kéo) và hệ thống thủy lợi (đào mương, đắp đập), người Ấn Độ đã phát triển ngành nông nghiệp 

- Người dân có kiến thức và biết trồng nhiều loại cây khác nhau (lúa mì, lúa mạch,…) và chăn nuôi gia súc, gia cầm.

- Thủ công nghiệp xuất hiện với các ngành nghề như luyện kim, gốm, dệt,…

- Hoạt động thương mại trong và ngoài nước phát triển. Thị trường buôn bán mở rộng và mặt hàng vô cùng phong phú, đa dạng.

4. Tình hình chính trị xã hội

Trả lời câu hỏi trang 46 SGK Lịch sử 10

Trình bày bối cảnh chính trị - xã hội của văn minh Ấn Độ cổ - trung đại.

Lời giải

- Ấn Độ đã hình thành nhà nước, có trung tâm đô thị và thành lũy kiên cố vào thiên niên kỉ III TCN, 

- Thời kì văn minh sông Hằng của người A-ri-a, còn gọi là thời kì Vê-đa xuất hiện từ giữa thiên niên kỉ II đến giữa thiên niên kỉ I TCN là 

- Các quốc gia cổ đại và vương triều được thành lập trong khoảng thế kỉ VI TCN đến giữa thế kỉ IV

- Chế độ phong kiến xác lập và phát triển thịnh đạt ở giai đoạn vương triều Mô-gôn từ thế kỉ IV, c

- Giữa thế kỉ XIX, thời kì trung đại ở Ấn Độ kết thúc với sự xâm lược và cai trị của thực dân Anh 

II. Thành tựu văn minh tiêu biểu

1. Chữ viết và văn học

Trả lời câu hỏi trang 47 SGK Lịch sử 10

1. Dựa vào Hình 8.8, em hãy tìm hiểu và cho biết quốc gia nào ở Đông Nam Á kế thừa chữ viết từ Ấn Độ

Lời giải

- Nhiều nhóm cư dân Đông Nam Á đã tạo ra chữ viết riêng của mình dựa trên cơ sở hệ thống chữ viết của người Ấn Độ

- Dựa trên cơ sở chữ Phạn, người Khơ-me sáng tạo ra chữ Khơ-me cổ 

2. Theo em, giá trị to lớn của hai bộ sử thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-y-a-na trong văn học Ấn Độ cổ đại là gì?

Lời giải

- Bộ sử thi Ma-ha-bha-ra-ta là “bách khoa toàn thư” về đời sống tư tưởng, tôn giáo, xã hội của Ấn Độ cổ đại. Đây là là bộ sử thi đồ sộ lớn nhất của Ấn Độ. 

- Sử thi Ma-ha-bha-ra-ta là một tư liệu gốc vô cùng quan trọng, hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu về Ấn Độ cổ đại.

- Nội dung của bộ sử thi nói về mối tình đẹp nhưng đầy gian truân giữa hoàng tử Ra-ma với nàng Xi-ta trong cuộc chiến diệt trừ cái ác, bảo vệ cái thiện,

- Bộ sử thi lớn thứ hai là Ramayana (Kỳ tích của Hoàng tử Rama), trở thành Thánh Kinh đối với người Ấn Độ từ ngàn xưa.

2. Tôn giáo và triết học

Trả lời câu hỏi trang 47 SGK Lịch sử 10

1. Hãy nêu cơ sở ra đời Bà La Môn giáo ở Ấn Độ cổ đại

Lời giải

-  Trên cơ sở Vệ-Đà giáo, Đạo Bà-La-Môn được hình thành vào khoảng 800 năm trước Tây lịch. Đây là khoảng thời gian không dài lắm trước khi  Đức Phật Thích Ca mở Phật giáo ở Ấn Độ.

- Nội dung của Đạo Bà-La-Môn là đưa ra những kinh sách giải thích và bình luận Kinh Véda như: Kinh Brahmana, Kinh Upanishad, Giải thích về Maya (tức là Thế giới ảo ảnh) và về Niết bàn.

- Đạo Bà-La-Môn tôn thờ Đấng Brahma, là thần linh vũ trụ, Đấng tối cao tối linh. 

2. Theo em, vì sao Phật giáo được truyền bá sang nhiều nước ở châu Á?

Lời giải

Phật giáo được truyền bá sang nhiều nước ở châu Á vì: 

- Vì nhu cầu của dân địa phương đối với đức tin, sự quan tâm của thương nhân nước ngoài đối với đạo Phật. 

- Đôi khi, Phật giáo được các nhà cai trị chấp nhận nhằm đem đạo đức phổ cập với người dân, nhưng họ không bắt buộc phải cải đạo đi theo Phật giáo. 

- Khi đến với nền văn hóa mới thì các phương thức truyền đạt và phong cách của đạo Phật sẽ được sửa đổi để phù hợp với văn hóa, đời sống tinh thần của người dân địa phương, mà không ảnh hưởng đến những yếu tố về trí tuệ và lòng bi.

3. Nghệ thuật

Trả lời câu hỏi trang 47 SGK Lịch sử 10

Tại sao nghệ thuật Ấn Độ lại chịu ảnh hưởng của tinh thần tôn giáo?

Lời giải

- Hầu hết nghệ thuật Ấn Độ cổ đại đều phục vụ một tôn giáo nhất định. 

- Nghệ thuật Ấn Độ có thể chia ra ba dòng khác nhau: Hinđu giáo, Phật giáo, Hồi giáo.

- Nghệ thuật xuất phát từ thực tế cuộc sống nên tính hiện thực trong các tác phẩm nghệ thuật Ấn Độ vẫn thể hiện tính hiện thực rõ nét. 

Ví dụ tượng nhiều tay nhiều đầu mô phỏng theo tư thế của các đội múa trong đền và cung đình.

4. Khoa học kĩ thuật

Trả lời câu hỏi trang 47 SGK Lịch sử 10

Những thành tựu nào về khoa học, kĩ thuật của người Ấn Độ đánh dấu sự phát triển của khoa học nhân loại

Lời giải

- Thiên văn học: Người Ấn Độ sáng tạo ra lịch thiên văn với tháng, tuần, ngày. Họ nhận thức chính xác về hình dạng Trái Đất và các hành tinh trong hệ mặt trời.

- Toán học: người Ấn đã sáng tạo nên hệ thống 10 chữ số, sáng tạo ra số 0, tính được chính xác số

- Vật lí: biết được lực hút của Trái Đất là bao nhiêu, tìm và phát biểu được thuyết Nguyên tử

- Hóa học: do nhu cầu của các nghề thủ công như nhuộm, thuộc da,…mà ngành này đã sớm hình thành và phát triển. 

- Y học: dùng để tìm hiểu cơ thể của con người, chữa bệnh thông qua thuốc tê, thuốc mệ, phẫu thuật, sử dụng các thảo mộc,…

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 51 SGK Lịch sử 10

1. Trình bày những cơ sở hình thành nền văn minh Ấn Độ. Theo em, cơ sở nào là quan trọng nhất?

Lời giải

Hai cơ sở hình thành nền văn minh Ấn Độ bao gồm điều kiện tự nhiên và dân cư. Trong đó điều kiện tự nhiên là cơ sở quan trọng nhất.

Điều kiện tự nhiên:

- Ấn Độ là một bán đảo rộng lớn ở Nam Á, ba mặt giáp biển, thuận lợi cho giao thương, giao lưu văn hóa. Khí hậu nhiệt đợt gió mùa, nhiều vùng khô nóng nhưng cũng có vùng ẩm mát. 

- Phía bắc có dãy Himalaya với khu vực đồi núi rộng lớn.

- Đồng bằng hạ lưu có thung lũng sông Ấn và lưu vực sông Hằng – nơi khởi nguồn của những trung tâm văn minh.

- Phía Nam có cao nguyên Đê-can, được mệnh danh là vùng đất cổ xưa nhất, tạo nên những giá trị văn minh riêng biệt của các dân tộc Đra-vi-đa.

Dân cư:

- Từ thiên niên kỉ III đến thiên niên kỉ II TCN, cư dân bản địa sống ở lưu vực sông Ấn được gọi là người Ha-ráp-pan.

- Khoảng giữa thiên niên kỉ II TCN, người A-ri-an gốc I-ran xâm nhập, chinh phục và làm chủ vùng Bắc Ấn 

- Tộc người Đra-vi-đi-an ở phía nam Ấn Độ, các thời kì sau đó có sự du nhập của người Hy Lạp, Hung Nô, A-rập,…

2. Nền văn minh Ấn Độ có những thành tựu nào nổi bật? Trong những thành tựu ấy, em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

Lời giải

STT	Lĩnh vực	Thành tựu
1	Văn hóa	Chữ Phạn
2	Văn học	sử thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-y-a-na
3	Tôn giáo	Hin-du giáo, Phật giáo
4	Kiến trúc	Lăng Ta-giơ Ma-han, tháp Cu-túp Mi-na,…
5	Khoa học	Sáng tạo ra hệ thống số 10 chữ số

Ấn Độ được mệnh danh quê hương của Phật giáo. Từ Ấn Độ, Phật giáo được truyền bá và giới thiệu một cách rộng rãi tới các nước châu Á đặc biệt là Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên, Cam-pu-chia,… Do đó, Phật giáo có ảnh hưởng rất lớn đến tiến trình lịch sử và văn minh của các quốc gia này.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 51 SGK Lịch sử 10

1. Nếu được đến Ấn Độ du lịch, em mong muốn được tham quan di sản văn hóa nào nhất? Vì sao?

Lời giải

Tham quan đền Taj Mahal:

- Đây là một trong bảy kì quan thế giới đương đại.

- Câu chuyện thú vị về ngôi đền nàt: ngôi đền được Vua Shah Jahan cho xây dựng làm món quà tình yêu gửi tặng đến người mà đức vua yêu thương nhất - hoàng hậu Muntaz Mahal

- Về kiến trúc: Lăng Taj Mahal được xây bằng đá trắng cẩm thạch và các loại đá quý từ khắp nơi trên thế giới. Bởi vậy, tùy thuộc vào ánh sáng thì các loại đá quý sẽ thay đổi màu sắc, tạo nên không gian lung linh huyền ảo. 

2. Thực hiện dự án Hành trình kết nối di sản: em hãy lựa chọn một di sản văn hóa của Việt Nam chịu ảnh hưởng từ văn minh Ấn Độ và trình bày những giá trị đặc sắc của di sản đó

Lời giải

Bia Võ Cạnh (Khánh Hòa).

- Vào thế kỉ II – III SCN, niên đại của bia Võ Cạnh được xác định

- Nội dung của tấm bia Võ Cạnh: cho biết về quá trình hình thành và hợp nhất vương quốc Chăm Pa. Vương quốc được hình thành từ hai tiểu quốc là Nam Chăm và Bắc Chăm. Thủ phủ của Nam Chăm là ở Panduranga (Phan Rang ngày nay). Còn thủ phủ của Bắc Chăm (sử Trung Hoa còn gọi là Lâm Ấp) ở Simhapura (Trà Kiệu ngày nay). Sau đó, hai tiểu vương quốc này hợp nhất thành vương quốc Chăm vào khoảng thế kỷ thứ VII, chọn Simhapura làm thủ phủ.

- Tiếng Phạn đã trở thành ngôn ngữ bác học của Chămpa. Đây là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi bởi giới tinh hoa bao gồm quý tộc và tu sĩ. Những người này đã chuyển tải những trào lưu tôn giáo, triết học đương thời của Ấn Độ đến với vương quốc này.

- Thông qua việc nghiên cứu bia Võ Cạnh kết hợp với sử liệu ta thấy rằng, tuy ngày nay Phật giáo gần như vắng bóng trong sinh hoạt tín ngưỡng của tộc người Chăm Pa nhưng nó đã từng đóng vai trò quan trọng trong đời sống vật chất và tinh thần của dân tộc này.  

>>> Xem trọn bộ: Soạn Sử 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Sử 10 Bài 8: Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!