Giải bài tập SGK Sử 10 Bài 14 Chân trời sáng tạo ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn Sử 10 Bài 14: Hành trình phát triển và thành tựu văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại ngắn gọn, đầy đủ SGK trang 82, 83, 84, 85, 86 bám sát nội dung bộ sách mới Chân trời sáng tạo. Hi vọng, qua bài viết này các em học sinh có thể nắm vững nội dung bài và hiểu bài tốt hơn.

Bài 14. Hành trình phát triển và thành tựu văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại SGK Lịch sử 10 Kết nối tri thức

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 14 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

I. Hành trình phát triển

Trả lời câu hỏi trang 82 SGK Lịch sử 10 

1. Hãy trình bày quá trình hình thành nền văn minh Đông Nam Á thời cổ đại

Lời giải

Quá trình hình thành nền văn minh Đông Nam Á bắt đầu từ đầu Công nguyên cho tới đến thế kỉ X

- Từ đầu Công nguyên, nhiều quốc gia sơ kì hình thành và phát triển ở Đông Nam Á. Đây là thời kì dung hợp giữa nền văn hóa bản địa với văn hóa Ấn Độ tạo nên bước phát triển mới của nền văn minh Đông Nam Á. 

- Từ thế kỉ VII đến thế kỉ X, nhiều nước Đông Nam Á đã hình thành các quốc gia “dân tộc”. Đây là giai đoạn Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Trung Hoa và Ấn Độ. 

- Đặc biệt, Phật giáo được truyền bá mạnh mẽ ảnh hưởng tới mọi mặt trong đời sống tinh thần, văn hóa- xã hội ở nhiều nước. 

2. Tiến trình phát triển của văn minh Đông Nam Á thời trung đại diễn ra như thế nào?

Lời giải

Tiến trình phát triển của văn minh Đông Nam Á thời trung đại trải qua 2 giai đoạn:

- Giai đoạn từ thế kỉ X đến thế kỉ XV: Đây là giai đoạn mà nhiều nước ở Đông Nam Á phát triển mạnh mẽ, nền kinh tế ổn định và xã hội có nhiều sự tiến bộ. Sự tiếp biến có sáng tạo và chọn lọc những văn hóa tù Trung Quốc và Ấn Độ để giúp cho nền văn minh ĐNA phát triển với nhiều thành tựu rực rỡ. 

- Giai đoạn từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX: Từ thế kỉ XVI, nhiều nước ở ĐNA bước vào thời kì khó khăn, suy thoái kinh trên mọi lĩnh vực. Đặc biệt, ĐNA còn phải đối mặt với sự đe dọa độc lập của chủ nghĩa thực dân phương Tây. Văn hóa phương Tây từng bước ảnh hưởng đến khu vực và xuất hiện thêm nhiều thành tựu mới. Đây là giai đoạn văn minh Đông Nam Á có những chuyển biến quan trọng cho sự phát triển của khu vực ở những thời kì tiếp theo. 

II. Thành tựu văn minh tiêu biểu 

1. Tín ngưỡng, tôn giáo

Trả lời câu hỏi trang 83 SGK Lịch sử 10 

1. Nêu thành tựu văn minh tiêu biểu ở khu vực Đông Nam Á

Lời giải

Lĩnh vực	Thành tựu
Tôn giáo và tín ngưỡng	- ĐNA phổ biến với các loại hình tôn giáo bản địa dựa trên tín ngưỡng vạn vật hữu linh có từ thời nguyên thủy/  - Các tín ngưỡng phổ biến như: thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng phồn thực. - Đầu công nguyên, Ấn Độ giáo và Phật giáo du nhập vào ĐNA,  ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống chính trị, văn hóa, xã hội ở nhiều quốc gia ĐNA - Hồi giáo du nhập vào ĐNA vào khoảng thế kỉ VI đến thế kỉ VII - Kitô giáo dần dần được thâm nhập vào thế kỷ XVI do sự xuất hiện của người phương Tây.
Chữ viết và văn học	- Trên cơ sở chọn lọc và tiếp thu hệ thống chữ Phạn, cư dân ĐNA đã sáng tạo Chữ Chăm cổ, chữ Khmer cổ, chữ Xiêm cổ… - Dựa trên chữ Hán của Trung Quốc mà người Việt đã sáng tạo ra chữ Nôm.  - Đời sống văn hóa của người dân rất đa dạng, trong đó văn học dân gian chiếm một vị thế quan trọng.  - Tuy văn học viết xuất hiện muộn song nó phát triển rất nhanh chóng và mạnh mẽ
Kiến trúc và điêu khắc	- Kiến trúc và điêu khắc của ĐNA có sự tiếp thu và ảnh hưởng rất lớn từ nền văn minh Ấn Độ.  - Hai dòng kiến trúc tiêu biểu là kiến trúc Hindu giáo và kiến trúc Phật giáo.

2. Tín ngưỡng nào thể hiện tính bản địa của cư dân Đông Nam Á

Lời giải

- Do nền nông nghiệp trồng lúa nước là đặc trưng kinh tế của các quốc gia ĐNA nên tín ngưỡng bản địa của cư dân cũng gắn liền với nó. Cư dân ĐNA thời các con vật gần gũi với cuộc sống nông nghiệp, thờ thần lúa... 

- Tín ngưỡng phồn thực – tục cầu sinh sôi nảy nở phổ biến rộng rãi ở ĐNA dưới hình thức thờ sinh thực khí, quan niệm về âm dương...

- Cư dân ĐNA cũng có tín ngưỡng phong tục thờ cúng tổ tiên, những vị thần có công lao với đất nước. 

2. Chữ viết và văn học

Trả lời câu hỏi trang 84 SGK Lịch sử 10 

1. Ảnh hưởng từ các nền văn minh lớn thế giới đến chữ viết của Đông Nam Á như thế nào?

Lời giải

Các nước Đông Nam Á đã tiếp thu và học hỏi nhiều chữ viết từ bên ngoài và sáng tạo nên chữ viết riêng cho dân tộc của mình: Việt Nam tiếp nhận chữ Hán của Trung Quốc để tạo nên chữ Nôm, chữ Phạn của Ấn Độ được du nhập vào thế kỉ III - IV để tạo nên chữ Chăm-pa cổ....Từ thế kỉ XVI trở đi, chữ viết của nhiều quốc gia ĐNA được La-tinh hóa và được sử dụng đến ngày nay.

2. Hãy cho biết cơ sở hình thành nền văn học (văn học dân gian và văn học viết) ở khu vực Đông Nam Á.

Lời giải

Cơ sở hình thành nền văn học (văn học dân gian và văn học viết) ở khu vực Đông Nam Á:

- Trước khi tiếp xúc với nền văn hóa lớn phương Đông như Ấn Độ, Trung Quốc thì văn học ĐNA đã hình thành trên cơ sở văn hóa nói chung của ĐNA thời tiền sử, đó là nền văn minh nông nghiệp lúa nước. Đây là nền tàng định hình cho sự phát triển văn hóa tinh thần, văn hóa vật chất, đời sống tâm linh, tư duy triết lý của người dân ĐNA. 

- Trên cơ sở văn minh nông nghiệp lúa nước, văn học dân gian và văn học viết sinh sôi nảy nở. Văn học viết tuy ra đời muộn hơn song nó lại phát triển vô cùng mạnh mẽ với những đề tài “điển tích văn học” từ nước ngoài cũng như khai thác các tác phẩm trong nước. 

3. Kiến trúc và điêu khắc

Trả lời câu hỏi trang 85 SGK Lịch sử 10 

1. Em hãy nêu đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc của cư dân Đông Nam Á thời cổ - trung đại

Lời giải

- Đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc ở Đông Nam Á thời cổ - trung đại chịu ảnh hưởng rõ nét của tôn giáo Trung Quốc và Ấn Độ, phát triển tới trình độ cao với nhiều tác phẩm nổi bật như: tượng Phật, phù điêu, bức chạm nổi...Các tác phẩm này đều thể hiện sinh động, chân thực cảm nhận của người dân về các vị thần. 

- Các tác phẩm điêu khắc phần lớn được dựa theo hình tượng các vị thần và phật của tôn giáo Ấn Độ. 

2. Dấu ấn văn hóa Ấn Độ trong các công trình kiến trúc ở Đông Nam Á là gì?

Lời giải

- Chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của kiến trúc Ấn Độ (kiến trúc Hin-đu giáo và Phật giáo) và kiến trúc Hồi giáo; phổ biến nhất chính là kiểu kiến trúc tháp vuông hay hình chữ nhật

(điển hình là tháp Chăm ở Việt Nam và Ăng-co Vát ở Campuchia).

- Đặc trưng phổ biến của kiến trúc Phật giáo là kiểu kiến trúc Xơ-tu-pa (tháp).

3. Em hãy trình bày sự tác động của tôn giáo đến các công trình kiến trúc và điêu khắc ở Đông Nam Á

Lời giải

Tác động của tôn giáo đến các công trình kiến trúc và điêu khắc ở Đông Nam Á:

- Trong quá trình giao thoa văn hóa bản địa và văn hóa các nước phương Đông, cư dân Đông Nam Á đã khéo léo kết hợp để sáng tạo nên những yếu tố văn hóa độc đáo của từng dân tộc. Cư dân Đông Nam Á đã xây dựng nên những công trình nghệ thuật, kiến trúc điêu khắc riêng cho dân tộc của mình. 

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 86 SGK Lịch sử 10 

1. Lập niên biểu các giai đoạn phát triển văn minh Đông Nam Á từ khi hình thành cho đến giữa thế kỉ XIX

Lời giải

Các giai đoạn phát triển	Đặc điểm
Từ đầu Công nguyên đến thế kỉ VII	Các quốc gia sơ kì được hình thành
Từ thế kỉ VII đến thế kỉ X	Hình thành các quốc gia “dân tộc”
Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV	Giai đoạn phát triển của nhiều nước ở Đông Nam Á
Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX	Thời kì khủng hoảng và suy thoái toàn diện.

2. Trình bày các thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á. Em ấn tượng nhất với thành tựu nào của nền văn minh này?

Lời giải

(Xem lại câu trả lời cho câu hỏi mục II-1).

Thành tựu mà em ấn tượng nhất đó chính tháp Chăn khu vực Đông Nam Á. Ngôi đền Căm Pa (Việt Nam) nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 10-12 mét so với mực nước biển, ở cửa sông Cái (sông Nha Trang) tại Nha Trang, cách trung tâm thành phố khoảng 2km về phía Bắc. Tên gọi “tháp Pô Na-ga” là tên gọi chung cho cả công trình kiến trúc này nhưng thực tế nó là tên gọi của ngọn tháp lớn nhất cao khoảng 23m. Ngôi đền này được xây dựng trong thời kỳ đạo Hin-du đang cường thịnh và khi nước Chăm Pa có tên gọi là Hoàn Vương quốc. Bởi thế tượng nữ thần có hình dạng của Uma, vợ của Shiva. 

3. Những thành tựu nào của văn minh Đông Nam Á còn có giá trị thực tiễn đến ngày nay? Cho một vài ví dụ cụ thể

Lời giải

Những thành tựu văn minh Đông Nam Á vẫn còn giá trị thực tiễn đến ngày nay:

- Hệ thống chữ viết riêng của các quốc gia được La-tinh hóa và được sử dụng phổ biến rộng rãi cho tới ngày nay. 

- Hàng loạt các công trình điêu khắc, kiến trúc nghệ thuật có giá trị lịch sử, văn hóa. Đồng thời nó cũng có giá trị phát triển du lịch trong và ngoài nước. 

- Tín ngưỡng, tôn giáo như thờ thần Lúa, thờ cúng tổ tiên...thể hiện đời sống tinh thần phong phú của người dân. Nó cũng được khai thác để mang giá trị du lịch tâm linh địa phương. 

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 86 SGK Lịch sử 10 

1. Nếu được lựa chọn để giới thiệu cho bạn bè, em sẽ chọn giới thiệu thành tựu văn minh tiêu biểu nào ở khu vực Đông Nam Á? Vì sao?

Lời giải

- Em sẽ chọn giới thiệu về Ăng-co Vát. Đây là quần thể đền đài tại Campuchia và là di tích tôn giáo lớn nhất thế giới, rộng 162,6 hecta. Ban đầu công trình được xây dựng làm đền thờ Ấn Độ giáo của Đế quốc Khmer, dần dần chuyển

- Ngôi đền là đỉnh cao của phong cách kiến trúc Khmer. Nó đã trở thành biểu tượng của đất nước Campuchia, xuất hiện trên quốc kỳ và là điểm thu hút du khách hàng đầu đất nước. 

- Ăng-ko Vát nằm trên khuôn viên rộng 208ha, xung quanh là dãy hào rộng 200m và có chu vi 5,5 km. Độ cao của Ăng-ko Vát là 213m, 3 tần, tầng trên cao hơn tầng dưới. 

- Cũng như các thủ đô khác trên thế giới, khu đền Ăng-ko nói chung và Ăng-ko Vát nói rêng được xây dựng trong một tầm nhìn quân sự của các vị vua trì, đồng thời biểu hiện cho sự kết hợp hài hòa trong Văn hóa Phương Đông.

2. Những giá trị nào của các di sản văn minh Đông Nam Á nói chung, Việt Nam nói riêng cần được bảo tồn và phát huy ảnh hưởng cho sự phát triển ngày nay?

Lời giải

Những giá trị di sản văn minh Đông Nam Á nói chung, Việt Nam nói riêng cần được bảo tồn và phát huy ảnh hưởng cho sự phát triển ngày nay:

- Tín ngưỡng, tôn giáo: tôn thờ thần linh, thờ thần Lúa - vị thần của nông nghiệp và sự màu mỡ. 

- Những gía trị, bản sắc văn hóa riêng biệt và độc đáo của cư dân Đông Nam Á. 

- Kho tàng văn học của các dân tộc, bao gồm văn học dân gian và văn học viết. Đây là những tác phẩm có sự tiếp thu chọn lọc từ cả nền văn hóa phương Đông và phương Tây. 

>>> Xem trọn bộ: Soạn Sử 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Sử 10 Bài 14: Hành trình phát triển và thành tựu văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!