[Sách mới] Soạn Sinh 10 bài 17 CTST: Thông tin giữa các tế bào

Hướng dẫn Soạn Sinh 10 Bài 17: Thông tin giữa các tế bào ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Sinh học 10 trang 80, 81, 82 bộ Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Mời bạn đọc tham khảo!

Bài 17: Thông tin giữa các tế bào trang 80, 81, 82 Sinh 10 Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Lý thuyết Sinh 10 Bài 17 ngắn nhất Chân trời sáng tạo: Thông tin giữa các tế bào

Yêu cầu cần đạt

- Nêu được khái niệm về thông tin giữa các tế bào.

- Dựa vào sơ đồ thông tin giữa các tế bào, trình bày được các quá trình.

+ Tiếp nhận: Một phân tử truyền tin liên kết vào một protein thụ thể làm thụ thể thay đổi hình dạng.

+ Truyền tin: Các chuỗi tương tác phân tử chuyển tiếp tín hiệu từ các thụ thể tới các phân tử đích trong tế bào.

+ Đáp ứng: Tế bào phát tín hiệu điều khiển phiên mã, dịch mã hoặc điều hòa hoạt động của tế bào.

Câu hỏi trang 80 SGK Sinh học 10

Mở đầu

Bằng cách nào mà hormone insulin và glucagon (do tế bào tuyến tụy tiết ra) có thể kích thích các tế bào gan và cơ thực hiện quá trình chuyển hóa đường, qua đó điều hòa hàm lượng glucose trong máu?

Lời giải: 

- Khi nồng độ đường trong máu tăng, tuyến tụy tăng tiết hormone insulin. Insulin đi đến các tế bào gan và cơ, kích thích các tế bào này chuyển hóa glucose thành glycogen, làm giảm lượng đường đến mức cân bằng.

- Khi nồng độ đường giảm, tuyến tụy tăng tiết hormone glucagon đến các tế bào gan và cơ phân giải glycogen thành glucose, giúp tăng lượng đường lên mức cân bằng.

I. Thông tin giữa các tế bào

1. Khái niệm về thông tin giữa các tế bào

Câu 1: Quan sát Hình 17.1, hãy cho biết thông tin được truyền từ tế bào này đến tế bào khác bằng cách nào?

Câu 2: Tế bào đáp ứng như thế nào với các tín hiệu khác nhau?

Lời giải: 

Câu 1: Các phân tử tín hiệu (A và B) có vai trò truyền thông tin được truyền từ tế bào này đến tế bào khác

Câu 2: Mỗi tín hiệu có một thông tin nhất định, do đó tế bào đích (tế bào C) sẽ đáp ứng tùy vào thông tin được truyền đến (phân chia khi được truyền thông tin từ phân tử tín hiệu A hoặc biệt hóa khi được truyền thông tin từ phân tử tín hiệu B)

2. Các kiểu truyền thông tin giữa các tế bào

Câu 3: Hãy xác định kiểu truyền thông tin giữa các tế bào trong các trường hợp sau:

a) Các yếu tố sinh trưởng được tiết ra kích thích sự sinh trưởng của các tế bào liền kề.

b) Các phân tử hòa tan trong bào tương được vận chuyển qua cầu sinh chất giữa hai tế bào thực vật.

c) Sự tiếp xúc giữa kháng nguyên và kháng thể.

d) Tuyến yên sản xuất hormone sinh trưởng, hormone này đến kích thích sự phân chia và kéo dài tế bào xương, giúp phát triển xương.

Câu 4: Sự truyền thông tin giữa các tế bào có ý nghĩa gì?

Lời giải: 

Câu 3: 

a, Qua mối nối giữa các tế bào

b, Truyền tin cục bộ

c, Tiếp xúc trực tiếp

d, Truyền tin qua khoảng cách xa

Câu 4: 

Ý nghĩa của sự truyền tin nội bào:

- Điều hòa, phối hợp các hoạt động giữa các tế bào.

- Giúp tế bào đáp ứng lại các kích thích của môi trường nội bào

Câu hỏi trang 81 SGK Sinh học 10

Luyện tập:

Hai hormone insulin và glucagon được nhắc đến ở tình huống mở đầu đóng vai trò gì trong quá trình truyền thông tin giữa các tế bào.

Lời giải: 

Insulin và glucagon trong tình huống mở đầu đóng vai trò các tín hiệu hóa học do tuyến tụy (tế bào tiết) tiết ra và đi đến các tế bào gan, cơ (tế bào đích).

II. Quá trình truyền thông tin giữa các tế bào

Câu 5: Bằng cách nào mà thông tin từ thụ thể được truyền vào trong tế bào?

Câu 6: Sự đáp ứng có thể thực hiện qua những hoạt động nào của tế bào?

Lời giải: 

Câu 5: Thông tin từ thụ thể được truyền vào trong tế bào qua sự liên kết giữa phân tử tín hiệu với protein thụ thể của tế bào đích, làm thụ thể thay đổi hình dạng.

Câu 6: Sự đáp ứng có thể thực hiện dưới nhiều dạng khác nhau như tăng cường phiên mã, dịch mã, tăng hay giảm quá trình chuyển hoá một hoặc một số chất, tăng cường vận chuyển qua màng tế bào, phân chia tế bào,...

Luyện tập 

Dựa vào Hình 17.3, hãy mô tả quá trình hormone insulin tác động đến tế bào gan.

Lời giải: 

Insulin được tế bào tuyến tụy tiết ra sẽ di chuyển đến các tế bào gan và cơ, liên kết với thụ thể insulin, hoạt hóa các thụ thể đó và kích thích sự huy động các protein vận chuyển glucose ở trên màng sinh chất, từ đó làm tăng sự vận chuyển glucose từ máu vào trong tế bào và giảm lượng glucose trong máu.

Câu hỏi trang 82 SGK Sinh học 10

Vận dụng

Gibberellin (GA) là một loại hormone kích thích sinh trưởng ở thực vật. Một số cây trồng bị thiếu hụt GA nên sinh trưởng kém, chiều cao thấp. Người ta phun bổ sung GA cho các cây này, sau một thời gian, chiều cao của chúng vẫn không tăng thêm. Hãy giải thích nguyên nhân của hiện tượng trên.

Lời giải: 

Các tế bào thực vật các cây trồng này không có hấp thụ GA do phun bổ sung, do đó GA không thực hiện được vai trò truyền tín hiệu đến các tế bào, nên chiều cao của các cây này không tăng thêm.

BÀI TẬP

Bài 1: Tại sao mỗi loại tế bào thường chỉ thực hiện một chức năng nhất định?

Bài 2: Trường hợp nào sau đây chắc chắn không xảy ra sự đáp ứng tế bào? Giải thích.

a. Sự sai hỏng một phân tử truyền tin.

b. Thụ thể không tiếp nhận phân tử tín hiệu.

Bài 3: Một nhà khoa học đã tiến hành gây đáp ứng tế bào gan bằng hormone insulin để kích thích chuyển hóa glucose thành glycogen. Ông đã tiến hành hai thí nghiệm như sau:

- Thí nghiệm 1: Cho tế bào gan (A) còn nguyên vẹn vào môi trường có chứa insulin và glucose.

- Thí nghiệm 2: Tiêm trực tiếp insulin vào trong tế bào gan (B) rồi cho vào môi trường có chứa glucose.

Sau khi quan sát kết quả, ông nhận thấy glycogen xuất hiện ở một trong hai tế bào trên. Tế bào nào đã xuất hiện glycogen? Tại sao glycogen không xuất hiện ở tế bào còn lại?

Lời giải: 

Bài 1: 

Mỗi loại tế bào thường chỉ thực hiện một chức năng nhất định vì trên các loại tế bào khác nhau có các loại thụ thể khác nhau đặc trưng cho loại tế bào, mỗi thụ thể sẽ kết hợp với phân tử tín hiệu tương ứng, do đó tín hiệu giữa các loại tế bào là khác nhau.

Bài 2: 

Cả hai trường hợp đều chắc chắn không xảy ra sự đáp ứng tế bào vì:

a. Sự hoạt hoá các phân tử trong tế bào diễn ra theo thứ tự, từ phân tử này đến phân tử kia. Nên sự sai hỏng một phân tử truyền tin sẽ làm dừng chuỗi phản ứng trong tế bào đích, dẫn đến tế bào đích không đáp ứng.

b. Thụ thể không tiếp nhận phân tử tín hiệu thì sẽ không hoạt hóa được thụ thể, chuỗi tương tác không diễn ra nên tế bào đích không đáp ứng.

Bài 3: 

Thí nghiệm 1 có xuất hiện glycogen do có insulin hoạt hóa các thụ thể màng ở tế bào gan để vận chuyển các phân tử glucose vào trong tế bào, còn thí nghiệm 2 không xuất hiện glycogen do insulin không tiếp xúc với thụ thể màng, dẫn đến không có các phân tử tín hiệu và các tế bào gan không vận chuyển glucose vào trong tế bào, quá trình chuyển hóa glucose không diễn ra.

>>> Xem thêm: Soạn Sinh 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh 10 Bài 17: Thông tin giữa các tế bào trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!