logo

[Sách mới] Soạn Sinh 10 bài 11 CTST: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Hướng dẫn Soạn Sinh 10 Bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Sinh học 10 trang 56, 57, 58, 59, 60 bộ Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Mời bạn đọc tham khảo!

Bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất trang 56, 57, 58, 59, 60 Sinh 10 Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Lý thuyết Sinh 10 Bài 11 ngắn nhất Chân trời sáng tạo: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất


Yêu cầu cần đạt

- Nêu được khái niệm trao đổi chất ở tế bào. 

- Trình bày được cơ chế và ý nghĩa của quá trình xuất, nhập bào

- Phân biệt được các hình thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất vận chuyển thụ động, chủ động. Nếu được ý nghĩa của các hình thức đó. Lấy được ví dụ minh họa

- Vận dụng những hiểu biết về sự vận chuyển các chất qua màng sinh chất để giải thích một số hiện tượng thực tiễn (muối dưa, muối cà,...)

Câu hỏi trang 38 SGK Sinh học 10

Mở đầu

Khi tay của chúng ta ngâm trong nước quá lâu sẽ xuất hiện các nếp nhăn nheo. Nguyên nhân của hiện tượng này là gì?
Lời giải: 

Khi tay ngâm nước quá lâu, nước ở môi trường sẽ đi vào các tế bào da tay thông qua màng sinh chất, làm da tay nổi lên thành các nếp, khiến da trở nên nhăn nheo.


I. Chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào

Câu 1: Quan sát Hình 11.2, hãy cho biết trao đổi chất ở tế bào gồm những quá trình nào?

Câu 2: Cho một số ví dụ về quá trình đồng hóa và dị hóa trong tế bào.

Lời giải: 

Câu 1:

Trao đổi chất ở tế bào gồm những quá trình: 

  • Chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào
  • Trao đổi chất qua màng sinh chất

Câu 2: 

Cho một số ví dụ về quá trình đồng hóa và dị hóa trong tế bào

  • Đồng hóa: trong tế bào thực vật carbonhydrat được đồng hóa từ các nguyên liệu là nước và cacbonic thông qua quá trình quang hợp.
  • Dị hóa: tế bào sử dụng glucose phân giải thành nước và cacbonic đồng thời giải phóng năng lượng cho tế bào.

Luyện tập: Trao đổi chất có ý nghĩa gì đối với tế bào?

Lời giải: 

Cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của cơ thể; xây dựng, duy trì, sửa chữa các tế bào và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. 


II. Sự vận chuyển các chất qua màng sinh chất


1. Vận chuyển thụ động

Câu hỏi trang 57 SGK Sinh học 10

Câu 3: Quan sát Hình 11.3a, hãy cho biết thế nào là vận chuyển thụ động. Quá trình này có cần sử dụng năng lượng không?

Câu 4: Hãy cho biết các chất CO2, O2, H2O, NaCl, vitamin A, glucose được vận chuyển qua màng sinh chất thông qua con đường nào bằng cách điền vào bảng bên dưới.

Câu 5: Dựa vào Hình 11.3b, hãy:

a) So sánh tốc độ vận chuyển các chất qua hai con đường vận chuyển.

b) Giải thích tại sao tốc độ vận chuyển các chất qua kênh protein tăng đến một giá trị nhất định rồi sau đó giữ ở mức ổn định.

Lời giải: 

Câu 3: Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp. Quá trình này không cần tiêu tốn năng lượng.

Câu 4:

Câu 5:

a) So sánh tốc độ vận chuyển các chất qua hai con đường vận chuyển:

Tốc độ vận chuyển của con đường kênh protein tăng nhanh hơn so với khuếch tán trực tiếp ở giai đoạn đầu, nhưng sẽ bị giới hạn và đạt đến mức ổn định, còn khuếch tán trực tiếp tăng chậm hơn nhưng không bị giới hạn.

b) Tốc độ vận chuyển các chất qua kênh protein tăng đến một giá trị nhất định rồi sau đó giữ ở mức ổn định do số lượng kênh protein trên màng là có giới hạn.

Luyện tập: Giả sử nồng độ chất tan trong một tế bào nhân tạo có màng thấm chọn lọc 0,06M saccharose và 0,04 M glucose. Đặt tế bào nhân tạo trong một ống nghiệm chứa dung dịch gồm 0,03M saccharose, 0,02M glucose và 0,01 M fructose. Hãy cho biết:

a, Kích thước của tế bào sẽ thay đổi như thế nào? Giải thích.

b, Chiều vận chuyển của glucose và fructose qua màng

Lời giải: 

a) Tế bào sẽ bị căng lại nên kích thước tế bào tăng. Vì môi trường của dung dịch là môi trường nhược trương nên các phân tử nước thẩm thấu vào trong tế bào làm tế bào căng ra.

b) Vì nồng độ saccharose và glucose bên trong tế bào lớn hơn bên ngoài tế bào nên hai chất này sẽ có chiều vận chuyển từ trong ra ngoài tế bào, còn nồng độ fructose ở bên ngoài tế bào lớn hơn bên trong tế bào.

Vận dụng: 

Tại sao khi muối dưa, cà thì sản phẩm sau khi muối lại có vị mặn và bị nhăn nheo?

Lời giải: 

Khi muối dưa, ta có môi trường ưu trương, nồng độ chất tan ( Muối) ngoài môi trường lớn hơn trong tế bào. Vì vậy nước từ dưa, cà sẽ thẩm thấu ra môi trường làm dưa, cà bị nhăn nheo. Muối được thẩm thấu từ môi trường vào dưa, cà làm dưa, cà có vị mặn.


2. Vận chuyển chủ động

Câu hỏi trang 59 SGK Sinh học 10

Câu 7: Quan sát Hình 11.7, hãy cho biết thế nào là vận chuyển chủ động. Quá trình vận chuyển chủ động cần có những yếu tố nào?

Lời giải:

- Vận chuyển chủ động là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ chất tan thấp sang nơi có nồng độ cao.

- Quá trình này cân protein vận chuyển và có sự tiêu tốn năng lượng.

Luyện tập: Tại sao các loài thực vật sống ở rừng ngập mặn có khả năng hấp thụ nước từ môi trường có nóng độ muối cao?

Lời giải:

Nhờ quá trình vận chuyển chủ động nên các loài thực vật sống ở rừng ngập mặn có khả năng hấp thụ nước từ môi trường có nồng độ muối cao.


3. Xuất bào và nhập bào

Câu 8: Quan sát Hình 11.8 và 11.9, hãy cho biết thế nào là nhập bào, xuất bào.

Câu 9: Có những hình thức nhập bào nào? Sự khác nhau giữa những hình thức đó là gì?

Lời giải:

Câu 8:

- Nhập bào là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất.

- Thực bào là phương thức tế bào vận chuyển các protein và các đại phân tử  bằng cách biến dạng màng sinh chất.

Câu 9: 

Có hai hình thức nhập bào là sự thực bào và sự ẩm bào.

Sự thực bào vận chuyển các phân tử lớn hay thậm chí cả tế bào khác. Sự ẩm bảo vận chuyển một lượng lớn chất lỏng.

Luyện tập: Đối với sinh vật, quá trình xuất bào, nhập bào có ý nghĩa gì?

Lời giải:

Đối với sinh vật,  quá trình nhập bào giúp các động vật hấp thu dinh dưỡng từ thức ăn và thực bảo thức ăn ở động vật nguyên sinh, quá trình xuất bào giúp vận chuyển nhiều sản phẩm của tế bào (hormone, kháng thể,...) và các sản phẩm do lisosome tiêu hủy.


BÀI TẬP

Câu 1: Tại sao các loài thực vật sống ở rừng ngập mặn vẫn có thể hấp thụ nước từ môi trường?

Câu 2:  Một người nông dân sau khi bón phân cho vườn rau của mình thì đến sáng hôm sau bỗng thấy các cây con trong vườn đều đã bị héo.

a. Hãy giải thích hiện tượng trên.

b. Đề xuất một cách đơn giản để làm cho các cây con có thể tươi trở lại.

Câu 3: Tại sao những người bán rau cứ cách một khoảng thời gian lại phun nước lên rau?

Câu 4: Tại sao người ta thường ngâm các loại rau, quả sống vào nước muối loãng trước khi ăn?

Lời giải:

Câu 1: Các loài thực vật sống ở rừng ngập mặn có nồng độ dịch bảo trong các tế bào lông hút lớn hơn so với ngoài môi trường, và nhờ cơ chế vận chuyển thụ động nên các cây ở rừng ngập mặn vẫn có thể hấp thụ nước từ môi trường.

Câu 2:

a. Vì khi bón phân sẽ làm nồng độ các chất tan trong môi trường lớn hơn so với nồng độ chất tan trong các tế bào nên nước trong các tế bào của cây sẽ đi ra ngoài môi trường, khiến cây bị héo.

b. Tưới nước lầ cách đơn giản để cung cấp lại nước cho cây trở nên tươi lại.

Câu 3: Những người bán rau cứ cách một khoảng thời gian lại phun nước lên rau để giúp rau giảm lượng nước mất đi do thoát hơi nước, giúp rau tươi lâu hơn.

Câu 4: Ngâm các loại rau, quả sống vào nước muối loãng trước khi ăn sẽ giúp tiêu diệt các vi khuẩn có trong ra vì muối sẽ làm nước trong các tế bào vi khuẩn đi ra ngoài môi trường theo cơ chế thụ động và làm các vi khuẩn này không hoạt động được và chết đi.

>>> Xem thêm: Soạn Sinh 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Sinh 10 Bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!

icon-date
Xuất bản : 23/09/2022 - Cập nhật : 25/09/2022