Giải bài tập SGK KTPL 10 Bài 18 Chân trời sáng tạo ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 18: Hệ thống pháp luật và văn bản pháp luật Việt Nam ngắn gọn, đầy đủ SGK trang 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128 bám sát nội dung bộ sách mới Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Kinh tế Pháp luật 10 Bài 18 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 123 Kinh tế pháp luật 10: Em hãy quan sát hình dưới đây và thực hiện yêu cầu.

- Em hãy chia sẻ hiểu biết về một trong năm văn bản trên.

Lời giải:

Ảnh 1: Hiến pháp:

- Hiến pháp là một hệ thống cao nhất của pháp luật quy định những nguyên tắc chính trị căn bản và thiết lập thủ tục, quyền hạn, trách nhiệm của một chính quyền.

- Các thực thể phi chính trị, dù hợp thể hay không, cũng có hiến pháp. Các thực thể này gồm các đoàn thể và các hội tình nguyện.

- Hiến pháp là đạo luật cơ bản nhất của một nhà nước, nó thể hiện ý chí và nguyện vọng của tuyệt đại đa số nhân dân tồn tại ở trong hoặc ngoài nhà nước đó, nhưng vẫn là nhân dân thuộc nhà nước đó.

Ảnh 2: Luật tố tụng dân sự:

- Luật tố tụng dân sự là ngành luật có vị trí quan trọng trong hệ thống pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Luật tố tụng dân sự quy định những vấn đề về trình tự, thủ tục giải quyết vụ việc dân sự và thi hành án dân sự bảo đảm cho việc giải quyết vụ án dân sự được nhanh chóng, chính xác, công minh và đúng pháp luật, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân; giáo dục mọi người ý thức tôn trọng và tự giác tuân theo pháp luật và góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Ảnh 3: Luật hình sự: Luật Hình sự là một ngành luật trong hệ thống pháp luật của Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm hệ thống các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành, xác định những hành vi nào nguy hiểm cho xã hội là tội phạm, đồng thời quy định hình phạt đối với các tội phạm.

Ảnh 4: Luật Tố tụng hình sự: hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình khởi tố, điều tra, xét xử và thi hành án hình sự.

Khám phá

1. Hội đồng nhân dân

Trả lời câu hỏi trang 124 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy quan sát sơ đồ, đọc trường hợp và trả lời câu hỏi.

Trường hợp.

Khi thảo luận về hệ thống pháp luật, bạn A, học sinh lớp 10C có quan điểm:

- Hệ thống pháp luật là toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành.

Bạn B không đồng ý mà cho rằng:

- Hệ thống pháp luật là tổng thể các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành.

Thấy 2 bạn tranh luận vẫn chưa thể thuyết phục nhau, cô giáo liền nói:

- Thực ra, quan điểm của A và B đều đúng nhưng chưa đầy đủ. Hệ thống pháp luật là tổng thể các quy phạm pháp luật có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, được phân định thành chế định pháp luật và các ngành luật; được thể hiện trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành theo trình tự, thủ tục nhất định.

Câu hỏi:

Hệ thống pháp luật cấu thành từ những yếu tố nào? Cho ví dụ minh hoạ từng yếu tố.

Lời giải:

Sơ đồ cho thấy hệ thống pháp luật cấu thành từ các yếu tố: ngành luật; Chế định pháp luật; Quy phạm Luật.

=> Ví dụ:

Ngành luật: Luật Hiến pháp; Luật Nhà nước: Luật Hành chính; Luật tố tụng hình sự;...

Chế định pháp luật: Hiến pháp; Các bộ luật; Nghị quyết, Nghị định của Chính phủ, Quốc Hội

Quy phạm pháp luật: Quy phạm pháp luật hình sự; Quy phạm phsp luật dân sự; Quy phạm pháp luật hành chính;...

Trả lời câu hỏi trang 126 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy quan sát bảng dưới đây và trả lời câu hỏi.

- Hệ thống pháp luật Việt nam có bao nhiêu ngành luật và đó là những ngành luật nào?

- Em có những hiểu biết gì về một trong các ngành luật kể trên?

Lời giải:

- Quan sát bảng, thấy hệ thống pháp luật Việt Nam có 12 ngành luật, đó là các ngành luật: 

Luật Hiến pháp

Luật Hành chính

Luật Hình sự

Luật Tố tụng hình sự

Luật Dân sự

Luât Tố tụng dân sự

Luật Hôn nhân và gia đình

Luật Kinh tế

Luật Tài chính

Luật Ngân hàng

Luật Đất đai

Luật lao động

- Về Luật Hành chính:

Luật hành chính là ngành luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động quản lí hành chính nhà nước.

Chính quy định việc tổ chức các cơ quan nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành - điều hành; quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan đó và của cán bộ, nhân viên cũng như của các cơ quan, tổ chức nhà nước, xã hội và công dân trong lĩnh vực quản lí nhà nước

Luật hành chính Bao gồm không chỉ những luật lệ về tổ chức và hoạt động của các cơ quan quản lí hành chính nhà nước, các công sở, về các quy tắc trật tự, an ninh, an toàn xã hội, mà còn cả những chế định ngày càng phát triển vạ quản lí kinh tế - văn hoá, xã hội, về những quan hệ giữa Nhà nước và các tổ chức, đơn vị kinh tế, tập thể và cá nhân.

2. Ủy ban nhân dân

Trả lời câu hỏi trang 126 Kinh tế pháp luật 10: . Em hãy quan sát bảng, đọc thông tin sau đây và trả lời câu hỏi

THÔNG TIN. 

Điều 2: Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2020 quy định: “Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định trong Luật này” Như vậy, văn bản quy phạm pháp luật phải do các cơ quan có thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật. Nội dung các văn bản quy phạm pháp luật chứa đựng các quy phạm pháp luật, được áp dụng nhiều lần trong đời sống xã hội.

- Theo em, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam được cấu trúc như thế nào?

Tình huống.

Trong giờ học môn Giáo dục kinh tế và pháp luật, giáo viên yêu cầu học sinh lấy ví dụ để phân biệt văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật. A xung phong phát biểu:

- Thưa cô, quyết định xử phạt hành chính là văn bản quy phạm pháp luật ạ.

B trả lời:

- Thưa cô, theo em quyết định xử phạt vi phạm hành chính không phải là văn bản quy phạm pháp luật mà là văn bản áp dụng pháp luật. Vì đây là văn bản chứa đựng các quy tắc xử sự cá biệt được ban hành dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật, có nội dung áp dụng đối với cá nhân, tổ chức xác định được thực hiện 1 lần trong thực tiễn.

Cả hai tranh luận khá sôi nổi những vẫn chưa tìm được câu trả lời thoả đáng.

- Em đồng ý với ý kiến của A hay B? Vì sao?

- Theo em, làm thế nào để phân biệt văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật?

Lời giải:

Thông tin:

 Theo em, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam chứa vác quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định của pháp luật, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau về nội dung, hiệu lực pháp lí.

Tình huống:

- Trong tình huống này, em đồng ý với ý kiến của B 

* Giải thích: quyết định xử phạt hành chính mang tính chất cá biệt đối với những quan hệ cụ thể, cá biệt nhằm xác định quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức nhất định.

- Phân biệt văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật:

Tiêu chí	Văn bản quy phạm pháp luật	Văn bản áp dụng pháp luật
1. Khái niệm	Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định trong Luật này.	Văn bản áp dụng pháp luật là văn bản chứa đựng các quy tắc xử sự cá biệt, do cơ quan, cá nhân có thẩm quyền ban hành, được áp dụng một lần trong đời sống và bảo đảm thực hiện bằng sự cưỡng chế Nhà nước
2. Thẩm quyền ban hành	Cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành (Chương II Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)	Do các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền hoặc các tổ chức, cá nhân được Nhà nước trao quyền ban hành, dựa trên các quy phạm pháp luật cụ thể để giải quyết một vấn đề pháp lý cụ thể. Ví dụ: Chánh án Tòa án căn cứ các quy định của Bộ luật dân sự và Bộ luật tố tụng dân sự để tuyên án đối với cá nhân tổ chức liên quan thông qua bản án.
3. Nội dung ban hành	Chứa đựng các quy tắc xử sự chung được Nhà nước bảo đảm thực hiện và được áp dụng nhiều lần trong thực tế cuộc sống, được áp dụng trong tất cả các trường hợp khi có các sự kiện pháp lý tương ứng xảy ra cho đến khi nó hết hiệu lực. Ví dụ: Nếu có tranh chấp hợp đồng mua bán đất thì dựa trên tình huống thực tế áp dụng Luật đất đai và Bộ luật Dân sự	Chứa quy tắc xử sự riêng. Áp dụng một lần đối với một tổ chức cá nhân là đối tượng tác động của văn bản, nội dung của văn bản áp dụng pháp luật chỉ rõ cụ thể cá nhân nào, tổ chức nào phải thực hiện hành vi gì. Đảm bảo tính hợp pháp (tuân thủ đúng các văn bản quy phạm pháp luật), phù hợp với thực tế (đảm bảo việc thi hành). Mang tính cưỡng chế nhà nước cao. Ví dụ: Bản án chỉ rõ cá nhân nào phải thực hiện nghĩa vụ gì: Nguyễn Văn A phải bồi thường cho Lê Văn B 20 triệu đồng. Đối tượng ở đây là cụ thể A và B không áp dụng cho bất kỳ cá nhân tổ chức nào khác.
4. Hình thức tên gọi	Các hình thức quy định tại điều 4 Luật ban hành VBQPPL 2015 (Hiến pháp, Bộ luật, Luật,…)	Chưa được pháp luật hóa tập trung về tên gọi và hình thức thể hiện. (Thường được thể hiện dưới hình thức: Quyết định, bản án,…)
5. Phạm vi áp dụng	Rộng rãi. Áp dụng là đối với tất cả các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh trong phạm vi cả nước hoặc đơn vị hành chính nhất định.	Đối tượng nhất định được nêu trong văn bản
6. Cơ sở ban hành	Dựa trên Hiến pháp, Luật, các văn bản quy phạm pháp luật cao hơn với văn bản quy phạm pháp luật là nguồn của luật.	Thường dựa vào một văn bản quy phạm pháp luật hoặc dựa vào văn bản áp dụng pháp luật của chủ thể có thẩm quyền. Văn bản áp dụng pháp luật hiện tại không là nguồn của luật
7. Trình tự ban hành	Theo quy định Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015	Luật không có quy định trình tự
8. Thời gian có hiệu lực	Lâu dài.	Thời gian có hiệu luật ngắn theo vụ việc.

3. Trách nhiệm của công dân trong bảo vệ, xây dựng Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân

Trả lời câu hỏi trang 127 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy quan sát hành vi được mô tả trong các bức tranh dưới đây và trả lời câu hỏi.

- Học sinh trung học phổ thông nên có thái độ như thế nào đối với những hành vi vi phạm pháp luật?

Lời giải:

- Theo như thông tin trong tranh và thức tế, học sinh THPT nên tìm hiểu và nghiêm túc chấp hành những quy định của pháp luật như: 

Đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông.

Chấp hành quy định của Luật Giao thông đường bộ.

Thực hiện nghĩa vụ quân sự.

Đi bầu cử khi đủ tuổi theo luật định.

* Bên cạnh đó, là học sinh cần có thái độ quyết liệt, lên án, tố cáo những hành vi vi phạm pháp luật. Tuyên truyền những hiểu biết về pháp luật của mình để nâng cao hiểu biết, ý thức cho những người xung quanh.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 128 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy cho biết những nhận định sau đây đúng hay sai. Vì sao?

a. Chế định pháp luật là một hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội cùng loại, trong một lĩnh vực nhất định của đời sống xã hội.

b. Hệ thống pháp luật chính là hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật.

c. Trong hệ thống pháp luật có sự thể hiện đầy đủ các ngành luật, các chế định luật, các quy phạm pháp luật là biểu hiện của tính phù hợp của hệ thống pháp luật.

d. Hương ước, tập quán địa phương là văn bản quy phạm pháp luật.

Lời giải:

Trong những nhận định trên, nhận định đúng là: a, b và những nhận định sai là c, d.

* Giải thích:

- Chế định pháp luật là tập hợp các quy phạm pháp luật thuộc một ngành luật điều chỉnh một nhóm quan hệ xã hội cùng loại.

- Hệ thống pháp luật là hình thức cấu trúc bên trong của pháp luật, bao gồm tổng thể các quy phạm pháp luật có mối liên hệ nội tại thống nhất với nhau.

- Trong hệ thống pháp luật có sự thể hiện đầy đủ các ngành luật, các chế định luật, các quy phạm pháp luật là biểu hiện của tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

- Tập quán địa phương không thể trở thành một văn bản quy phạm pháp luật vì văn bản quy phạm páp luật phải được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật.

Trả lời câu hỏi trang 129 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy xác định văn bản quy phạm pháp luật trong các văn bản pháp luật dưới đây:

a. Bản án hình sự của Toà án nhân dân huyện X.

b. Quyết định của Hiệu trưởng Trường Đại học T về việc ban hành Nội quy Kí túc xá sinh viên.

c. Luật Du lịch.

d. Quyết định của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh Y về việc thành lập Ban chỉ đạo phòng chống dịch cúm gia cầm trên địa bàn tỉnh Y.

đ. Nghị định của Chính phủ về việc xử lí kỉ luật công chức.

e. Chỉ thị của Bộ trưởng Bộ y tế về việc phát động phong trào thi đua trong ngành y tế.

Lời giải:

Phương án quy phạm pháp luật chọn phương án C

Trả lời câu hỏi trang 129 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi.

A và B là đôi bạn học lớp 10B, trường Trung học phổ thông C và thường cùng nhau đi học bằng xe đạp điện của A. Trên đường đi học, hai bạn gặp đèn đỏ, A nói với B:

- Sao vẫn có người không dừng lại khi có tín hiệu đèn đỏ, B nhỉ?

B đáp:

- Mình không biết nữa, có lẽ họ không thấy hoặc cố tình vượt. Tuy nhiên, vượt đèn đỏ dễ gây tại nạn, rất nguy hiểm, là vi phạm pháp luật. Chúng ta đã được học điều này rồi nhỉ?

A tiếp lời:

- Đúng rồi! Là học sinh, chúng ta nên có ý thức tuân thủ pháp luật.

Câu hỏi:

- Em có nhận xét gì về quan điểm của A và B?

- Những hành vi nào của học sinh trung học phổ mà em cho là vi phạm pháp luật? Theo em, để hạn chế những hành vi này, học sinh cần nâng cao ý thức pháp luật của mình bằng những hoạt động nào?

Lời giải:

- Nhận xét: quan điểm của A và B là đúng, thể hiện ý thức tuân thủ pháp luật,

- Trong trường hợp trên, những hành vi của học sinh THPT em cho là vi phạm pháp luật:

Tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm

Gian lận trong thi cử

Xả rác bừa bãi ra môi trường

Tụ tập gây mất trật tự an ninh công cộng...

- Theo em, để hạn chế những hành vi này, học tinh nên tích cực tham gia các hoạt động, phong trào tìm hiểu pháp luật ở trường, khu phố,... hưởng ứng những chương trình, cuộc thi liên quan đến pháp luật ở địa phương; theo dõi các thông tin về an ninh - trật tự, pháp luật trên các phương tiện truyền thông;...

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 129 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy sưu tầm từ 3 đến 5 văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực giáo dục và cho biết cơ quan ban hành, mục đích ban hành, đối tượng và phạm vi áp dụng văn bản.

Lời giải:

Một số văn bản có thể tham khảo:

Cơ quan ban hành: Quốc hội

Mục đích ban hành: Quy định các vấn đề liên quan đến Giáo dục

Đối tượng và phạm vi áp dụng văn bản: Đối với ngành giáo dục

Cơ quan ban hành: Chính phủ

Mục đích ban hành: Quy định chế độ phụ cấp thâm niên nhà giáo

Đối tượng và phạm vi áp dụng văn bản: Đối với giáo viên đang làm việc tại các cơ quan nhà nước.

Cơ quan ban hành: Bộ Giáo dục và Đào tạo

Mục đích ban hành: Sửa đổi bổ sung Điều 3 Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT về Chương trình giáo dục phổ thông.

Đối tượng và phạm vi áp dụng văn bản: Chương trình giáo dục phổ thông.

Trả lời câu hỏi trang 51 Kinh tế pháp luật 10:  Em hãy thiết kế một sản phẩm có nội dung văn bản pháp luật Việt Nam.

Gợi ý: Sản phẩm có thể dưới hình thức như: vẽ tranh, áp phích, banner,...

Lời giải:

Một số ví dụ minh họa:

>>> Xem toàn bộ: Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Chân trời sáng tạo 

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 18: Hệ thống pháp luật và văn bản pháp luật Việt Nam trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!