logo

Soạn Kinh tế pháp luật 10 Bài 11 ngắn nhất Kết nối tri thức

Hướng dẫn Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 11: Khái niệm, đặc điểm và vai trò của pháp luật trong bộ Kết nối tri thức theo chương trình sách mới đầy đủ nhất dành cho bạn đọc tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới.

Bài 11: Khái niệm, đặc điểm và vai trò của pháp luật trang 71, 72, 73, 74, 75 SGK Kinh tế Pháp luật Kết nối tri thức

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Kinh tế Pháp luật 10 Bài 11 ngắn nhất Kết nối tri thức


Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 71 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Em hãy chia sẻ về một tình huống vi phạm pháp luật mà em biết hoặc chứng kiến và nêu nhận xét của em về tình huống đó?

Trả lời:

H là thợ điện dựng xe máy loại xe LEAD có giá trị 35 triệu đồng ở ria đường để trèo lên cột điện sửa chữa điện nhưng quên không rút chìa khoá. C đi qua thấy vậy liền tiến đến xe máy của H, gạt chân chống xe lên rồi nổ xe phóng đi. H ở trên cột điện nhìn thấy C lấy xe máy của mình nhưng không làm gì được.

C có hành vi công khai, ngang nhiên, trắng trợn chiếm đoạt tài sản (lấy xe máy của H có giá trị 35 triệu đồng), H là chủ xe máy biết là C lấy xe máy của mình mà không thể giữ được. Hành vi đó của C là hành vi công nhiêm chiếm đoạt tài sản. Do đó C đã phạm tội công nhiên chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 172 Bộ luật hình sự năm 2015.


Khám phá


1. Khái niệm và đặc điểm của pháp luật

a) Khái niệm pháp luật

Trả lời câu hỏi trang 72 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 1. Theo em, người cảnh sát giao thông có nên bỏ qua lỗi của anh T không? Vì sao?

Lời giải:

- Theo em, người cảnh sát giao thông không nên bỏ qua lỗi của anh T.

- Vì: việc vượt qua đèn đỏ đã vi phạm luật giao thông, để đảm bảo trật tự, an toàn cho mọi người khi tham gia giao thông và giao thông thông suốt. Nhà nước đã ban hành pháp luật quy định người tham gia giao thông phải chấp hành tín hiệu giao thông, dừng xe trước vạch kẻ đường khi gặp đèn đỏ. Đây là quy tắc xử sự chung bắt buộc tất cả mọi người khi tham gia giao thông phải tuân thủ và thực hiện nghiêm túc ở mọi nơi, vào bất kì thời gian nào. Nếu không tuân thủ sẽ bị xử phạt.

Câu 2. Em hiểu thế nào là quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung?

Lời giải:

Trong tình huống trên, quy tắc xử sự bắt buộc chung được thể hiện ở chỗ bất kể vì lí do gì, khi tham gia giao thông phải tuân thủ và thực hiện nghiêm túc luật giao thông ở mọi nơi, vào bất kỳ thời gian nào. Nếu không tuân thủ quy định sẽ bị xử phạt.

b) Đặc điểm của pháp luật

Trả lời câu hỏi trang 72 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 1.  Vì sao N bị xử phạt? Tính quy phạm phổ biến, tính quyền lực, bắt buộc chung của pháp luật được thể hiện như thế nào trong trường hợp trên?

Lời giải:

N bị xử phạt vì chưa đủ tuổi để sử dụng xe máy và không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông.

Trong trường hợp trên tính quy phạm phổ biến, tính quyền lực, bắt buộc chung của pháp luật được thể hiện: Là mõi người dân khi điều khiển mô tô, xe máy bắt buộc phải đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông. Nhà nước cũng quy định vê độ tuổi được tham gia điều khiển xe máy: theo như quy định trên thì tối thiểu phải là người đủ 16 tuổi mới được lái xe, tuy nhiên nên lưu ý ở độ tuổi này thì chỉ được lái xe gắn máy có dung tích xi-lanh dưới 50 cm3; người đủ 18 tuổi trở lên được lái xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi-lanh từ 50 cm3 trở lên,.. Các trường hợp khác khi cho trẻ lái xe khi chưa đủ tuổi, chưa đủ các giấy tờ cần thiết sẽ bị phạt theo quy định của pháp luật.

Câu 2. Để các quy phạm phổ biến được áp dụng vào đời sống xã hội thì các quy phạm đó phải được thể hiện qua hình thức nào?

Lời giải:

- Để các quy phạm phổ biến được áp dụng vào đời sống xã hội thì các quy phạm đó phải được thể hiện qua hình thức:

+ Được thể hiện bằng văn bản có chứa quy phạm pháp luật

+ Văn bản quy phạm pháp luật phải do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành trình tự, thủ tục, hình thức luật định. Chỉ các cơ quan nhà nước có thẩm quyền do Hiến pháp, luật định mới được ban hành văn bản quy phạm pháp luật

+ Tất cả văn bản quy phạm pháp luật đều phải phù hợp, không được trái với Hiến pháp. Văn bản quy phạm pháp luật do cấp dưới ban hành không được trái với nội dung văn bản do cấp trên ban hành.

Câu 3. Nêu ví dụ minh họa cho các đặc điểm của pháp luật.

Lời giải:

- Tính quy phạm phổ biến: các quy định của pháp luật và thước đo hành vi của mọi người trong xã hội quy định khuôn mẫu những quy tắc sử dụng chung mang tính phổ biến.

VD: pháp luật quy định: mọi chủ thể kinh doanh phải nộp thuế.

- Tính xác định chặt chẽ: các điều luật được quy định rõ ràng, chính xác, chặt chẽ, thể hiện trong các văn bản pháp luật.

VD: hiến pháp, bộ luật: quốc hội mới có quyền ban hành.

- Tính bắt buộc: pháp luật do nhà nước ban hành, mang tính quyền lực nhà nước, bắt buộc mọi người phải tuân theo, ai vi phạm sẽ bị nhà nước xử lý theo quy định.

VD: 

+ Luật hôn nhân và gia đình nghiêm cấm con cái ngược đãi cha mẹ ông bà ai vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.

+ Luật giao thông chỉ định người dân khi đi hoặc ngồi xe gắn máy, xe mô tô bắt buộc phải mang nón bảo hiểm ai vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.


2. Vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội

a) Pháp luật là phương tiện để nhà nước quản lý xã hội

Trả lời câu hỏi trang 73 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 1. Hành vi thải chất độc vào môi trường của công ty hoá chất A đã quy phạm quy định của luật nào? Việc xử phạt đối với Công ty hoá chất A có tác dụng như thế nào?

Lời giải:

Hành vi thải chất độc vào môi trường của công ty hoá chất A đã quy phạm quy định của luật Bảo vệ môi trường. Việc xử phạt đối với Công ty hoá chất A có tác dụng bảo vệ môi trường và làm gương cho các công ty khác khi quy phạm luật bảo vệ môi trường.

Câu 2. Em hãy nêu một số quy định của pháp luật thể hiện vai trò quản lí xã hội của nhà nước mà em biết.

Lời giải:

-  Một số quy định của pháp luật thể hiện vai trò quản lí xã hội của Nhà nước:

+ Quản lý xã hội bằng pháp luật là việc nhà nước sử dụng các quy định pháp luật để điều chỉnh quan hệ xã hội. Lấy pháp luật là thước đo các hành vi trong xã hội, những hành vi lệch chuẩn đều bị xử lý theo quy định của pháp luật.

+ Thông qua pháp luật, nhà nước điều hành xã hội phát triển theo ý chí của mình. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật bằng việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về các vấn đề trong xã hội, ví dụ: Khiếu nại các quyết định hành chính, giao thông đường bộ, giáo dục,... Nhờ đó các vấn đề này được giải quyết thống nhất, theo quy định của pháp luật.

+ Ví dụ: Trong giao thông đường bộ, người tham gia giao thông phải tuân thủ quy định tại Luật Giao thông đường bộ và những văn bản khác liên quan, những hành vi vi phạm sẽ bị xử lý theo Nghị định 100: Khi tham gia giao thông, người điều khiển phương tiện phải đáp ứng các điều kiện về độ tuổi, giấy phép lái xe, nếu không đủ các điều kiện này sẽ bị xử phạt.

b) Pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện quyền và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Trả lời câu hỏi trang 74 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 1. Theo em pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của anh B như thế nào?

Lời giải:

Pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của anh B là: buộc công ty X phải tiếp nhận lại anh B, bố trí công việc phù hợp với sức khoẻ của anh và hoàn trả anh các chế độ theo quy định.

Câu 2.  Em hãy nêu ý nghĩa của pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân.

Lời giải:

- Pháp luật xác lập, ghi nhận các quyền của công dân trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội.

- Tạo cơ sở pháp lí để công dân thực hiện quyền và yêu cầu nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân.

- Tạo cơ sở pháp lí để giải quyết các tranh chấp, khiếu nại và xử lí các hành vi xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.


Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 74 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 1. Em hãy cho biết nội dung nào sau đây là quy định pháp luật? Vì sao?

a. Người lao động có các quyên: làm việc; tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc, nghề nghiệp, học nghề nâng cao trình độ nghề nghiệp: không bị phân biệt đối xử.... (Điều a Khoản 1 Điều 5 Bộ luật Lao động năm 2019).

b. Đoàn viên có nhiệm vụ: Luôn luôn phấn đấu vì lí tưởng của Đảng và Bác Hồ. Tích cực học tập, lao động rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng vả bảo vệ Tổ quốc. (Khoản 1 Điều 2 Điều lệ Đoản Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thông qua ngày 13 — 12 - 2017)

c. Khi giao dịch với khách hảng phải ân cần, niềm nở và lịch thiệp; thể hiện được tính chuyên nghiệp, hiệu quả trong công việc để khách hàng yên tâm, hài lòng khi đến giao dịch tại công ty. (Điều 3 Nội quy Công ty Y)

d. Điều kiện tham dự Đại hội Cổ đông: cá nhân, người đại diện theo uỷ quyền của cỏ đông là tổ chức, cá nhân có tên trong danh sách cỏ đồng tại ngảy chốt quyền tham dự Đại hội có quyền trực tiếp tham dự Đại hội hoặc uỷ quyền bằng văn bản cho người khác dự họp theo quy định của Quy chế này và quy định của pháp luật. (Điều 3 Quy chế tỏ chức Đại hội Cổ đông thường niên Công ty cổ phần X)

Lời giải:

- Nội dung a. Là quy định pháp luật vì Bộ luật Lao động do Nhà nước ban hành, điều chỉnh quan hệ lao động. Bất kì ai tham gia vào quan hệ lao động đều phải thực hiện. Nếu không thực hiện hoặc thực hiện không đúng sẽ bị xử lí theo quy định của pháp luật.

- Nội dung b. Không phải là quy định pháp luật và quy định này chỉ áp dụng đối với đoàn viên trong tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

- Nội dung c. Không phải là quy định pháp luật vì đây là nội quy của Công tyY và chỉ áp dụng với các thành viên trong Công ty Y.

- Nội dung d. Không phải là quy định pháp luật vì đây chỉ là quy định trích từ Quy chế tổ chức Đại hội cổ đông thường niên của Công ty cổ phần X và chỉ áp dụng đối với các cổ đông trong thời gian đại hội cổ đông.

Câu 2. Em hãy chỉ ra các đặc điểm của pháp luật thê hiện trong các quy định sau:

a. Nghiêm cấm phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động, sử dụng nhân công dưới độ tuổi lao động tối thiểu (Khoản 3 Điều 35 Hiến pháp năm 2013). 

b. Bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đỉnh và cá nhân (Khoản 1 Điểu 4 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

c. Nghiêm cấm hành vi bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. (Khoản 2 Điều 6 Luật Trẻ em năm 2016).

Lời giải:

a. Nghiêm cấm phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động, sử dụng nhân công dưới độ tuổi lao động tối thiểu (Khoản 3 Điều 35 Hiến pháp năm 2013). 

=> Không được bắt trẻ chưa đủ tuổi lao động đi làm việc.

b. Bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân (Khoản 1 Điểu 4 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

=> Bảo vệ môi trường tránh bị ô nhiễm.

c. Nghiêm cấm hành vi bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. (Khoản 2 Điều 6 Luật Trẻ em năm 2016).

=> Bảo vệ quyền lợi trẻ em.

Trả lời câu hỏi trang 75 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 3. Em hãy cho biết các ý kiến sau đúng hay sai. Vì sao?

a. Mọi tổ chức, cá nhân đều phải chắp hành pháp luật.

b. Pháp luật là phương tiện để bảo vệ một nhóm người trong xã hội.

c. Công dân đủ 18 tuổi trở lên mới phải thực hiện đúng pháp luật.

d. Không cần pháp luật, Nhà nước có thể quản lí xã hội bằng các phương tiện khác như: ban hành kế hoạch, tưyên truyền, giáo dục, thuyết phục.

e. Pháp luật là phương tiện để công dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

g. Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong phát triển bền vững của đất nước.

Lời giải:

a. Mọi tổ chức, cá nhân đều phải chấp hành pháp luật.

=> Đúng vì pháp luật là những điều lệ ban hành định hướng các môi quan hệ xã hội cần theo một khuôn khổ thống nhất

b. Pháp luật là phương tiện để bảo vệ một nhóm người trong xã hội.

=> Sai. Vì pháp luật để bảo vệ quyền lợi của tất cả công dân

c. Công dân đủ 18 tuổi trở lên mới phải thực hiện đúng pháp luật.

=> Sai. Mọi công dân đều phải thực hiện đúng pháp luật

d. Không cần pháp luật, Nhà nước có thể quản lí xã hội bằng các phương tiện khác như: ban hành kế hoạch, tưyên truyền, giáo dục, thuyết phục.

=> Sai vì nếu không có pháp luật thì công dân sẽ không chấp hành theo những những kế hoạch hay lời tuyên truyền...

e. Pháp luật là phương tiện để công dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

=> Đúng. 

g. Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong phát triển bền vững của đất nước.

=> Đúng. Vì có pháp luật thì con người sẽ sống có chuẩn mực hơn, hạn chế xảy ra các tệ nạn xã hội

Câu 4. Em hãy nêu vai trò của pháp luật trong trường hợp sau:

a. Kết thúc buổi liên hoan gặp gỡ kỉ niệm 20 năm ngày ra trường. trên đường lái xe về nhà, anh H cùng người bạn bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe đẻ kiểm tra nồng độ cồn. Do trong buổi liên hoan, anh H và bạn đã uống rượu bia nên kết quả hơi thở của hai người đều có nỏng độ côn vượt quá 0,4 miligam/1 lit khi thở. Cảnh sát giao thông đã lập biên bản xử phạt mỗi người 6 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 24 tháng theo quy định của pháp luật. Việc xử phạt của cảnh sát giao thông trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào đối với việc đảm bảo trật tự, an toàn giao thông?

b. Qua kiểm tra, Công an tỉnh H phát hiện cơ sở Y sản xuất, kinh doanh rượu không có giấy tờ, nguồn gốc xuất xứ. Tại thời đểm kiểm tra, trong kho hàng của cơ sở có một số thùng phuy nhựa chứa 1 000 lít rượu không có tem nhãn hàng hoá theo quy định và 75 kg men không rõ nguồn góc xuất xứ, chủ cơ sở không xuất trình được hỏ sơ phép li liên quan đến hoạt động kinh doanh của mình. Cóng an tỉnh H đã lập biên bản và xử phạt hành chính đối với hành vị kinh doanh hảng hoá không rõ nguồn góc xuất xử của cơ sở Y theo quy định pháp luật. Việc xử phạt của Công an tỉnh H trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm?

Lời giải:

- Trường hợp a. Việc xử phạt của cảnh sát giao thông trong trường hợp này có ý nghĩa xử phạt, tránh để trường hợp tai nạn xảy ra, gây nguy hiểm đến tính mạng của bản thân người lái xe và người khác, đảm bảo trật tự an toàn giao thông cho xã hội.

- Trường hợp b. Việc xử phạt của Công an tỉnh H trong trường hợp này có ý nghĩa xử phạt, tránh để trường hợp xấu xảy ra, thực phẩm gây nguy hại đến sức khỏe của người dân.

Câu 5. Giải đáp pháp luật

Khi quan sát các phương tiện tham gia giao thông tại một ngã tư, H thắc mắc: “Tại sao các phương tiện giao thồng đều phải dừng khi có tin hiệu đèn đỏ nhưng xe cứu thương. xe cứu hoả đang làm nhiệm vụ vẫn đi binh thưởng?”. Theo em, xe cứu thương, xe cửu hoả trong trường hợp trên có vi phạm Luật Giao thông đường bộ không? Vì sao?

Lời giải:

Xe cứu thương, xe cứu hỏa trong trường hợp trên không vi phạm Luật Giao thông đường bộ. Vì xe cứu hỏa và xe cứu thương trong trường hợp này là đang đi cứu người gặp nguy hiểm nên việc ưu tiên cho 2 loại xe này là hoàn toàn chính xác.


Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 75 SGK Kinh tế Pháp luật 10

Câu 1. Hãy kể lại một trường hợp pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân mà em biết. Em rút ra bài học gì từ trường hợp đó?

Lời giải:

Chúng ta, mọi công dân Việt Nam đều có quyền làm việc, lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và nơi làm việc

=> Bài học: Khi làm việc một môi trường không tốt mình có thể kiến nghị lên cấp trên, và có thể chọn lựa những công việc phù hợp với bản thân của mình

Câu 2. Hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam 9 — 11, em hãy viết bài tuyên truyền về vai trò của pháp luật đối với đời sống xã hội.

Lời giải:

Bài viết tham khảo:

- Trong đời sống xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng. Nó là công cụ không thể thiếu, bảo đảm cho sự tồn tại, vận hành bình thường của xã hội nói chung và của nền đạo đức nói riêng.

- Pháp luật không chỉ là một công cụ quản lý nhà nước hữu hiệu, mà còn tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ý thức đạo đức, làm lành mạnh hóa đời sống xã hội và góp phần bồi đắp nên những giá trị mới.

- Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay, việc tăng cường vai trò của pháp luật được đặt ra như một tất yếu khách quan. Điều đó không chỉ nhằm mục đích xây dựng một xã hội có trật tự, kỷ cương, văn minh, mà còn hướng đến bảo vệ và phát triển các giá trị chân chính, trong đó có ý thức đạo đức.

>>> Xem trọn bộ: Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 11: Khái niệm, đặc điểm và vai trò của pháp luật trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!

icon-date
Xuất bản : 12/07/2022 - Cập nhật : 27/09/2022