[Sách mới] Soạn Địa 10 Bài 17 Cánh diều: Phân bố dân cư và đô thị hóa

Hướng dẫn Soạn Địa 10 Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa bám sát nội dung SGK Địa lí 10 trang 63, 64 bộ Cánh Diều theo chương trình sách mới.

Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa trang 63, 64 SGK Địa lí 10 Cánh Diều

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Địa 10 Bài 17 ngắn nhất Cánh Diều

1. Các nhân tố tác động đến phân bố dân cư

Trả lời câu hỏi trang 63 SGK Địa lí 10

Đọc thông tin và quan sát hình 17.1, hãy:

- Phân tích tác động của các nhân tố tự nhiên hoặc các nhân tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư. Lấy ví dụ minh họa.

- Cho biết các khu vực thưa dân, các khu vực đông dân trên thế giới và giải thích.

Lời giải

Từ hình 17.1 ta có thể tác động của các nhân tố tự nhiên và kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư như sau:

- Nhân tố tự nhiên: tạo điều kiện thuận lợi hoặc gây trở ngại cho sự cư trú của con người.

+ Dân cư sẽ tập trung rất đông đúc ở những nơi có khí hậu ôn hòa, nguồn nước dồi dào, địa hình thấp và bằng phẳng, đất đai màu mỡ,... 

+ Dân cư thưa thớt ở những nơi khí hậu khắc nghiệt, nguồn nước khan hiếm, địa hình cao và dốc, đất đai cằn cỗi,... 

Ví dụ: Ở khu vực Nam Á có điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên giàu có, phong phú và đa dạng do đó dân cư đông bậc nhất thế giới. Ngược lại, khu vực phía bắc Liên bang Nga dân cư rất thưa thớt do khí hậu lạnh giá khắc nghiệt.

- Nhân tố kinh tế - xã hội:

+ Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất sẽ quyết định việc phân bố dân cư, làm cho phân bố dân cư chuyển từ tự phát sang tự giác. Phân bố dân cư phụ thuộc chặt chẽ vào tính chất của nền kinh tế.

Ví dụ: Thành phố Tô-ky-ô (Nhật Bản) là nơi tập trung nhiều các trung tâm công nghiệp, dịch vụ do đó thu hút nhiều lao động (dân cư đông đúc).

+ Lịch sử khai thác lãnh thổ.

Ví dụ: Ở VN, ĐBSH có lịch sử khai thác lãnh thổ lâu đời hơn so với ĐBSCL do đó dân cư ĐBSH đông đúc hơn.

+ Di cư.

Ví dụ: Các luồng di dân lớn trong lịch sử có thể làm thay đổi tỉ trọng dân số của cả châu lục.

-  Các khu vực đông dân như Đông Á, Nam Á, Đông Nam Á, Tây Á, Khu vực Tây Âu, Trung Âu, Đông Âu, Đông Bắc Hoa Kì, Trung Mĩ, Đông Nam Bra-xin.

Các khu vực thưa dân như Bắc Mĩ, Nam Mĩ, Châu Đại Dương, Bắc và Trung Á, Châu Phi (trừ đồng bằng sông Nin).

=> Sự phân bố dân cư không đều là do sự khác nhau về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội giữa các khu vực. Những khu vực đông dân có nhiều điều kiện thuận lợi về tự nhiên, kinh tế - xã hội.

2. Đô thị hóa

Trả lời câu hỏi trang 63 SGK Địa lí 10

Đọc thông tin và quan sát hình 17.2, hãy:

- Cho biết những biểu hiện của đô thị hóa. Lấy ví dụ minh họa.

- Phân tích một trong ba nhóm nhân tố tác động đến đô thị hóa.

Lời giải

- Từ hình 17.2 ta có thể rút ra những biểu hiện của đô thị hóa như sau:

+ Đô thị hóa có mạng lưới đô thị mở rộng và phát triển

+ Ở các đô thị dân cư tập trung ngày càng đông 

+ Lối sống đô thị ngày càng rộng rãi và phổ biến.

Ví dụ: Việt Nam có tỷ lệ đô thị hóa tăng nhanh từ 19,6% với 629 đô thị vào năm 2009 lên khoảng 36,6% với 802 đô thị vào năm 2016.

- Các nhân tố tác động đến đô thị hóa:

+ Vị trí địa lí: Tạo động lực phát triển đô thị và quy định chức năng đô thị.

Ví dụ: Các đô thị lớn ở Bắc Mỹ như Niu I-oóc, Phi-la-den-phi-a, Lốt An-giơ-let,... đều nằm ở ven biển, nơi có vị trí địa lí thuận lợi về giao thông vận tải biển nhằm trao đổi, buôn bán với các nước trên thế giới.

+ Điều kiện tự nhiên (địa hình, đất đai, khí hậu, nguồn nước, khoáng sản,...) có tác động đến bố trí cơ sở hạ tầng, kiến trúc, cảnh quan đô thị, khả năng mở rộng không gian đô thị và chức năng, bản sắc đô thị.

+ Điều kiện kinh tế - xã hội (Dân cư, trình độ phát triển kinh tế, cơ sở vật chất - kĩ thuật, chính sách phát triển kinh tế - xã hội,...) có tác động đến mức độ và tốc độ đô thị hóa; cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, lối sống, quy mô và chức năng đô thị đồng thời hình thành hệ thống đô thị toàn cầu.

Trả lời câu hỏi trang 64 SGK Địa lí 10

Đọc thông tin, hãy phân tích những ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực của đô thị hóa đến phát triển kinh tế, xã hội và môi trường.

Lời giải

Ảnh hưởng của đô thị hóa đến phát triển kinh tế, xã hội và môi trường:

* Ảnh hưởng tích cực:

- Thúc đẩy tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế

- Tạo việc làm, nâng cao thu nhập, thay đổi cơ cấu lao động do đô thị hóa kéo theo các nhu cầu mới của con người, làm xuất hiện nhiều việc làm mới và làm tăng thu nhập cho dân cư.

- Phổ biến văn hóa và lối sống đô thị.

- Không gian đô thịđược mở rộng.

- Hình thành các môi trường đô thị với chất lượng ngày càng cải thiện, trong lành, an toàn và tiện nghi hơn

* Ảnh hưởng tiêu cực:

Đô thị hóa nếu vượt quá tầm kiểm soát, không gắn liền với công nghiệp hóa sẽ gây ra nhiều hậu quả:

- Quá tải cơ sở hạ tầng đô thị.

- Sức ép đối với vấn đề việc làm, nhà ở và gia tăng tệ nạn xã hội.

- Chất lượng môi trường không đảm bảo.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 64 SGK Địa lí 10

Câu 1: Hãy vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố tác động đến phân bố dân cư.

Lời giải

Sơ đồ các nhân tố tác động đến phân bố dân cư

Câu 2: Cho bảng số liệu sau:

a) Tính tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 – 2020.

b) Vẽ biểu đồ kết hợp (cột và đường) thể hiện quy mô dân số thế giới và tỉ lệ dân thành thị thế giới giai đoạn 1950 – 2020.

c) Rút ra nhận xét và giải thích.

Lời giải

a) Tính tỉ lệ dân thành thị

Tỉ lệ dân số thành thị của thế giới giai đoạn 1950 – 2020

(Đơn vị: %)

Năm	1950	1970	1990	2020
Tỉ lệ dân thành thị	29,6	36,6	43,0	56,2

b) Vẽ biểu đồ

c) Nhận xét và giải thích

* Từ các bảng và biểu đồ sau, ta có thể rút ra nhận xét:

Từ biểu đồ ta có thể thấy quy mô dân số và tỉ lệ dân thành thị có xu hướng tăng nhanh và tăng liên tục giai đoạn 1950 – 2020:

- Quy mô dân số tăng nhanh từ 2536 triệu người vào năm 1950 lên 7 795 triệu người vào năm 2020, tăng 5259 triệu người.

- Tỉ lệ dân thành thị tăng từ 29,6% vào năm 1950 lên 56,2% vào năm 2020, tăng 26,6%.

* Giải thích cho hiện tượng trên:

Do tác động từ quá trình đô thị hóa với số lượng đô thị, không gian đô thị ngày càng mở rộng, tỉ lệ gia tăng dân số tại đô thị tương đối cao nên tỉ lệ dân thành thị có xu hướng tăng nhanh

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 64 SGK Địa lí 10

Sưu tầm một số biện pháp nhằm hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của đô thị hóa tới môi trường.

Lời giải

Một số biện pháp nhằm hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của đô thị hóa tới môi trường:

- Quy hoạch đô thị gắn liền với cây xanh.

- Xây dựng hệ thống lọc nước thải trước khi đổ ra môi trường.

- Nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường

- Xây dựng đô thị văn minh không vứt, xả rác bừa bãi,...

- Phổ biến về cách phân loại rác đến mọi người.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Địa 10 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Địa 10 Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!