Soạn Công nghệ 10 Bài 5: Các cuộc cách mạng công nghiệp - Cánh Diều

Hướng dẫn Soạn Công nghệ 10 Bài 5: Các cuộc cách mạng công nghiệp ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Công nghệ 10 trang 25, 26, 27, 28, 29, 30 bộ Cánh Diều theo chương trình sách mới. Mời bạn đọc tham khảo!

Bài 5: Các cuộc cách mạng công nghiệp trang 25, 26, 27, 28, 29, 30 SGK Công nghệ 10 Cánh Diều

>>> Xem thêm: Tóm tắt lý thuyết Công nghệ 10 Bài 5: Các cuộc cách mạng công nghiệp (ngắn gọn)

Khởi động

Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Công nghệ 10

Thế giới đã và đang trải qua các cuộc cách mạng công nghiệp nào? Hãy kể tên các cuộc cách mạng công nghiệp mà em biết.

Lời giải:

Các cuộc cách mạng công nghiệp thế giới đã và đang trải qua là:

+ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.

+ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai.

+ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba.

+ Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

I. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất

1. Nội dung

Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Công nghệ 10

Nội dung cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất là gì? Tại sao động cơ hơi nước lại được chọn làm dấu mốc cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất?

Lời giải:

- Nội dung cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất là:

+ Diễn ra đầu tiên vào nửa cuối thế kỉ XVIII, tại nước Anh

+ Gắn liền với việc ứng dụng các thành tựu khoa học, kĩ thuật vào sản xuất và đời sống. Động cơ hơi nước do James Watt sáng chế (1784) mở ra quá trình cơ khí hóa cho nhiều ngành sản xuất và được xem là dấu mốc quan trọng của cuộc cách mạng công nghiệp. Đồng thời  mở đầu quá trình cơ khí hóa ngành công nghiệp dệt, làm tăng năng suất dệt lên tới vài chục lần.

+ Đầu máy xe lửa, tàu thủy chạy bằng động cơ hơi nước ra đời đã đánh dấu bước ngoặt phát triển mạnh cho giao thông đường sắt, đường thủy.

- Động cơ hơi nước được chọn làm dấu mốc cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất vì:

+ Tình hình kinh tế của các nước trên thế giới trước đây hết sức thô sơ và đơn giản. Công việc phần lớn đều dựa vào nguồn lao động chân tay, dựa trên sức nước, sức gỗ, sức gió ... với quy mô rất nhỏ. Cũng vì thế năng suất lao động bị ghì xuống, không những ở mức thấp mà còn tốn nhiều nhân lực. 

+ Động cơ hơi nước làm giảm sức lao động cơ bắp của con người, tạo ra nguồn động lực mới.

+ Quá trình công nghiệp hóa ở Anh và châu Âu được bắt đầu khi lao động bằng thủ công dần thay thế lao động bằng máy móc. Vì vậy làm cho năng suất lao động tăng, thay đổi bộ mặt kinh tế của Anh và châu Âu. Hệ quả là sự ra đời tất yếu của các ngành công nghiệp mới

=> Động cơ hơi nước lại được chọn làm dấu mốc cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.

2. Đặc điểm

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

Hãy nêu vai trò, đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. Tại sao cuộc cách mạng này được coi là xảy ra ở Anh đầu tiên?

Lời giải:

Vai trò:

- Làm tăng năng suất lao động

- Tăng sản lượng hàng hóa

- Thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp và đô thị hóa

- Chuyển phương thức sản xuất từ lao động thủ công sang sản xuất cơ khí

Đặc điểm:

- Diễn ra độc nhất ở một số nước trên thế giới, mở đầu từ nước Anh, sau đó lan sang những nước khác như Mỹ và các nước châu Âu.

- Các ngành sản xuất mới, các thành thị và trung tâm công nghiệp mới nhờ sự phát triên của sản xuất cơ khí với việc sử dụng máy móc 

- Cuộc cách mạng này được coi là xảy ra ở Anh đầu tiên vì:

+ Dân số vương quốc Anh cũng tăng lên nhanh chóng (sản xuất lương thực ngày càng tăng) đã giúp cung cấp lượng công nhân lớn cho các nhà máy và hầm mỏ. Đồng thời, dân số lớn đã tạo ra một thị trường để cung cấp bày bán hàng hóa, giúp chủ sở hữu của các nhà máy kiếm được lợi nhuận khổng lồ từ việc bán hàng hóa.

+ Anh không chỉ có nguồn cung cấp tài nguyên lớn và đa dạng cho thế giới mà còn có thể dễ dàng khám phá và thuận lợi khai thác được (than đá tương đối gần bề mặt tiếp cận).

+ Vị trí địa lý thuận lợi cho vận chuyển và buôn bán.

+ Chính trị ổn định bền vững, chính phủ Anh cũng cởi mở với những ý tưởng của chủ nghĩa tư bản.

=>Tất cả kết hợp hoàn hảo để cho phép vương quốc Anh có những điều kiện cần thiết thuận lợi khiến công nghiệp hóa phát triển mạnh mẽ.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

Theo em, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã đem lại những gì cho nhân loại?

Lời giải:

Những lợi ích cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã đem lại cho nhân loại là:

 - Mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nhân loại (kỷ nguyên sản xuất cơ khí, cơ giới hóa). Hệ thống kỹ thuật cũ có tính truyền thống của thời đại nông nghiệp (17 thế kỷ), chủ yếu dựa vào gỗ, sức mạnh cơ bắp (lao động thủ công), sức nước, sức gió và sức kéo động vật được thay bằng một hệ thống kỹ thuật mới với nguồn động lực là máy hơi nước và nguồn nguyên, nhiên vật liệu và năng lượng mới là sắt và than đá. => Năng suất lao động gia tăng đột biến, giúp nền kinh tế của hầu hết các nước đi lên nhanh chóng.

 - Thúc đẩy lực lượng sản xuất  phát triển mạnh mẽ, tạo nên tình thế phát triển vượt bậc của nền công nghiệp và nền kinh tế, là bước ngoặt lớn cho kinh tế thế giới.

 - Đây là giai đoạn quá độ từ nền sản xuất nông nghiệp sang nền sản xuất cơ giới trên cơ sở khoa học. Tiền đề kinh tế chính của bước quá độ này là sự chiến thắng của các quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, còn tiền đề khoa học là việc tạo ra nền khoa học mới, có tính thực nghiệm nhờ cuộc cách mạng trong khoa học vào thế kỷ XVII.

 

II. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai

1. Nội dung

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

Nội dung cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai là gì? Nêu một số thành tựu nổi bật của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai đem lại những thay đổi gì cho sản xuất?

Lời giải:

- Nội dung cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai:

+ Diễn ra vào nửa cuối thế kỉ XIX, từ sản xuất đơn lẻ chuyển sang sản xuất hàng loạt bằng máy móc chạy bằng năng lượng điện.

+ Sự phát triển mạnh mẽ của động cơ đốt trong, động cơ điện, điện tín, điện thoại tạo nên bước phát triển mới trong công nghiệp.

+ Công nghệ luyện gang, thép ngày càng hoàn thiện và phát triển với quy mô lớn, nhiều kĩ thuật, công nghệ mới được đưa vào trong sản xuất công nghiệp, thúc đẩy ngành công nghiệp chế tạo máy phát triển. Quá trình điện khí hóa trong sản xuất được nhanh chóng Nhờ sự truyền tải điện năng cùng với sự phát triển của động cơ điện, quá trình điện khí hóa diễn ra nhanh chóng trong sản xuất.

+ Một loạt các ngành công nghiệp khác cũng nhanh chóng được phát triển, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội như: dầu khí, hóa chất, đóng tàu, ô tô,..

- Một số thành tựu nổi bật của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai:

+ những phát minh khoa học vĩ đại: điện tử, sóng vô tuyến điện và chất phóng xạ, các sáng chế động cơ điện..

+ Các phương tiện truyền thông như điện tín và điện thoại ra đời vào năm 1880, liên lạc bằng điện thoại ngay lập tức được ứng dụng trên khắp thế giới

+ Đầu thế kỷ XX hình thành lĩnh vực điện tử học và ngành công nghiệp điện tử ra đời, mở đầu kỉ nguyên điện khí hóa -> thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghiệp khác như luyện kim, chế tạo máy, đóng tàu, công nghiệp quân sự, giao thông vận tải, công nghiệp hóa chất.

=> quá trình biến đổi cách mạng từ lĩnh vực khoa học đã nhanh chóng lan tỏa sang lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ.

- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai đem lại những thay đổi cho sản xuất (chuyển sang sản xuất trên cơ sở điện - cơ khí) và chuyển sang giai đoạn tự động hóa cục bộ trong sản xuất. Trên cơ sở khoa học thuần túy, đã tạo ra các ngành mới, biến khoa học thành một ngành lao động đặc biệt. Cuộc cách này đã mở ra kỷ nguyên sản xuất hàng loạt, được thúc đẩy bởi sự ra đời của điện và dây chuyền lắp ráp. 

 

2. Đặc điểm

Trả lời câu hỏi trang 27 SGK Công nghệ 10

1. Tại sao sản xuất theo dây chuyền lại tăng được năng suất lao động? 

Lời giải:

vì các nơi làm được sắp xếp theo nguyên tắc đối tượng và được chuyên môn hoá. Dây chuyền giúp sản xuất, vận chuyển hàng hóa được phân chia thành những bước. Chúng có thời gian lao động được xác định theo trình tự hợp lý, được vận hành một cách liên tục và hiệu quả nhất. Nhờ vậy tiết kiệm thời gian và năng suất lao động tăng cao hơn. 

2. Nêu vai trò, đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai.

Lời giải:

-  Vai trò của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai là:

+ chuyển quy mô sản xuất từ đơn lẻ sang sản xuất hàng loạt, sản xuất theo dây chuyền -> tăng năng suất, sản lượng, chất lượng hàng hóa

+ Nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo điều kiện phát triển khoa học, kĩ thuật.

+ Các phát minh như động cơ đốt trong, động cơ điện, thiết bị điện tử cùng với sự phát triển của ngành công nghiệp luyện kim, chế tạo máy, giao thông,.. tác động tích cực đến mọi mặt của sản xuất. Thúc đẩy các ngành công nghiệp khác phát triển.

- Đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai là:

+ Quy mô và sự ảnh hưởng của cách mạng công nghiệp đã lan tới nhiều quốc gia và khu vực trên thế giới hơn.

+ Năng lượng điện làm thay đổi phương thức sản xuất

+ Sự kết hợp giữa khoa học và sản xuất đã đưa khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.

III. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba

1. Nội dung

Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Công nghệ 10

Nội dung của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba là gì? Máy tự động điều khiển số, robot công nghiệp có vai trò gì trong các hệ thống sản xuất tự động?

Lời giải:

- Nội dung của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba là:

+ Bắt đầu vào những năm 70 của thế kỉ XX, là cuộc cách mạng tự động hóa

+ Công nghệ thông tin và công nghiệp điện tử đ thâm nhập ngày càng sâu vào hệ thống sản xuất, tạo điều kiện tự động hóa các dây chuyền sản xuất, làm tăng năng suất lao động và nâng cao chất lượng sản phẩm.

+ Người lao động được giải phóng ra khỏi các công việc nặng nhọc và môi trường độc hại nhờ các máy tự động điều khiển số cùng với các robot công nghiệp.

+ Các hệ thống sản xuất tự động với công nghệ điều khiển số dần thay thế các hệ thống sản xuất hàng hóa theo dây chuyền.

+ đưa Nền sản xuất công nghiệp được đưa lên đỉnh cao mới nhờ hàng loạt công nghệ tiên tiến (công nghệ năng lượng mới, công nghệ vật liệu, công nghệ điện tử, công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ nano,..)

- Máy tự động điều khiển số, robot công nghiệp giải phóng người lao động ra khỏi các công việc nặng nhọc và môi trường độc hại.

2. Đặc điểm

Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Công nghệ 10

1. Nêu vai trò, đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba.

Lời giải:

- Vai trò của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba là: 

+ tăng năng suất lao động, sản lượng hàng hóa, giúp sử dụng hiệu quả và tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên.

+ Tác động tích cực tới mọi mặt của thế giới, từ kinh tế đến giáo dục, y tế, môi trường, xã hội.

+ Nâng cao đời sống con người rõ rệt.

- Đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba là: 

+ Quy mô và ảnh hưởng mang tính toàn cầu.

+ Tạo điều kiện và cơ hội phát triển cho các nước chậm phát triển cho trong sản xuất và đời sống.

+ Làm tăng năng suất, chất lượng hàng hóa, đưa sản xuất công nghiệp phát triển đến mức độ cao.

2. Dây chuyền sản xuất tự động có vai trò gì trong sản xuất công nghiệp? Mặt trái của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba là gì?

Lời giải:

- vai trò của dây chuyền sản xuất tự động có trong sản xuất công nghiệp là:

+ Nhờ tốc độ làm việc của máy móc nhanh hơn rất nhiều so với con người, khả năng hoạt động liên tục trong khoảng thời gian dài đã làm tăng năng suất lao động, sản lượng hàng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm. 

+ giải phóng người lao động ra khỏi các công việc nặng nhọc và môi trường độc hại.

+ Giúp sử dụng hiệu quả và tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên 

- Mặt trái của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba là: Tạo ra thách thức cho lực lượng lao động bị thay thế bởi robot công nghiệp ( vì tốc độ làm việc của máy móc nhanh hơn rất nhiều so với con người và khả năng hoạt động liên tục trong khoảng thời gian dài )

IV. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

1. Nội dung

Trả lời câu hỏi trang 29 SGK Công nghệ 10

Nêu nội dung của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Nền tảng của cách mạng công nghiệp lần thứ tư là gì?

Lời giải:

- Nội dung của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là:

+ Bắt đầu từ những năm đầu của thế kỉ XXI 

+ với nền tảng dựa vào sự đột phá của công nghệ số, đây là cuộc cách mạng về sản xuất thông minh trên cơ sở những thành tựu trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ nano,..  

+ Ứng dụng nhanh chóng trí tuệ nhân tạo vào các máy tự động điều khiển số, robot công nghiệp, hệ thống sản xuất tự động. Các hệ thống này nhờ đó trở nên thông minh hơn, sản xuất hiệu quả hơn, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên hơn

+ Phát triển các hệ thống giao thông thông minh và các thành phố thông minh

- Sự đột phá của công nghệ số dựa trên những thành tựu trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ nano,.. là ền tảng của cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 29 SGK Công nghệ 10

Theo em, robot công nghiệp và robot thông minh khác nhau ở chỗ nào?

Lời giải:

Robot công nghiệp và robot thông minh khác nhau ở chỗ 

2. Đặc điểm

Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Công nghệ 10

Vai trò, đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là gì? Đặc điểm này có gì khác so với các cuộc cách mạng trước?

Lời giải:

Vai trò 

- Tối ưu hóa quá trình sản xuất

- Nâng cao năng suất và hiệu quả

- Sử dụng ở tất cả các lĩnh vực như: giao thông, y tế, giáo dục, ngân hàng, an ninh - quốc phòng, vui chơi giải trí,... nâng cao chất lượng sống của con người và xã hội.

Đặc điểm  

- Hệ thống máy tính với tốc độ xử lí thông tin ở cấp số nhân, biến đổi nhanh chóng nền công nghiệp, dịch vụ ở mọi quốc gia. Các hệ thống điều khiển thông minh, bộ não của mọi hệ thống kĩ thuật ra đời.

- Thay đổi toàn bộ các hệ thống sản xuất, quản lí, quản trị; dịch vụ, nghỉ ngơi, giải trí của con người (phạm vi toàn cầu)

- Có sự kết hợp giữa người và robot; giữa thế giới thực và thế giới ảo. Các robot thông minh thay thế dần con người trong nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau.

- Đặc điểm này khác so với các cuộc cách mạng trước là:

+ Tốc độ xử lí thông tin cao hơn, thay đổi nền công nghiệp, dịch vụ, … nhanh chóng hơn. Có sự kết hợp giữa người và robot; giữa thế giới thực và thế giới ảo. Các robot thông minh thay thế dần con người trong nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Công nghệ 10

Hoàn thiện bảng dưới đây về các cuộc cách mạng công nghiệp.

 

Lời giải:

 

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Công nghệ 10

Hãy tìm hiểu các tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đối với cuộc sống gia đình em hiện nay.

Lời giải:

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã có những tác động lên cuộc sống gia đình em hiện nay:

Em có thể sử dụng các thiết bị theo dõi sức khỏe (theo dõi nhịp tim và mức độ hoạt động của cơ thể). Các thiết bị đó có thể gửi cảnh báo cho con người để hoạt động thể chất nhiều hơn và dễ dàng chia sẻ thông tin này cho bác sĩ để biết thêm dữ liệu về nhu cầu và thói quen.

>>> Xem trọn bộ: Soạn Công nghệ 10 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Công nghệ 10 Bài 5: Các cuộc cách mạng công nghiệp trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!