Soạn Công nghệ 10 Bài 5: Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng - Cánh Diều

Hướng dẫn Soạn Công nghệ 10 Bài 5: Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Công nghệ 10 trang 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31 bộ Cánh Diều theo chương trình sách mới. Mời bạn đọc tham khảo!

Bài 5: Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng trang 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31 SGK Công nghệ 10 Cánh Diều

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Công nghệ 10 Bài 5 ngắn nhất Cánh Diều

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Công nghệ 10

Theo em đất phù sa và đất phèn, loại đất nào sử dụng tốt hơn trong trồng trọt? Vì sao?

Lời giải:

- Hiện nay đất phù sa là loại đất trồng tốt nhất vì đất phù sa được bồi đắp từ các dòng sông, có khả năng giữ ẩm tốt, so với các loại đất trồng khác đất phù sa có độ phì nhiêu cao gấp nhiều lần; trong đất có vô cùng nhiều nguồn dinh dưỡng, đa vi lượng, đem tới nhiều lợi ích cho sự phát triển và năng suất cây trồng được tăng lên.

- Đây là một trong những loại đất màu mỡ nhất, loại đất trồng cây tốt nhất vì rất giàu khoáng chất, chất dinh dưỡng, 

- Vì có nhiều mùn trong tự nhiên nên đất phù sa rất tơi xốp. Đất có độ xốp và kết cấu tốt là nhờ vào tỷ lệ cát và sét trong đất phù sa tương đương nhau. Đất này có khả năng thoát nước tuyệt vời và các điều kiện khác thuận lợi cho canh tác nông nghiệp.

- Đất có độ giữ nước vừa phải, cây hấp thụ được dưỡng chất một cách hiệu quả, đẩy nhanh quá trình sinh trưởng là vì đất không quá kém như đất cát cũng không quá chặt như đất sét nên giúp cây đạt năng suất cao trong nông nghiệp.

- Đất phù sa là loại đất không lẫn các tạp chất gây ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của cây. Cũng như hàm lượng Mg, Ca trong đất luôn cao hơn hẳn so với Na, K và dao động khá mạnh, giàu chất dinh dưỡng có ích cho cây trồng và đất không phát sinh các côn trùng hoặc mầm cỏ.

- Cây trồng có thể phát triển tốt nhất mà không cần phải bón quá nhiều các loại phân hoá học, giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao giá trị nông sản nhờ vào các thành phần tự nhiên trong đất như chất hữu cơ, chất khoáng, vô cơ, vi lượng, đa lượng các loại vi sinh vật cùng hạt keo liên kết đất đã vô cùng đầy đủ.

- Đất phù sa thường có bề mặt bằng phẳng, đây là địa hình thích hợp nhất cho việc trồng trọt. Bên cạnh đó bề mặt bằng phẳng còn thích hợp với những hệ thống tưới tiêu hiệu quả và ít tốn kém nhất(hệ thống tưới tiêu bằng kênh, rảnh hay giếng ống.) 

1. Cải tạo, sử dụng đất xám bạc màu

1.1 Đặc điểm của đất xám bạc màu

Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Công nghệ 10

Quan sát hình 5.1 và cho biết đặc điểm của đất xám bạc màu trên đá cát và trên phù sa cổ.

Lời giải:

- Hình 5.1a: Đất nâu chua, nghèo dinh dưỡng và dễ bị khô hạn là đặc điểm đất xám bạc màu trên đá cát

- Hình 5.1b: Mịn, có màu loang đỏ, độ phì tự nhiên không cao: hàm lượng các nguyên tố dinh dưỡng trong đất thấp là đặc điểm đất xám bạc màu trên phù sa cổ.

1.2. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

1. Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu.

Lời giải:

Các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu có tác dụng cụ thể:

– Làm đất: đối với đất dốc thì làm đường đồng mức, đưa sét tầng dưới lên tầng mặt giúp tăng bề dày của lớp đất canh tác nhờ cày sâu.

– Thủy lợi: bờ vùng, bờ thửa được củng cố; hệ thống tưới, tiêu được xây dựng hợp lý.

–  Bón phân: giảm lượng phân bón hóa học thông qua bón nhiều phân hữu cơ và vôi.

– Bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý: tăng độ che phủ đất nhờ xuân canh, xen canh,.. 

–  Bón vôi để khử chua.

2. Vì sao đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn?

Lời giải:

Nhiều loại cây trồng cạn thích hợp với đất xám bạc màu vì:

- Hình thành ở địa hình dốc thoải, dễ thoát nước

- Thành phần cơ giới nhẹ

- Cày bừa dễ dàng

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

Theo em,cần làm gì để hạn chế sự thoái hóa của đất?

Lời giải:

Theo em, để hạn chế sự thoái hóa của đất, cần:

- Bảo vệ và trồng rừng.

- Tưới tiêu hợp lý.

- Trồng cây che phủ bề mặt và cải tạo đất.

- Luân canh cây trồng quanh năm.

- Bổ sung các chất hữu cơ và hệ vi sinh cho đất trồng.

2. Cải tạo, sử dụng đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá

2.1. Đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

Em hãy mô tả đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá trong Hình 5.2.

Lời giải:

Trong Hình 5.2 đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá có đặc điểm:

- mỏng ở tầng đất mặt 

- chiếm ưu thế trong đất là đá, cát, sỏi

- nghèo mùn, ít vi sinh vật 

2.2. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 26 SGK Công nghệ 10

1. Xói mòn thường xảy ra ở vùng nào của nước ta? 

Lời giải:

Ở vùng đồi núi vì có độ dốc lớn thường xảy ra xói mòn.

2. Đất nông nghiệp và đất lâm nghiệm đất nào  chịu tác động của quá trình xói nhiều hơn? Vì sao?

Lời giải:

So với đất nông nghiệp (thường ở vùng đồng bằng, nếu ở vùng đồi núi thì đa số thiết kế theo dạng bậc thang để giảm xói mòn) đất lâm nghiệp chịu tác động của quá trình xói mòn mạnh hơn vì đất lâm nghiệp đa số ở vùng có độ dốc lớn hơn 

Trả lời câu hỏi trang 27 SGK Công nghệ 10

1. Quan sát hình 5.3 và 5.4 cho biết vì sao làm ruộng bậc thang và thêm cây ăn quả lại có tác dụng cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.

Lời giải:

Đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá được cải tạo khi làm ruộng bậc thang và thềm cây ăn quả lại vì:

– Làm ruộng bậc thang để dòng chảy rửa trôi được hạn chế 

–Độ che phủ được nâng lên, hạn chế dòng chảy nhờ trồng cây ăn quả 

2. Tác dụng của các biện pháp cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá là gì?

Lời giải:

Tác dụng của các biện pháp cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá:

- Trồng cây theo luống có khả năng chống xói mòn.

- Trồng cây có bộ rễ khỏe, có khả năng phá lớp đất rắn bề mặt.- Trồng cây che phủ đất: đảm bảo đất luôn được che phủ bằng cây trồng chính hoặc cây che phủ, nhất là mùa mưa. 

- Sau khi thu hoạch dùng các bộ phận dư thừa của cây trồng để che phủ đất 

- Tăng độ che phủ đất, hạn chế xói mòn, rửa trôi nhờ luân canh cây trồng 

- Tăng độ che phủ, hạn chế sức phá của mưa nhờ trồng cây theo đường đồng mức, theo bằng 

- Độ chua sẽ giảm nhờ bón vôi, bón phân hữu cơ kết hợp với phân hóa học.

3. Cải tạo, sử dụng đất mặn

3.1. Nguyên nhân hình thành

Trả lời câu hỏi trang 27 SGK Công nghệ 10

Quan sát hình 5.5 và giải thích nguyên nhân hình thành đất mặn.

Lời giải:

nguyên nhân hình thành đất mặn:

Do mạch nước ngầm nhiễm mặn, ngấm lên đất 

3.2. Đặc điểm của đất mặn

Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Công nghệ 10

Đất bị nhiễm mặn ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng trong Hình 5.6?

Lời giải:

Ảnh hưởng của đất bị nhiễm mặn đến cây trồng:

Sự hấp thu nước của cây bị cản trở khi nồng muối trong nước và có thể gây nên hạn sinh lý làm cho cây bị héo khô héo.

3.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng

Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Công nghệ 10

1. Em hãy cho biết mục đích của biện pháp thủy lợi.

Lời giải:

Mục đích của biện pháp thủy lợi là:

Xây dựng hệ thống tưới tiêu hợp lý. Dân nước ngọt vào ruộng, cày, bừa, sục bùn để các muối hòa tan, ngâm ruộng sau đó tháo nước ra kênh tiêu.

2. Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất mặn?

Lời giải:

Bón vôi có tác dụng đẩy Na+ ra khỏi keo đất nên cải tạo được đất mặn. Bón bổ sung chất hữu cơ để nâng cao độ phì nhiêu cho đất sau khi bón vôi tháo nước rửa mặn.

3. Trong các biện pháp đã nêu, biện pháp thủy lợi là quan trọng nhất? Vì sao?

Lời giải:

Biện pháp thủy lợi mang tính phòng tránh, có hiệu quả nhất, nếu không có biện pháp này các biện pháp sau xử lí sẽ mất công rất nhiều và không hiệu quả do nước biển liên tục xâm nhập nên nó là quan trọng nhất trong các biện pháp đã nêu. 

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Công nghệ 10

Ngoài các biện pháp chính sử dụng để cải tạo đất mặn kể trên, hiện nay người ta còn sử dụng những biện pháp nào khác? Mô tả các biện pháp đó.

Lời giải:

Ngoài các biện pháp chính sử dụng để cải tạo đất mặn kể trên, hiện nay người ta còn sử dụng biện pháp:

- Biện pháp luân canh: Để đem lại hiệu quả cao và thu nhập ổn định cho nông dân có thể giảm diện tích lúa 2-3 vụ/năm sang trồng lúa 1 vụ luân canh với nuôi tôm hoặc nuôi trồng thủy sản trong thời gian nhiễm mặn 

-Sử dụng kỹ thuật canh tác thích hợp giúp cho muối không bốc lên mặt ruộng như cày sâu không lật, xới nhiều lần, cắt đứt mao quản.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 28 SGK Công nghệ 10

Tìm hiểu đất trồng của một số địa phương thường hay nhiễm mặn.Đề xuất một mô hình sử dụng đất mặn hiệu quả.Giải thích vì sao lựa chọn mô hình đó.

Lời giải:

Mô hình sử dụng đất mặn hiệu quả: mô hình sản xuất thủy sản - nông nghiệp kết hợp (VD: lúa 3 vụ, 2 vụ, 1 vụ, chuyên màu, lúa – tôm sú, dừa – tôm càng xanh, chuyên dừa, chuyên muối, cây ăn trái, thủy sản lợ, mặn và tôm – rừng).

4. Cải tạo, sử dụng đất phèn

4.1. Nguyên nhân hình thành

Trả lời câu hỏi trang 29 SGK Công nghệ 10

Quan sát hình 5.8 và cho biết đặc điểm của đất phèn.

Lời giải:

trong hình 5.8: màu nâu ở tầng đất mặt, tầng đất mặt cứng, nhiều vết nứt nẻ là đặc điểm của đất phèn 

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 29 SGK Công nghệ 10

So sánh sự giống và khác nhau về đặc điểm giữa đất mặn và đất phèn.

Lời giải:

So sánh sự giống và khác nhau về đặc điểm, tính chất giữa đất mặn và đất phèn:

* Giống nhau

- Đất có thành phần cơ giới - năng

- đất nứt nẻ và cứng khi khô

- Hoạt động của vi sinh vật - trong đất yếu

- độ phì nhiêu thấp của đất 

* Khác nhau

- Đất mặn:

+ nhiều muối tan như NaCl, NahSO4 chứa trong đất làm ảnh hưởng đến quá trình hút nước và chất dinh dưỡng của cây.

+ Đất có phản ứng trung tính hoặc kiềm yếu

- Đất phèn:

+ nhiều chất độc hại cho cây như Al3+, Fe3+, CH4; H₂S... chứa trong đất

+ Đất rất chua

4.2. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng đất phèn.

Trả lời câu hỏi trang 29 SGK Công nghệ 10

Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất phèn vì?

Lời giải:

Bón vôi lại cải tạo được đất phèn vì:

 Ca2+ sẽ giải phóng Na* tác nhân gây mặn ra khỏi mặt đất giúp đất bớt mặn khi bón vôi vào đất mặn. Đối với đất mặn chua, Na được bão hòa trong keo đất gây mặn và H* gây chua thì bón vôi có thể cải tạo tốt. ... ion OH của vôi tạo thành nước, trung hòa giảm độ chua đất Ion H* gây chua của đất.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Công nghệ 10

Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất phèn.

Lời giải:

Tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất phèn:

- Thủy lợi: lên luống (liếp) hoặc xây dựng hệ thống kênh tưới song song kênh tiêu để thau chua rửa mặn; mực nước ngầm mặn được hạ thấp (bơm nước lên ruộng rồi tiêu xuống mương tiêu).

- Bón vôi: có tác dụng rất tốt cho việc khử chua và tác hại của nhôm di động được hạn chế.

- Bón phân: để nâng cao độ phì nhiêu của đất thông qua bón cân đối đạm, lân, kali; bón phân hữu cơ, phân vi lượng.

5. Một số biện pháp bảo vệ đất trồng

Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Công nghệ 10

1. Vì sao phải bảo vệ đất?

Lời giải:

Phải bảo vệ đất trồng vì:

- Vì đất là tài nguyên vô cùng quý báu,  trong môi trường sống thì đất là thành phần quan trọng 

- Đối với nông nghiệp và lâm nghiệp đất là tư liệu sản xuất ko thể thiếu 

- Diện tích đất trồng trọt có hạn do nhu cầu lương thực, thực phẩm ngày càng tăng 

2. Che phủ đất có tác dụng gì?

Lời giải:

Che phủ đất có tác dụng:

- Các loại cây trồng được đa dạng hóa, từ đó làm phong phủ điều kiện sinh thái, các loại sâu hại và dịch bệnh được hạn chế.

- Giúp cây phát triển hệ rễ tốt hơn và có lợi cho quá trình hấp thu dinh dưỡng.

- Là nơi trú ẩn của một số loại sinh vật, côn trùng có lợi cho đất và cây trồng.

- Lượng cacbon và nitơ trong đất tăng.

- Thông qua rễ, xác bã thực vật để cung cấp cho đất lượng phân bón hữu cơ tự nhiên.

- Chống xói mòn, đặc biệt ở các khu vực đồi cao, đất dốc.

- sự phát triển của cỏ dại bị hạn chế.

- từ các cây trồng phụ gia tăng thu nhập.

- Giữ ẩm cho đất nhờ sự hạn chế bốc hơi bề mặt.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 30 SGK Công nghệ 10

Đề xuất một số biện pháp bảo vệ đất trồng ở địa phương. Giải thích tại sao lựa chọn các biện pháp đó.

Lời giải:

Một số biện pháp bảo vệ đất trồng cần áp dụng ở địa phương em:

- Luân canh, xen canh cây trồng

- Thủy lợi: tưới tiêu hợp lý.

- Cày sâu bừa kĩ kết hợp bón phân hữu cơ.

- Bón vôi.

>>> Xem trọn bộ: Soạn Công nghệ 10 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Công nghệ 10 Bài 5: Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!