Soạn bài: Quá trình văn học và phong cách văn học (siêu ngắn)

Hướng dẫn Soạn bài Quá trình văn học và phong cách văn học siêu ngắn gọn. Với bản soạn văn 12 siêu ngắn gọn này các bạn sẽ chuẩn bị bài trước khi đến lớp nhanh chóng và nắm vững nội dung bài học dễ dàng nhất.

Soạn bài: Quá trình văn học và phong cách văn học siêu ngắn - Bản 1

Nội dung bài học

- Quá trình văn học là diễn tiến hình thành thay đổi, phát triển của văn học qua các thời kì lịch sử
- Hoạt động nổi bật của quá trình văn học là các trào lưu văn học
- Thành tựu chính của quá trình văn học kết tinh ở phong cách văn học độc đáo

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 183 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Quá trình văn học là diễn biến hình thành tồn tại, phát triển, thay đổi của văn học qua các thời kỳ lịch sử.

- Quá trình văn học luôn tuân theo những quy luật chung.

  + Thứ nhất: văn học gắn bó với đời sống, thời đại nào văn hoá ấy, những chuyển biến của lịch sử xã hội thường kéo theo những biến động trong lịch sử phát triển của văn học.

  + Thứ hai: văn học phát triển trong sự kế thừa và cách tân : văn học dân gian là cội nguồn của văn học viết, người sau kế thừa giá trị văn học của người trước và tạo nên giá trị mới.

  + Thứ ba: văn học một dân tộc tồn tại vận động trong sự bảo lưu và tiếp biến, là một dòng chảy của văn học thế giới

Câu 2 (trang 183 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Các đặc trưng cơ bản:

  + Văn học thời phục hưng ở châu Âu thế kỉ XV, XVI đề cao con người, giải phóng cá nhân chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời Trung Cổ.

  + Chủ nghĩa cổ điển ở Pháp thế kỉ XVII coi văn học cổ địa là hình mẫu lí tưởng, luôn đề cao lí trí, sáng tạo theo các quy phạm chặt chẽ.

  + Chủ nghĩa lãng mạn đề cao những nguyên tắc chủ quan, lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, xây dựng hình tượng nhân vật sao cho phù hợp với lí trí và ước mơ của nhà văn.

  + Chủ nghĩa hiện thực phê phán thế kỉ XIX thiên về những nguyên tắc khách quan, chú ý chọn đề tài trong cuộc sống hiện thực, chủ trương “nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại”, quan sát thực tế để sáng tạo các điển hình.

  + Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa thế kỉ XX miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng.

- Các trào lưu văn học hiện đại thế giới:

  + Chủ nghĩa siêu thực: ra đời 1942 ở Pháp với quan niệm thế giới trên hiện thực mới là mảnh đất sáng tạo của nghệ sĩ.

  + Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo trong văn học Mĩ la –tinh.

  + Chủ nghĩa hiện sinh ở Châu Âu.

- Các trào lưu văn học ở Việt Nam:

  + Trào lưu lãng mạn với phong trào Thơ mới.

  + Trào lưu hiện thực phê phán: trong các sáng tác của Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao.

  + Trào lưu hiện thực xã hội chủ nghĩa: các tác phẩm Hồ Chí Minh, Tố Hữu

Câu 3 (trang 183 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Phong cách văn học là sự độc đáo, riêng biệt của các nghệ sĩ biểu hiện trong tác phẩm.

- Phong cách văn học nảy sinh do chính nhu cầu, đòi hỏi sự xuất hiện cái mới và nhu cầu của quá trình sáng tạo văn học

- Qúa trình văn học được đánh dấu bằng những nhà văn kiệt xuất với phong cách độc đáo của họ.

- Phong cách in dậm dấu ấn dân tộc và thời đại

Câu 4 (trang 183 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Những biểu hiện của phong cách văn học :

  + Giọng điệu riêng biệt, cách nhìn, cách cảm thụ có tính khám phá .

  + Sự sáng tạo các yếu tố thuộc nội dung tác phẩm

  + Hệ thống phương thức biểu hiện, các thủ pháp kỹ thuật mang dấu ấn riêng.

  + Thống nhất từ cốt lõi, nhưng có sự triển khai đa dạng đổi mới.

  + Có phẩm chất thẩm mỹ cao, giàu tính nghệ thuật.

Luyện tập

1. Nhận xét

- Đặc trưng văn học lãng mạn qua Chữ người tử tù - Nguyễn Tuân :

  + Tình huống gặp gỡ đầy éo le,oái ăm giữa người tử tù Huấn Cao với viên quản ngục.

  + Nguyễn Tuân xây dựng hình tượng Huấn Cao với lí tưởng của ông, nâng cao tầm vóc của con người.

- Đặc trưng văn học hiện thực phê phán qua Hạnh phúc của một tang gia (trích Số đỏ-Vũ Trọng Phụng):

  + Xoáy sâu vào hiện tại đồi bại, lố lăng, vô đạo đức của xã hội đương thời.

  + Mâu thuẫn trào phúng nằm ngay trong nhan đề, thể hiện sự mỉa mai, hài hướng và đau xót

2. Những nét chính về phong cách nghệ thuật của

- Tố Hữu

  + Nội dung thường viết về cách mạng nên đậm chất trữ tình, chính trị

  + Tính dân tộc được biểu hiện rõ rệt, sâu đậm

- Ngyễn Tuân

  + Khẳng định cái tôi độc đáo khác thường.

  + Tiếp cận thế giới ở phương diện văn hoá, thẩm mĩ, tiếp cận con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ.

  + Nghệ thuật điêu luyện, thành công trong thể tùy bút, cách sử dụng ngôn từ

Soạn bài: Quá trình văn học và phong cách văn học siêu ngắn - Bản 2

Câu 1 (trang 183, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Quá trình văn học là sự vận động của văn học trong tổng thể. Nó bao gồm tất cả các tác phẩm văn học với chất lượng khác nhau, tất cả các hình thức tồn tại của văn học từ truyền miệng đến chép tay, in ấn. Nó cũng bao gồm các thành tố của đời sống văn học như tác giả và người đọc, các hình thwusc tổ chức hội đoàn, các hoạt động nghiên cứu, phê bình, các hình thái ý thwusc xã hội,...

- Các quy luật của quá trình văn học:

   + Gắn bó với đời sống, với từng thời đại văn học, những biến động của lịch sử, xã hội thường tạo nên sự biến chuyển trong văn học

   + Văn học phát triển trong sự kế thừa và cách tân

   + Văn học một dân tộc tồn tại, phát triển trong sự bảo lưu và tiếp biến

Câu 2 (trang 183, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Văn học thời Phục hưng: đề cao con người, giải phóng cá tính, chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời Trung cổ.

- Chủ nghĩa cổ điển: coi văn học cổ đại là hình mẫu lí tưởng, luôn đề cao lí trí, sáng tác theo các quy phạm chặt chẽ

- Chủ nghĩa lãng mạn: đề cao những nguyên tắc chủ quan, thường lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, luôn xây dựng thế giới hình tượng nghệ thuật sao cho phù hợp với lí tưởng và ước mơ của nhà văn

- Chủ nghĩa hiện thực phê phán: thiên về những nguyên tắc khách quan, chú ý chọn đề tài trong cuộc sống hiện thực, chủ trương “nhà văn là người thư kí trung thành của thời đại”, quan sát thực tế để sáng tạo các điển hình

- Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa: miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng, đề cao vai trò lịch sử của nhân dân.

- Thế kỉ XX, trên thế giới còn xuất hiện của các tào lưu hiện đại chủ nghĩa: chủ nghĩa siêu thực, chủ nghĩa hiện thực huyền ảo, chủ nghĩa hiện sinh

- Ở Việt Nam có hai trào lưu nổi bật nhất là trào lưu lãng mạn và trào lưu hiện thực

Câu 3 (trang 183, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Phong cách là những nét riêng biệt, độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và phản ánh cuộc sống

- Phong cách văn học mang dấu ấn dân tộc và thời đại

Câu 4 (trang 183, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Cách nhìn, cách cảm thụ có tính chất khám phá, giọng điệu riêng biệt của tác giả

- Sự sáng tạo trong những yếu tố thuộc nội dung tác phẩm (đề tài, chủ đề, hình tượng, cảm hứng,...)

- Sáng tạo về hình thức biểu hiện (ngôn từ, kết cấu, thể loại,...)

Luyện tập

Câu 1 (trang 183, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Cảm hứng lãng mạn trong “Chữ người tử tù”

   + Xây dựng nhân vật với vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ

   + Thủ pháp tương phản, đối lập: đối lập giữa con người với hoàn cảnh, giữa ánh sáng và bóng tối,...

   + Ngôn ngữ phong phú, đa dạng, goc cạnh

- Cảm hứng hiện thực trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”:

   + Đoạn trích “ Hạnh phúc của một tang gia” là một bi hài kịch, phơi bày bản chất nhố nhăng, đồi bại của một gia đình đồng thời phản ánh bộ mặt thật của xã hội thượng lưu thành thị trước Cách mạng tháng Tám.

   + Phát hiện những chi tiết đối lập gây gắt cùng tồn tại trong một con người, sự vật, sự việc.

   + Thủ pháp cường điệu, nói ngược, được sử dụng một cách linh hoạt.

Câu 2 (trang 183, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Phong cách nghệ thuật của Tố Hữu:

   + Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình – chính trị

   + Thơ Tố Hữu thiên về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn

   + Thơ Tố Hữu có giọng tâm tình, ngọt ngào

   + Thơ Tố Hữu mang tính dân tộc đậm đà

- Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân:

   + Phong cách của Nguyễn Tuân có thể thâu tóm trong một chữ “ngông”, trong mỗi trang viết của mình, Nguyễn Tuân luôn muốn thể hiện sự tài hoa, uyên bác của bản thân. Chất tài hoa uyên bác của Nguyễn Tuân được thể hiện:

• Khám phá, phát hiện sự vật ở phương diện thẩm mĩ

• Nhìn con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ

• Vận dụng tri thức, vốn hiểu biết trên nhiều lĩnh vực khác nhau để tạo dựng hình tượng

   + Ông là nhà văn của những tính cách độc đáo, của những tình cảm, cảm giác mãnh liệt, của những phong cách tuyệt mĩ,...

   + Kho từ vựng phong phú, tổ chức câu văn xuôi đầy giá trị tạo hình, có nhạc điệu trầm bổng, có phối âm, phối thanh linh hoạt, tài ba...

Soạn bài: Quá trình văn học và phong cách văn học siêu ngắn - Bản 3

Câu 1 trang 183 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Khái niệm: Quá trình văn học là sự vận động của văn học trong tổng thể. Nó bao gồm: tất cả các tác phẩm văn học, tất cả các hình thức tồn tại của văn học, các thành tố của đời sống văn học (tác giả, người đọc, các hình thức tổ chức hội đoàn, các hoạt động nghiên cứu, phê bình, dịch thuật, xuất bản, ảnh hưởng qua lại giữa các loại hình nghệ thuật khác, các hình thái ý thức xã hội khác…).

- Các quy luật chung của quá trình văn học:

+ Văn học gắn bó với đời sống, thời đại nào văn học ấy.

+ Phát triển trong sự kế thừa và cách tân: văn học dân gian là cội nguồn của văn học viết, người sau tiếp thu giá trị văn học của người trước và tạo nên những giá trị mới.

+ Văn học của một dân tộc tồn tại, vận động trong sự bảo lưu và tiếp biến: giữ gìn phát  huy tinh hoa văn học truyền thống, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn học nước ngoài.

Câu 2 trang 183 SGK Ngữ văn 12, tập 1

- Văn học Phục hưng: tồn tại khoảng thế kỉ 15 và 16, tư tưởng chủ đạo là đề cao con người, giải phóng cá tính, chống lại tư tưởng khắc nghiệt thời trung cổ.

- Chủ nghĩa cổ điển: tồn tại vào thế kỉ 12 ở Pháp, coi văn học cổ đại là hình mẫu lí tưởng, đề cao lí trí, sáng tác theo quy phạm chặt chẽ.

- Chủ nghĩa lãng mạn: hình thành ở các nước Tây Âu sau CMTS Pháp (1789), đề cao những nguyên tắc chủ quan, thường lấy đề tài trong thế giới tưởng tượng của nhà văn, xây dựng hình tượng nghệ thuật phù hợp với lí tưởng và mơ ước của nhà văn.

- Chủ nghĩa hiện thực phê phán: tồn tại vào thế kỉ 19, thiên về nguyên tắc khách quan, chọn đề tài trong đời sống hiện thực, quan sát thực tế để sáng tạo các điển hình.

- Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa: tồn tại vào thế kỉ 20, miêu tả cuộc sống trong quá trình phát triển cách mạng, đề cao vai trò lịch sử của nhân dân.

- Các trào lưu văn học hiện đại trên thế giới:

+ Chủ nghĩa siêu thực: quan niệm thế giới trên hiện thực mới là mảnh đất sáng tạo của nhà văn.

+ Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo: quan niệm thực tại còn bao gồm đời sống tâm linh, niềm tin tôn giáo, huyền thoại, truyền thuyết…

+ Chủ nghĩa hiện sinh: miêu tả cuộc sống con người như một sự tồn tại xa lạ, phi lí.

- Các trào lưu văn học ở Việt Nam bắt đầu xuất hiện từ thập niên 30 của thế kỉ XX:

+ Trào lưu lãng mạn: đại diện tiêu biểu là phong trào Thơ mới và văn xuôi của nhóm Tự lực văn đoàn.

+ Trào lưu hiện thực phê phán: thành công với tiểu thuyết, truyện ngắn, phóng sự (tác giả tiêu biểu có Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nam Cao…).

+ Trào lưu văn học hiện thực xã hội chủ nghĩa: tiêu biểu là các tác giả như Hồ Chí Minh, Chế Lan Viên, Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Tô Hoài…

Câu 3 trang 183 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Phong cách văn học: là những nét riêng biệt, độc đáo của một tác giả trong quá trình nhận thức và phản ánh, những nét độc đáo ấy thể hiện trong tất cả các yếu tố nội dung và hình thức của từng tác phẩm cụ thể. 

- Phong cách văn học mang dấu ấn dân tộc và yếu tố thời đại.

Câu 4 trang 183 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Cách nhìn, cách cảm thụ có tính chất khám phá, giọng điệu riêng biệt.

- Sự độc đáo, sáng tạo các yếu tố thuộc nội dung: đề tài, chủ đề, thể hiện hình ảnh, nhân vật, xác lập tứ thơ, triển khai cốt truyện…

- Độc đáo trong hệ thống phương thức biểu hiện, thủ pháp kĩ thuật: sử dụng ngôn ngữ, tổ chức kết cấu, định vị thể loại, cách kể chuyện, miêu tả ngoại hình, bộc lộ nội tâm…

Luyện tập

Câu 1 (trang 183 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

- Cảm hứng lãng mạn trong “Chữ người tử tù”

+ Xây dựng nhân vật với vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ

+ Thủ pháp tương phản, đối lập: đối lập giữa con người với hoàn cảnh, giữa ánh sáng và bóng tối,...

+ Ngôn ngữ phong phú, đa dạng, góc cạnh, sử dụng nhiều từ Hán Việt

+ Giọng văn ngợi ca

- Cảm hứng hiện thực trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”:

+ Đoạn trích “ Hạnh phúc của một tang gia” là một bi hài kịch, phơi bày bản chất nhố nhăng, đồi bại của một gia

đình đồng thời phản ánh bộ mặt thật của xã hội thượng lưu thành thị trước Cách mạng tháng Tám.

+ Phát hiện những chi tiết đối lập gay gắt cùng tồn tại trong một con người, sự vật, sự việc.

+ Thủ pháp cường điệu, nói ngược, được sử dụng một cách linh hoạt.

+ Giọng văn châm biếm

Câu 2 (trang 183 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

-  Phong cách nghệ thuật của Tố Hữu:

+ Thơ trữ tình - chính trị

+ In đậm dấu ấn sử thi và cảm hứng lãng mạn

+ Giọng điệu tâm tình, ngọt ngào, đậm đà tính dân tộc

-  Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân:

+ Ngông ngạo, tài hoa, uyên bác

+ Khám phá, nhìn nhận sự vật ở phương diện thẩm mỹ

+ Là nhà văn của những tính cách độc đáo, của những tình cảm, cảm giác mãnh liệt, những phong cảnh tuyệt mĩ.

+ Tự do, phóng túng và ý thức sâu sắc về cái tôi cá nhân.