Soạn bài: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi (siêu ngắn)

Hướng dẫn Soạn bài Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi siêu ngắn gọn. Với bản soạn văn 12 siêu ngắn gọn này các bạn sẽ chuẩn bị bài trước khi đến lớp nhanh chóng và nắm vững nội dung tác phẩm dễ dàng nhất.

Soạn bài: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi siêu ngắn - Bản 1

Kiến thức cần nhớ:

-Đối tượng của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi rất đa dạng: có thể là giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm nói chung, có thể chỉ là một phương diện, thậm chí một khía cạnh nội dung hay nghệ thuật của một tác phẩm hoặc các tác phẩm, đoạn trích khác nhau.

-Bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi thường có các nội dung:

   +Giới thiệu tác phẩm hoặc đoạn trích văn xuôi cần nghị luận

   +Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật theo định hướng của đề hoặc một số khía cạnh đặc sắc nhất của tác phẩm, đoạn trích.

   +Nêu đánh giá chung về tác phẩm, đoạn trích.

I.Tìm hiểu đề và lập dàn ý

ĐỀ 1:

Lập dàn ý

A.Mở bài:

Giới thiệu ngắn gọn về nhà văn Nguyễn Công Hoan và truyện ngắn Tinh thần thể dục.

B.Thân bài:

a.Phân tích, chỉ ra điểm chung và nét riêng của các cảnh bắt người đi xem đá bóng...

   - Cảnh anh Mịch nhăn nhó với ông Lí.

   - Cảnh bác Phô gái phân trần với ông Lí.

   - Cảnh cụ phó Bính xin ông Lí cho thằng Sang đi thay con.

   - Cảnh thằng Cò cùng đứa con trốn vào đống rơm bị người tuần phát hiện.

   - Cuối cùng là cảnh ông Lí cùng tuần áp giải 94 người xếp hàng đi lên huyện. Phân tích mâu thuẫn giữa hình thức và thực chất của cái gọi là “tinh thần thể dục” trong truyện ngắn, từ đó nêu lên nghệ thuật trào phúng của truyện.

⇒Làm tăng tính chất trào phúng và mâu thuẫn của truyện.

b.Đặc sắc của kết cấu chuyện.

c.Đặc điểm ngôn ngữ của truyện (ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ các nhân vật).

d. Nêu giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán của truyện.

C.Kết bài:

Đánh giá chung về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn.

ĐỀ 2:

Lập dàn ý

A.Mở bài: Dẫn dắt vấn đề cần nghị luận: nghệ thuật ngôn từ trong tác phẩm văn học.

B.Thân bài:

- Sự khác nhau về từ ngữ:

   + “Chữ người tử tù”: sử dụng nhiều từ Hán Việt cổ ⇒ dựng lên cảnh tượng, những con người thời phong kiến suy tàn.

   + “Hạnh phúc của một tang gia”: dùng nhiều từ phóng đại, nói ngược, nói mỉa.

⇒ tính chất giả dối, lố lăng, đồi bại của “xã hội thượng lưu”.

- Sự khác nhau về giọng văn :

   + “Chữ người tử tù”: giọng văn cổ kính trang trọng (nhất là ở cảnh cho chữ).

⇒ca ngợi những con người tài hoa, trọng thiên lương, khí phách hiên ngang.

   + Hạnh phúc của một tang gia: giọng văn mỉa mai, giễu cợt.

⇒ phê phán sự giả dối, đồi bại của đám người gọi là thượng lưu…

- Nguyên nhân sự khác nhau:

   + Chủ đề, tình cảm, tư tưởng và phong cách của tác giả chi phối.

   + Trong văn phong của Nguyễn Tuân: ông luôn chú ý, chăm chút câu chữ, chọn từ thích hợp, phản ánh cái tôi tài hoa, uyên bác >< Vũ Trọng Phụng: sử dụng ngôn ngữ đời thường, châm biếm và hài hước.

C.Kết bài

Đánh giá chung về sự khác nhau về từ ngữ và giọng điệu trong hai văn bản trên.

Luyện tập

Gợi ý

a. Tìm hiểu đề

   - Đề bài yêu cầu nghị luận về một khía cạnh nghệ thuật trong truyện ngắn “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc.

   - Đối tượng châm biếm, đả kích trong truyện là nhân vật nào? Vì sao? Biểu hiện của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm? Tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm?

b. Lập dàn ý

A.Mở bài

- Giới thiệu về truyện ngắn “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc – một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật truyện ngắn của tác giả.

- Giới thiệu sự thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm.

B.Thân bài

- Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, mục đích của tác phẩm.

- Tình huống hiểu nhầm trong tác phẩm (2 lần): đôi tình nhân nhầm tác giả là Khải Định; chính quyền thực dân. Bọn mật thám nhầm tác giả là Khải Định ⇒ thực chất là mỉa mai sự vây ráp, truy lùng của đám mật thám Pháp đối với sự hoạt động cách mạng của tác giả.

- Xây dựng chân dung nhân vật Khải Định hài hước, mỉa mai.

- Ngôn ngữ hài hước, mỉa mai,…

- Đánh giá về sự tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm: lật tẩy bộ mặt đớn hèn, bù nhìn, tay sai của Khải Định và bản chất xấu xa của bè lũ thực dân Pháp.

C. Kết bài: Khẳng định thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm và giá trị của tác phẩm.

Soạn bài: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi siêu ngắn - Bản 2

ĐỀ 1:

Lập dàn ý

* Mở bài:

Giới thiệu ngắn gọn về nhà văn Nguyễn Công Hoan và truyện ngắn Tinh thần thể dục.

* Thân bài:

Phân tích, chỉ ra điểm chung và nét riêng của các cảnh bắt người đi xem đá bóng...

- Cảnh anh Mịch nhăn nhó với ông Lí

- Cảnh bác Phô gái phân trần với ông Lí

- Cảnh cụ phó Bính xin ông Lí cho thằng Sang đi thay con

- Cảnh thằng Cò cùng đứa con trốn vào đống rơm bị người tuần phát hiện

- Cuối cùng là cảnh ông Lí cùng tuần áp giải 94 người xếp hàng đi lên huyện. Phân tích mâu thuẫn giữa hình thức và thực chất của cái gọi là "tinh thần thể dục" trong truyện ngắn, từ đó nêu lên nghệ thuật trào phúng của truyện.

* Kết bài:

Đánh giá chung về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn.

ĐỀ 2:

Lập dàn ý

* Mở bài: Dẫn dắt vấn đề cần nghị luận: nghệ thuật ngôn từ trong tác phẩm văn học.

* Thân bài:

- Sự khác nhau về từ ngữ :

    + “Chữ người tử tù”: sử dụng nhiều từ Hán Việt cổ ⇒ dựng lên cảnh tượng, những con người thời phong kiến suy tàn.

    + “Hạnh phúc của một tang gia”: dùng nhiều từ phóng đại, nói ngược, nói mỉa.

⇒ tính chất giả dối, lố lăng, đồi bại của “xã hội thượng lưu”.

- Sự khác nhau về giọng văn :

    + “Chữ người tử tù”: giọng văn cổ kính trang trọng (nhất là ở cảnh cho chữ).

⇒ Ca ngợi những con người tài hoa, trọng thiên lương, khí phách hiên ngang.

    + Hạnh phúc của một tang gia: giọng văn mỉa mai, giễu cợt.

⇒ phê phán sự giả dối, đồi bại của đám người gọi là thượng lưu…

- Nguyên nhân sự khác nhau:

    + Chủ đề, tình cảm, tư tưởng và phong cách của tác giả chi phối.

    + Trong văn phong của Nguyễn Tuân: ông luôn chú ý, chăm chút câu chữ, chọn từ thích hợp, phản ánh cái tôi tài hoa, uyên bác >< Vũ Trọng Phụng: sử dụng ngôn ngữ đời thường, châm biếm và hài hước.

* Kết bài

Đánh giá chung về sự khác nhau về từ ngữ và giọng điệu trong hai văn bản trên.

Luyện tập

Gợi ý

a. Tìm hiểu đề

- Đề bài yêu cầu nghị luận về một khía cạnh nghệ thuật trong truyện ngắn “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc.

- Đối tượng châm biếm, đả kích trong truyện là nhân vật nào? Vì sao? Biểu hiện của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm? Tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm?

b. Lập dàn ý

* Mở bài

- Giới thiệu về truyện ngắn “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc – một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật truyện ngắn của tác giả.

- Giới thiệu sự thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm.

* Thân bài

- Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, mục đích của tác phẩm.

- Tình huống hiểu nhầm trong tác phẩm (2 lần): đôi tình nhân nhầm tác giả là Khải Định; chính quyền thực dân. Bọn mật thám nhầm tác giả là Khải Định ⇒thực chất là mỉa mai sự vây ráp, truy lùng của đám mật thám Pháp đối với sự hoạt động cách mạng của tác giả.

- Xây dựng chân dung nhân vật Khải Định hài hước, mỉa mai.

- Ngôn ngữ hài hước, mỉa mai,…

- Đánh giá về sự tác dụng của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm: lật tẩy bộ mặt đớn hèn, bù nhìn, tay sai của Khải Định và bản chất xấu xa của bè lũ thực dân Pháp.

* Kết bài: Khẳng định thành công của nghệ thuật châm biếm, đả kích trong tác phẩm và giá trị của tác phẩm.

Soạn bài: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi siêu ngắn - Bản 3

Câu 1

1. Tìm hiểu đề và lập dàn ý

Đề 2: Hãy tìm hiểu sự khác nhau về từ ngữ, về giọng văn giữa hai văn bản “Chữ người tử tù” (Nguyễn Tuân) và “Hạnh phúc của một tang gia” (Vũ Trọng Phụng). Giải thích vì sao có sự khác nhau đó.

Tìm hiểu đề

* Sự khác nhau về từ ngữ:

- Có sự khác nhau về từ ngữ được sử dụng trong hai văn bản "Chữ người tử tù" và "Hạnh phúc của một tang gia"

- Trong "Chữ người tử tù": sử dụng nhiều từ Hán Việt cổ: phiến trát, quản ngục, thầy bát,...

- Trong "Hạnh phúc của một tang gia": sử dụng nhiều từ, cách chơi chữ để thể hiện thái độ mỉa mai, giễu cợt: lắm thầy thối ma, ma cà bông,...

- Nguyên nhân:

+ Khác nhau về phong cách nghệ thuật của hai nhà văn

+ Khác nhau về tư tưởng, chủ đề của tác phẩm thể hiện

* Sự khác nhau về giọng văn

- Trong "Chữ người tử tù": giọng văn cổ kính, trang trọng

- Trong "Hạnh phúc của một tang gia": giọng văn mỉa mai, châm biếm sự tha hóa, đồi bại của tầng lớp thượng lưu ở thành thị.

Câu 2

2. Đối tượng và nội dung của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi

- Đối tượng của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi rất đa dạng:

+ Có thể là giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm nói chung.

+ Có thể là một phương diện, một khía cạnh nội dung hoặc nghệ thuật của tác phẩm hoặc của các tác phẩm, đoạn trích khác nhau.

- Nội dung của bài nghị luận về một tác phẩm/đoạn trích văn xuôi thường như sau:

+ Giới thiệu tác phẩm/đoạn trích cần nghị luận.

+ Phân tích giá trị nội dung, nghệ thuật hoặc một số khía cạnh đặc sắc theo định hướng của đề.

+ Đánh giá chung về tác phẩm, đoạn trích.

LUYỆN TẬP

Đề bài: Nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc.

* MB: Giới thiệu tác giả Nguyễn Ái Quốc, truyện ngắn “Vi hành và dẫn dắt vào nghệ thuật châm biếm, đả kích đặc sắc của tác phẩm.

* TB:

- Phân tích nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện “Vi hành”:

+ Nhan đề chứa đựng sự mỉa mai, châm biếm: “Vi hành” (vua chúa xưa vi hành để tìm hiểu dân chúng, Khải Định được dự đoán là vi hành để tiện chơi bời; Khải Định tưởng được người Pháp yêu quý kì thực không ai biết đến).

+ Tình huống nhầm lẫn độc đáo và tăng tiến (từ đôi trai gái đến nhân dân đến Chính phủ đều không biết Khải Định).

+ Xây dựng nhân vật biếm họa: chân dung Khải Định hiện lên nhếch nhác, lố bịch.

+ Giọng điệu và lời văn mỉa mai, châm biếm với tiếng cười kín đáo, sâu cay.

- Đánh giá, bình luận: Nghệ thuật châm chiếm trong “Vi hành” khai thác mâu thuẫn giữa nội dung và hình thức, vừa có cái cười phương Đông vừa mang màu sắc hiện đại.

* KB: Khẳng định nghệ thuật châm biếm, đả kích là thành công lớn nhất về phương diện nghệ thuật của truyện ngắn này. Đây cũng là một nét phong cách của Nguyễn Ái Quốc trong thể loại truyện ngắn.