Soạn bài: Ai đã đặt tên cho dòng sông (siêu ngắn)

Mời các bạn đón đọc bản Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông siêu ngắn gọn, đây là phiên bản soạn văn 12 siêu ngắn được các thầy cô biên soạn nhằm giúp các bạn học sinh tiếp cận bài học một cách dễ dàng nhất.

Soạn bài: Ai đã đặt tên cho dòng sông siêu ngắn - Bản 1

Nội dung bài học

- Đoạn trích bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông là đoạn văn súc tích đầy chất thơ về sông Hương

- Nét đặc sắc làm nên sức hấp dẫn cho đoạn thơ là những cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ một vố hiêu biết phong phú về ăn hóa, lịch sử, địa lí, văn chương cùng văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến quê hương xứ sở): hành trình của dòng sông Hương

- Phần 2 (còn lại): sông Hương của lịch sử, thơ ca

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Sông Hương ở thượng lưu được tác giả miêu tả

  + Nhà văn khắc họa dòng sông tươi đẹp và thơ mộng với những hình ảnh đầy ấn tượng:

   • một bản trường ca của rừng già

   • rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác

   • dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng

  + Cách sử dụng từ ngữ độc đáo: bản trường ca của rừng già, dịu dàng và say đắm...

  + Sử dụng nhiều phép tu từ: so sánh kết hợp nhân hóa:

   • sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di – gan phóng khoáng và man dại

   • Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng...”

- Nét riêng trong lối viết

  + Đầu bài viết người đọc cảm nhận sự tài hoa từ ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường: liên tưởng, kì thú, xác đáng, ngôn từ gợi cảm… hấp dẫn về con sông mang nét thơ mộng

  + Kết thúc tác giả thể hiện trọn vẹn con sông, tâm hồn sâu thẳm của nó, dẫn dắt, mở sang đoạn tiếp

Câu 2 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ:

   + tài năng, khả năng quan sát, sử dụng ngôn ngữ của tác giả

   + sự am hiểu tường tận về vị trí địa lý, đặc tính của con sông

   + lối liên tưởng, so sánh tinh tế, thú vị

   + sự am hiểu kiến thức văn hóa, văn học

- Hiệu quả nghệ thuật: miêu tả được vẻ đẹp trầm mặc, cổ điển cùng với nét tươi mới, hiện đại

Câu 3 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

Khi chảy vào thành phố Huế, sông Hương trở nên vui tươi hẳn lên và đặc biệt chậm rãi, êm dịu.

  + Tác giả đã sử dụng những hình ảnh, những cách ví von so sánh đầy sáng tạo:

   • Phía đó, nơi cuối đường, nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vành trăng non...

   • điệu slow tình cảm riêng dành cho Huế

  + Sông Hương gặp thành phố như hòa quyện với điểm hẹn tình yêu, trở nên vui tươi, đặc biệt êm dịu, lãng mạn

  + Tác giả so sánh những nét đặc trưng của sông Hương với những dòng sông: sông Xen, sông Đa – nuýp, sông Nê – va, .......

- Tác giả dành tình cảm yêu mến đặc biệt cho con sông này, thấu hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của dòng song

Câu 4 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Tác giả đã tô đậm con sông nhiều nét nên thơ dịu dàng, hoang dã, đã tình, lịch lãm, cổ kính của sông Hương

- Cách nhìn độc đáo mang tính phát hiện của tác giả

  + Từ góc nhìn văn hóa truyền thống lịch sử tác giả khắc họa sông Hương với nét tính cách riêng biệt

  + Tái hiện chân thực hình ảnh lịch sử và phẩm chất riêng của người Huế, đặc biệt vẻ đẹp dịu dàng, đằm thắm của người con gái Huế

  + góc nhìn độc đáo đa chiều , cách diễn tả phong phú

Câu 5 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Ngòi bút đặc sắc đầy cảm hứng và tài hoa của tác giả trong thể loại bút kí.

- Những hiểu biết sâu rộng về lịch sử văn hóa, nghệ thuật...

- Ngôn ngữ phong phú, mềm mại, giàu hình ảnh

- Kết hợp các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa...

- Kết hợp nhuần nhuyễn, điêu luyện giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa chủ quan và khách quan.

Luyện tập

- Tâm đắc với đoạn văn miêu tả vẻ đẹp của sông Hương ở thượng nguồn

- Cảm nhận

  + giữa rừng già Trường Sơn sông Hương tiềm ẩn trong mình vẻ đẹp độc đáo khác lạ dịu dàng ma mạnh mẽ, duyên dáng mà quyết liệt

  + sông Hương là bản trường ca của rừng già, sông Hương chẳng khác nào cô gái Di- gan phóng khoáng, man dại

  + hình ảnh so sánh mới lạ nổi bật tính cách đối lập của sông Hương

Soạn bài: Ai đã đặt tên cho dòng sông siêu ngắn - Bản 2

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “quê hương xứ sở”): Thủy trình của sông Hương

- Phần 2 (còn lại): Vẻ đẹp lịch sử, văn hóa và thi ca của sông Hương

Câu 1 (trang 203, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Sông Hương ở vùng thượng lưu:

   - Sông Hương như “một bản trường ca của rừng già”: “rầm rộ ... màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”, “rừng già đã hun đúc ... tự do và trong sáng”

→ Từ ngữ tạo hình, gợi tả vẻ đẹp của sông Hương ở vùng thượng nguồn vừa hùng vĩ, man dại vừa trữ tình, say đắm lòng người

   - Nhà văn đã khéo léo so sánh sông Hương với “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”, nhân hóa sông Hương thành một thực thể sống động, có hồn

   - Hình ảnh so sánh độc đáo “Sông Hương như người mẹ phú sa của một vùng văn hóa xứ sở”

Câu 2 (trang 203, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Đoạn tả sông Hương chảy về đổng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ những phẩm chất trong ngòi bút tác giả là:

   + Liên tưởng phong phú

   + So sánh, nhân hóa hấp dẫ, độc đáo

   + Vốn hiểu biết phong phú trên nhiều lĩnh vực

- Hiệu quả: góp phần bộc lộ tình yêu của tác giả đối với dòng sông và làm cho hình ảnh dòng sông hiện lên rõ nét, chân thực và đẹp đẽ

Câu 3 (trang 203, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế

   - Nét đẹp của dòng sông khi chảy vào thành phố có nét khác biệt so với khu chảy ở ngoại ô

   - Dòng sông trở nên vui tươi nhưng cũng rất êm dịu, như một điệu slow tình cảm của xứ Huế

   - Dòng sông như người con gái tinh tế đánh đàn trong đêm khuya

Câu 4 (trang 203, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Sông Hương – dòng sông của lịch sử và thơ ca:

Dòng sông lịch sử

- Tên của dòng sông được ghi trong cuốn “Dư địa chí” của Nguyễn Trãi

- Sông Hương là một nhân chứng lịch sử của xứ Huế, của đất nước:

   + Là điểm tựa, bảo vệ biên cương thời Đại Việt

   + Thế kỉ XVIII, vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân với tên tuổi người anh hùng Nguyễn Huệ

   + Nó đọng lại đến bầm da, tím máu, “nó sống hết lịch sử bi tráng của thể kỉ XIX”

   + Nó đi vào thời đại của cuộc cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển

   + Nó chứng kiến cuộc tổng tiến công và nổi dậy màu xuân năm 1968

Vẻ đẹp của sông Hương dưới góc độ văn hóa

- Tác giả cho rằng đó là một dòng thi ca về sông hương, đó là một dòng sông không bao giờ lặp lại mình

- Tác giả gắn sông Hương với âm nhạc cổ điển Huế

Câu 5 (trang 203, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

Nét riêng trong phong cách của tác giả:

   - Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí...

   - Lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa.

Luyện tập

Câu 1 (trang 203, sgk Ngữ văn 12, tập 1)

- Văn phong hướng nội, súc tích, tinh tế và tài hoa

- Sức liên tưởng phong phú, vốn hiểu biết phong phú trên nhiều lĩnh vực

- Ngôn ngữ phong phú, giàu hình ảnh, giàu chất thơ, sử dụng các biện pháp tu từ (so sánh, nhân hóa...)

- Có sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ, chủ quan và khách quan

Nội dung chính của văn bản:

   - Nội dung: với những trang viết mê đắm, tài hoa, bài kí cho chúng ta cảm nhận sâu sắc vẻ đpẹ của dòng sông Hương thơ mộng, trữ tình, cái nôi của nền văn hóa Huế

   - Nghệ thuật: văn phong hướng nội, súc tích, hình ảnh giàu sức liên tưởng, ngôn ngữ phong phú, giàu chất thơ,...

Soạn bài: Ai đã đặt tên cho dòng sông siêu ngắn - Bản 3

Câu 1 trang 203 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Sông Hương vùng thượng lưu được đặt trong mối quan hệ mật thiết với dãy Trường Sơn hùng vĩ. Ở đây, sông Hương có một thủy trình gian truân nhưng từ đó nó bộc lộ vẻ đẹp phóng khoáng, man dại, tràn đầy sức sống:

+ là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn.

+ như một cô gái Di gan phóng khoáng và man dại.

+ bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng.

- Đặc sắc trong lối viết kí của tác giả khi viết về sông Hương ở thượng lưu: hình ảnh hùng vĩ tuyệt đẹp, liên tưởng độc đáo, lối so sánh ví von độc đáo, sáng tạo và bất ngờ.

Câu 2 trang 203 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Quan sát tinh tế, miêu tả tỉ mỉ những khúc quanh, những đặc điểm trong thủy trình của dòng sông (ngã ba Tuần…Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo) -> am hiểu về đặc điểm địa lí của dòng sông.

- Hàng loạt so sánh, liên tưởng bất ngờ, thú vị, ấn tượng.

- Văn phong súc tích, mê đắm, tài hoa;

- Lối biểu đạt giàu hình tượng, gợi hình gợi cảm.

=> Lối viết này đem lại hiệu quả thẩm mĩ đặc sắc: vừa làm nổi bật vẻ đẹp đa chiều (trí tuệ, thơ mộng, trầm mặc), lột tả tính cách đầy chủ động, bản lĩnh của sông Hương vừa bày tỏ tình yêu tha thiết và sự am hiểu sâu sắc của tác giả về dòng sông quê nhà.

Câu 3 trang 203 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế liền vui tươi, duyên dáng, hạnh phúc như một cô gái gặp được người tình nhân đích thực của đời mình:

+ Thấy thành phố Huế liền kéo một nét thẳng thực yên tâm;

+ Khi giáp mặt với thành Huế liền uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu;

+ Tặng cho Huế điệu chảy lặng lờ, điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; dòng chảy ngập ngừng như muốn đi muốn ở…vấn vương của một nỗi lòng;

+ Khi ra khỏi kinh thành còn quyến luyến quay trở lại gặp thành phố một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh.

=> Cách miêu tả sông Hương khi vào đến thành phố Huế cho thấy sự gắn bó, am hiểu và tình yêu mãnh liệt, bền chặt mà tác giả dành cho Huế, cho dòng sông. 

Câu 4 trang 203 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Trong lịch sử: sông Hương mang vẻ đẹp hùng tráng, vẻ vang bởi nó gắn bó với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc (tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía Nam của nước Đại Việt, soi bóng kinh thành Phú Xuân của Nguyễn Huệ vào thế kỉ 18, sống bi tráng cùng những cuộc khởi nghĩa thế kỉ 19, đi vào thời đại CMT8 và lập bao chiến công qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ

=> Sông Hương là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc.

- Trong thơ ca: sông Hương mang vẻ đẹp phong phú, đa dạng và không bao giờ tự lặp lại mình trong trong cảm hứng của các nghệ sĩ, khi thì thấp thoáng trong bản đàn của Thúy Kiều trong Truyện Kiều (Nguyễn Du), khi thì thay màu bất ngờ trong thơ Tản Đà, khi thì hùng tráng trong thơ Cao Bá Quát hay trở thành sức mạnh phục sinh trong thơ Tố Hữu.

Câu 5 trang 203 SGK Ngữ văn 12, tập 1 

- Đoạn trích cho thấy văn phong độc đáo của Hoàng Phủ Ngọc Tường: tao nhã, hướng nội, tinh tế, tài hoa. 

- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí...

Luyện tập

Câu hỏi (trang 203 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

“Trong những dòng sông đẹp ở cả nước… chân núi Kim Phụng”

- Cái hay về ý tưởng:

+ Xây dựng nhiều trạng thái, cung bậc cảm xúc của con sông

+ Con sông Hương lúc này trở thành sinh thể có hồn, có tâm hồn, tính cách, bản ngã

- Hình ảnh: nhiều màu sắc, lung linh, huyền ảo, trầm ấm như đặc tính của dòng sông

- Ngôn ngữ: cô đọng, súc tích, diễn tả được thần thái của dòng sông, những cung bậc cảm xúc của chính nhà thơ khi cảm nhận về dòng sông.

Bố cục (2 phần)

- Phần 1 (từ đầu … quê hương xứ sở): hành trình của dòng sông Hương

- Phần 2 (còn lại): sông Hương của lịch sử, thơ ca 

Nội dung chính

Đoạn trích bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương.