Sơ đồ tư duy vật lý 11 chương 6

Câu hỏi: Sơ đồ tư duy vật lý 11 chương 6

Trả lời:

Cùng Top lời giải tóm tắt lý thuyết Chương 6 Vật lý 11: Khúc xạ ánh sáng

1. Định luật khúc xạ ánh sáng:

- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.

- Tia tới và tia khúc xạ nằm ở hai bên đường pháp tuyến tại điểm tới.

- Tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ là hằng số:

(Hằng số n được gọi là chiết suất tỷ đối của môi trường khúc xạ đối với môi trường tới).

2. Chiết suất của môi trường

a) Chiết suất tỉ đối

    + n₂₁ > 1 thì r < i: Tia khúc xạ bị lệch lại gần pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường (2) chiết quang hơn môi trường (1).

    + n₂₁ < 1 thì r > i: Tia khúc xạ bị lệch xa pháp tuyến hơn. Môi trường (2) chiết quang kém môi trường (1).

b) Chiết suất tuyệt đối

- Chiết suất tuyệt đối (thường gọi tắt là chiết suất) của một môi trường là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân không.

    + Chiết suất của chân không là 1.

    + Chiết suất của không khí gần bằng 1.

    + Các môi trường trong suốt khác đều có chiết suất tuyệt đối lớn hơn 1.

- Hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối:

Trong đó:

n₁ là chiết suất tuyệt đối của môi trường (2)

n₂ là chiết suất tuyệt đối của môi trường (1)

Chú ý:

- Hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và vận tốc truyền ánh sáng trong các môi trường:

Trong đó:

c = 3.10⁸ m/s là vận tốc ánh sáng trong chân không.

v là vận tốc ánh sáng trong môi trường có chiết suất n.

- Biểu thức khác của định luật khúc xạ ánh sáng:

n₁sini = n₂sinr

    + Trường hợp i và r nhỏ hơn 10^o thì: sini ≈ i; sinr ≈ r

Ta có: n₁i = n₂r

    + Trường hợp i = 0^o, r = 0^o thì tia sáng đi vuông góc với mặt phân cách (không xảy ra hiện tượng khúc xạ).

3. Tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng:

Thí nghiệm cho thấy (Ở hình 26.1) nếu đảo chiều, cho ánh sáng truyền từ nước ra không khí theo tia RI thì nó khúc xạ vào không khí theo tia IS. Như vậy ánh sáng truyến đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó.

Đây chính là tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng.

Từ tính thuận nghịch, ta suy ra: n₁₂ = 1/n₂₁

Tính thuận nghịch này cũng biểu hiện ở sự truyền thẳng và sự phản xạ. 

4. Ứng dụng của hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Giải thích hiện tượng nhìn thấy bầu trời đêm đầy sao lấp lánh: Vào những buổi đêm khi nhìn lên trời bạn thấy được các vì sao lấp lánh nguyên nhân của nó là do ánh sáng từ các ngôi sao bị khúc xạ (gãy khúc) nhiều lần khi truyền từ không khí truyền từ không gian xuyên qua bầu khí quyển của trái đất.