Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 27: Sinh sản ở động vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 27: Sinh sản ở động vật trang 170, 182 ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 27: Sinh sản ở động vật

Lý thuyết Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 27: Sinh sản ở động vật

Dừng lại và suy ngẫm 

Câu hỏi 1 trang 171 Sinh học 11: Phân biệt hình thức sinh sản phân đôi, nảy chồi, phân mảnh và trinh sinh.

Lời giải:

	Sinh sản hữu tính ở thực vật	Sinh sản hữu tính ở động vật
Tạo giao tử	Bao phấn tạo giao tử đực. Bầu nhụy tạo giao tử cái.	Cơ quan sinh dục đực tạo giao tử đực. Cơ quan sinh dục cái tạo giao tử cái.
Thụ tinh	Thụ tinh kép (xảy ra ở thực vật hạt kín).	Thụ tinh ngoài hoặc thụ tinh trong.
Phát triển thành hợp tử	Hợp tử trong bầu nhụy, vách bầu hình thành vỏ quả để bảo vệ phôi.	Hợp tử phát triển trong trứng hoặc trong tử cung của con cái hoặc trong t úi của con đực.

Câu hỏi 2 trang 171 Sinh học 11: Tại sao trong sinh sản vô tính ở động vật, các cá thể con giống nhau và giống cá thể mẹ về các đặc điểm di truyền?

Lời giải:

Trong sinh sản vô tính ở động vật, các cá thể con giống nhau và giống cá thể mẹ về đặc điểm di truyền vì thông qua cơ chế nguyên phân, vật chất di truyền của cơ thể mẹ được truyền đạt nguyên vẹn cho cơ thể con.

Câu hỏi 1 trang 175 Sinh học 11: Trình bày quá trình sinh tinh và sinh trứng.

Lời giải:

- Quá trình sinh tinh: Tinh trùng hình thành trong ống sinh tinh của hai tinh hoàn. Bắt đầu từ tinh nguyên bào rồi nguyên phân tạo thành tinh bào bậc 1 xuất hiện từ tuổi dậy thì rồi lại giảm phân I tạo thành tinh bào bậc 2; tinh bào bậc 2 tiếp tục giảm phân II tạo thành tinh tử. Tinh tử trải qua quá trình biệt hóa tạo thành tinh trùng.

- Quá trình sinh trứng: Quá trình này được bắt đầu trong giai đoạn phôi khi các noãn nguyên bảo từ có trong các tế bào mầm sinh dục. Noãn nguyên bào nguyên phân nhiều lần và các tế bào này bắt đầu giảm phân, nhưng ngừng lại ở kì đầu giảm phân I. Các tế bào này nằm trong nang trứng gọi là noãn bào bậc 1 và ngừng phát triển cho đến trước khi sinh. Khi dậy thì, một số noãn bào bậc 1 phát triển và hoàn thành giảm phân I tạo thành noãn bào bậc 2, sau đó tiếp tục giảm phân II và ngừng lại ở kì giữa cho đến khi trứng rụng. Chỉ khi có tinh trùng đi vào, noãn bào mới tiếp tục giảm phân II.

Câu hỏi 2 trang 175 Sinh học 11: Quá trình thụ tinh diễn ra như thế nào?

Lời giải:

- Quá trình thụ tinh diễn ra theo trình tự 4 bước: Đầu tiên là tinh trùng đi qua lớp tế bào hạt. Bước hai là đầu tinh trùng giải phóng enzyme giúp tinh trùng đi qua màng sáng. Sau đó tinh trùng gắn vào thụ thể trên màng sinh chất của tế bào trứng, gây ra phản ứng vỏ, ngăn không cho các tinh trùng khác xâm nhập vào tế bào trứng; màng tinh trùng hòa nhập với màng trứng. Và cuối cùng nhân tinh trùng xâm nhập vào tế bào trứng và kết hợp với nhân của tế bào trứng tạo thành hợp tử.

Câu hỏi 3 trang 175 Sinh học 11: Cho biết ưu điểm và nhược điểm của mang thai và sinh con ở Thú so với đẻ trứng ở các loài động vật khác.

Lời giải:

Ưu điểm	Nhược điểm
- Hiệu suất thụ tinh cao hơn. - Con non được cung cấp chất dinh dưỡng liên tục, điều kiện nhiệt độ thích hợp, được bảo vệ khỏi kẻ thù và các mối nguy hiểm khác → Tỉ lệ sống sót cao.	- Cần tốn nhiều năng lượng và dinh dưỡng cho việc nuôi dưỡng thai nhi. Nếu không cung cấp đủ dinh dưỡng, con non sẽ yếu, dễ phát sinh bệnh tật. - Gặp khó khăn khi di chuyển hoặc săn mồi trong thời gian mang thai. - Kéo dài thời gian của các chu kì sinh sản.

Câu hỏi 1 trang 177 Sinh học 11: So sánh vai trò của các hormone trong điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng.

Lời giải:

- Giống nhau:

+ Hormone GnRH đều kích thích tuyến yên tiết FSH và LH. Hai hormone này đều kích thích lên tuyến sinh dục.

+ Đều tác động theo hay chiều, kích thích và ức chế ngược.

- Khác nhau:

Câu hỏi 2 trang 177 Sinh học 11: Liên hệ ngược có vai trò như thế nào trong điều hòa sinh tinh và sinh trứng?

Lời giải:

Liên hệ ngược có vai trò quan trọng trong điều hòa sinh tinh và sinh trứng, nó sẽ giúp ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên khi nồng độ testosterone hoặc progesterone và estrogen trong máu tăng lên hay làm giảm tiết GnRH, FSH và LH giúp ức chế quá trình sinh tinh trùng hoặc làm cho trứng không chín và rụng.

Câu hỏi 1 trang 179 Sinh học 11: Những biện pháp nào có thể điều khiển số con, điều khiển giới tính ở động vật? Thay đổi số con và thay đổi giới tính có ý nghĩa như thế nào trong chăn nuôi?

Lời giải:

- Để điều khiển số con ở động vật, chúng ta có thể thụ tinh nhân tạo, thay đổi yếu tố môi trường, nuôi cấy phôi, kích thích trứng chín và rụng.

- Để điều khiển giới tính ở động vật, chúng ta có thể sử dụng các kĩ thuật như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành hai loại (X và Y). Tùy theo mục đích và nhu cầu cần con đực hay con cái để chọn ra tinh trùng cho thụ tinh với trứng. Hoặc sử dụng hormone nhân tạo để điều khiển giới tính.

- Thay đổi số con và thay đổi giới tính có ý nghĩa quan trọng trong chăn nuôi, nó giúp điều khiển số con sinh ra ở động vật nhằm tăng hiệu quả thụ tinh, điều khiển số con sinh ra trong một lứa hay điều khiển giới tính để có thể nhân giống nhanh, thu hoạch nhiều trứng, sữa, cần tăng số lượng con cái. 

Câu hỏi 2 trang 179 Sinh học 11: Thụ tinh trong ống nghiệm giải quyết vấn đề gì trong sinh sản ở người và động vật?

Lời giải:

Thụ tinh trong ống nghiệm giải quyết vấn đề vô sinh hoặc hiếm muộn ở người và động vật.

Câu hỏi 1 trang 180 Sinh học 11: Vì sao phải sinh đẻ có kế hoạch?

Lời giải:

Phải sinh đẻ có kế hoạch để có thể chủ động kiểm soát số con, thời điểm sinh con và khoảng cách giữa các lần sinh. Đồng thời nó sẽ giúp đảm bảo sức khỏe của mẹ và bé, hạn chế những gánh nặng tài chính, tránh bùng nổ dân số, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa, các biến chứng sau sinh hoặc giảm nguy cơ tử vong.

Câu hỏi 2 trang 180 Sinh học 11: Tìm hiểu qua tài liệu, internet, hỏi bác sĩ, cán bộ y tế,… về tên và cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai, sau đó kẻ bảng vào vở và hoàn thành bảng theo mẫu dưới đây:

Lời giải:

Tên biện pháp tránh thai	Cơ chế tác dụng
1. Tính vòng kinh	Tránh giao hợp vào ngày có khả năng thụ tinh.
2. Thuốc tránh thai hằng ngày	Chứa hormone estrogen, progesterone hoặc chất tương đương, có tác dụng ức chế trứng chín và rụng.
3. Thuốc tránh thai khẩn cấp	Chứa hormone liều cao, ức chế ngay lập tức không cho trứng rụng. Làm biến đổi niêm mạc tử cung, ngăn cản sự làm tổ của phôi thai ở tử cung.
4. Dùng bao cao su	Ngăn không cho tinh trùng gặp trứng.
5. Xuất tinh ngoài	Trứng và tinh trùng không gặp nhau.
6. Dụng cụ tử cung loại chữ T	Ngăn không cho tinh trùng đi vào vòi trứng và ngăn sự làm tổ của phôi thai trong tử cung.
7. Triệt sản nữ	Cắt và thắt ống dẫn trứng, làm ngăn cách trứng và tinh trùng.
8. Triệt sản nam	Cắt và thắt ống dẫn tinh, do đó tinh trùng không đi vào được túi tinh. Do đó, khi xuất tinh chỉ có tinh dịch mà không có tinh trùng.
9. Không quan hệ tình dục	Ngăn không cho tinh trùng và trứng gặp nhau.

Câu hỏi 3 trang 180 Sinh học 11: Những biện pháp tránh thai nào vừa tránh được mang thai và sinh con ngoài ý muốn, vừa tránh được các bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục?

Lời giải:

Các biện pháp tránh thai vừa tránh được mang thai và sinh con ngoài ý muốn, vừa tránh được các bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục là không quan hệ tình dục hoặc sử dụng bao cao su.

Luyện tập và vận dụng 

Câu hỏi 1 trang 181 Sinh học 11: Cho biết sự khác nhau giữa hai hình thức sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

Lời giải:

	Sinh sản vô tính	Sinh sản hữu tính
Khái niệm	Sinh sản vô tính là sự sinh ra cơ thể mới với các đặc điểm giống cá thể ban đầu mà không có sự đóng góp vật chất di truyền của các cá thế khác	Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cáo tạo thành hợp tử, hợp tử phát triển thành cơ thể mới
Cơ sở tế bào học	Nguyên phân	Nguyên phân, giảm phân, thụ tinh
Đặc điểm di truyền	- Không có quá trình giảm phân hình thành giao tử và thụ tinh. - Cơ thể con được hình thành từ một phần hoặc một nhóm tế bào của cơ thể mẹ. - Đời con giống hệt cơ thể mẹ ban đầu. - Không có sự đa dạng di truyền.	- Trong quá trình phát sinh giao tử, sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cặp gen đã tạo ra một loạt các giao tử khác nhau.  - Khi các giao tử này kết hợp trong quá trình thụ tinh, nhiều tổ hợp di truyền mới được tạo ra, tạo nên đa dạng di truyền và sự xuất hiện của nhiều biến dị tổ hợp.
Ý nghĩa	Tạo ra các cá thể thích nghi với điều kiện sống ổn định	Tạo ra các cá thể thích nghi tốt với điều kiện sống thay đổi
Ví dụ	Ví dụ về sinh sản vô tính bao gồm vi khuẩn chia phân, tảo biển tách con, con nhện chết giữa mùa đông để lại trứng và hải sâm phân đôi để tạo ra hai cá thể con.	Ví dụ về sinh sản hữu tính bao gồm các loài thực vật như lúa, đậu, hoa cúc, động vật như chim, cá, con người.

Câu hỏi 2 trang 181 Sinh học 11: Vai trò của việc hình thành thể cực trong quá trình sinh trứng là gì?

Lời giải:

Thể cực có tác dụng dự trữ dinh dưỡng cần thiết để nuôi trứng trog khoảng thời gian đầu. Phân bố chính xác các nhiễm sắc thể vào trong các tế bào con. Trong quá trình meiosis, các nhiễm sắc thể sẽ đôi khi chuyển vị hoặc mất một phần. Nếu việc phân bố các nhiễm sắc thể không chính xác, sẽ gây ra lỗi gen và ảnh hưởng đến tính trạng và sức khỏe của con vật. Thể cực đảm bảo việc phân bố các nhiễm sắc thể đúng cách, đảm bảo cho việc phân li và thụ tinh được diễn ra đúng cách và sinh sản hữu tính được đảm bảo.

Câu hỏi 3 trang 181 Sinh học 11: Tuyến yên giảm sản xuất hormone FSH, LH sẽ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình sinh tinh và sinh trứng?

Lời giải:

- Quá trình sinh tinh bị ảnh hưởng bởi giảm hormone FSH và LH, gây ra sự giảm sản xuất tinh trùng và giảm tiết hormone testosterone.

- Quá trình sinh trứng bị ảnh hưởng bởi giảm hormone FSH và LH, dẫn đến sự kém phát triển của nang trứng, giảm tiết estrogen và progesterone, và có thể gây ra rối loạn trong quá trình rụng trứng.

Câu hỏi 4 trang 181 Sinh học 11: Tại sao những người tiêm testosterone tổng hợp với mục đích phát triển cơ bắp lại có nguy cơ bị vô sinh?

Lời giải:

Khi nồng độ hormone testosterone tăng cao, nó có thể gây ra ức chế tiết hormone GnRH, FSH và LH ở vùng dưới đồi và tuyến yên. Hormone FSH được sản xuất bởi tuyến yên và kích thích ống sinh tinh sản xuất tinh trùng. Do đó, khi sản xuất hormone FSH bị ức chế, quá trình sản xuất tinh trùng sẽ bị ảnh hưởng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người sử dụng testosterone tổng hợp với mục đích tăng cường cơ bắp, vì nó có thể dẫn đến nguy cơ vô sinh.

Câu hỏi 5 trang 181 Sinh học 11: Tại sao cần phải có hiểu biết về biện pháp tránh thai? 

Lời giải:

- Có nhiều lý do để cần phải có hiểu biết về biện pháp tránh thai, bao gồm:

+ Điều khiển việc sinh sản: Hiểu biết về các biện pháp tránh thai giúp người sử dụng có thể điều khiển việc sinh sản của mình, từ đó quyết định được có nên có con hay không và thời điểm nào để có con.

+ Bảo vệ sức khỏe: Sử dụng biện pháp tránh thai đúng cách có thể giúp bảo vệ sức khỏe của người sử dụng và tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

+ Tăng cường sự đồng tình và sự tin tưởng trong mối quan hệ: Việc thảo luận và quyết định chung về biện pháp tránh thai giữa hai người trong mối quan hệ tình cảm có thể tăng cường sự đồng tình và sự tin tưởng lẫn nhau.

+ Tránh thai an toàn và hiệu quả: Hiểu biết về các biện pháp tránh thai có thể giúp người sử dụng lựa chọn biện pháp phù hợp, an toàn và hiệu quả nhất để tránh thai.

+ Tôn trọng quyền tự quyết định của bản thân: Biện pháp tránh thai giúp người sử dụng có quyền tự quyết định về việc sinh sản của mình, tránh bị áp đặt quan điểm hay ý kiến từ người khác.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 27: Sinh sản ở động vật trang 170, 182 trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Click vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!