Soạn Sinh 11 Kết nối tri thức Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật trang 9, 21 ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật

Lý thuyết Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật

Sơ đồ tư duy Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật

Mở đầu 

Câu hỏi trang 9 Sinh học 11: Nước và chất khoáng có vai trò gì đối với thực vật? Chúng được thực vật hấp thụ và sử dụng như thế nào?

Lời giải:

- Nước và chất khoáng có vai trò quan trọng đối với thực vật. Nhờ có nước mà thực vật mà các chất dinh dưỡng mới được vận chuyển vào trong cây và điều hòa nhiệt độ cơ thể thực vật. Nhờ có chất khoáng mà thực vật mới điều tiết được các quá trình sinh lí.

- Nước và chất khoáng được thực vật trên cạn hấp thụ chủ yếu nhờ lông hút ở rễ. Sau khi được hấp thụ, nước và chất khoáng được vận chuyển đến các tế bào của cây chủ yếu nhờ hệ thống mạch gỗ để thực hiện các hoạt động sống.

Dừng lại và suy ngẫm 

Câu hỏi 1 trang 15 Sinh học 11: Nước tham gia vào những hoạt động, quá trình sinh lí nào trong đời sống của thực vật?

Lời giải:

Nước tham gia vào rất nhiều hoạt động, quá trình sinh lí nào trong đời sống của thực vật như: tham gia cấu tạo tế bào, giúp ổn định hình dạng của tế bào, là dung môi hòa tan các chất, tham gia vào quá trình vận chuyển các chất trong cây, là nguyên liệu, môi trường của các phản ứng sinh hóa và tham gia điều hòa nhiệt độ của cơ thể thực vật.

Câu hỏi 2 trang 15 Sinh học 11: Thực vật hấp thụ nước và ion khoáng theo những cơ chế nào? Làm thế nào để nhận biết được triệu chứng thiếu khoáng ở cây trồng?

Lời giải:

- Thực vật hấp thụ nước theo cơ chế thẩm thấu và hấp thụ ion khoáng cơ chế thụ động và cơ chế chủ động.

- Để nhận biết được triệu chứng thiếu khoáng của cây trồng, có thể dựa vào các đặc điểm như cây trồng sinh trưởng và phát triển kém, biến dạng lá, thân, quả; suy giảm kích thước lá, thân, rễ,…

Câu hỏi 3 trang 15 Sinh học 11: Trình bày quá trình trao đổi nước và khoáng ở nhóm thực vật trên cạn bằng cách hoàn thành bảng mẫu sau vào vở.

Trình bày quá trình trao đổi nước và khoáng ở nhóm thực vật trên cạn

Lời giải:

Giai đoạn	Cơ quan thực hiện	Con đường	Vai trò
Hấp thụ nước và khoáng	Chủ yếu là lông hút ở rễ.	Thực vật hấp thụ nước theo cơ chế thẩm thấu và hấp thụ ion khoáng cơ chế thụ động và cơ chế chủ động.	Hấp thụ nước và khoáng từ đất vào trong tế bào lông hút.
Vận chuyển nước và chất khoáng	Rễ, thân, lá,…	Thông qua lông hút, nước và chất khoáng được vận chuyển vào mạch gỗ của rễ theo 2 con đường là con đường gian bào và con đường tế bào chất.	Vận chuyển nước, chất khoáng hấp thụ được đi đến các bộ phận của cây.
Thoát hơi nước	Chủ yếu là lá.	Thoát hơi nước diễn ra theo 2 con đường: qua bề mặt lá và qua khí khổng. Trong đó, thoát hơi nước qua khí khổng là chủ yếu.	Tạo lực hút kéo nước và các chất hòa tan đi theo một chiều từ rễ lên lá, đồng thời cung cấp nguyên liệu cho quá trình quang hợp, làm giảm nhiệt độ bề mặt lá giúp bảo vệ lá khi nắng nóng.

Dừng lại và suy ngẫm 

Câu hỏi 1 trang 17 Sinh học 11: Khi bón quá nhiều phân đạm cho một số loại cây ngũ cốc như lúa, ngô thì hiện tượng gì sẽ xảy ra? Giải thích.

Lời giải:

Khi bón quá nhiều phân đạm cho một số loại cây ngũ cốc như lúa, ngô thì cây trồng sẽ bị thừa đạm dẫn đến việc sinh trưởng và phát triển quá mức, tán lá xum xuê nhưng mỏng, yếu, dễ đổ ngã, dễ bị sâu bệnh tấn công, ức chế sự ra hoa.

Câu hỏi 2 trang 17 Sinh học 11: Dựa vào sơ đồ Hình 2.9, kể tên các nguồn cung cấp nitrogen cho cây. Cho biết thực vật có thể sử dụng trực tiếp nitrogen tự do có trong không khí hay không?

Lời giải:

- Từ sơ đồ Hình 2.9, có thể thấy các nguồn cung cấp nitrogen cho cây gồm:

+ Nguồn tự nhiên: Nitrogen tồn tại ở dạng N₂ tự do trong khí quyển hoặc dạng hợp chất (vô cơ hoặc hữu cơ).

+ Nguồn nhân tạo: Con người có thể bổ sung nguồn nitrogen cung cấp cho cây trồng thông qua việc bón phân chứa đạm vô cơ hoặc hữu cơ.

- Thực vật không thể sử dụng trực tiếp nitrogen tự do có trong không khí, mà chỉ có thể hấp thụ được nitrogen ở dạng vô cơ. 

Câu hỏi 3 trang 17 Sinh học 11: Nitrogen vô cơ cây hấp thụ vào được chuyển hóa thành nitrogen trong các hợp chất hữu cơ (amino acid, protein,…) theo những cách nào?

Lời giải:

Nitrogen vô cơ cây hấp thụ vào được chuyển hóa thành nitrogen trong các hợp chất hữu cơ (amino acid, protein,…) theo các cách sau:

- Ammonium (NH₄+) kết hợp với keto acid (pyruvic, ketoglutaric, fumaric và oxaloacetic) tạo thành amino acid. Sau đó, các amino acid này có thể tham gia tổng hợp nên các amino acid khác và protein.

- Ammonium (NH₄+) kết hợp với các amino dicarboxylic tổng hợp nên các amide.

Dừng lại và suy ngẫm

Câu hỏi trang 18 Sinh học 11: Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Lời giải:

Ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh (ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm đất và không khí,…) đến hoạt động trao đổi nước và khoáng ở thực vật:

- Nhờ có ánh sáng mà khí khổng mởi mở được, làm tăng tốc độ thoát hơi nước ở lá, tạo động lực cho quá trình hấp thụ, vận chuyển nước và khoáng ở rễ và thân. Ngoài ra nó còn cung cấp nguyên liệu cho hoạt động hô hấp, giải phóng năng lượng cần thiết cho quá trình hấp thụ và vận chuyển chủ động các chất trong cây.

- Tốc độ hấp thụ nước và khoáng tỉ lệ thuận với sự tăng nhiệt độ. Tuy nhiên, nếu nhiệt độ tăng quá cao thì lông hút có thể bị tổn thương và chết, enzyme tham gia vào hoạt động trao đổi chất bị biến đổi, dẫn đến giảm hoặc dừng hấp thụ nước và khoáng.

- Độ ẩm đất và không khí:

+ Độ ẩm đất tỉ lệ thuận với khả năng hấp thụ nước và khoáng của hệ rễ. Nếu độ ẩm đất quá cao hoặc quá thấp sẽ làm giảm hô hấp và ức chế sinh trưởng của rễ, dẫn đến giảm lượng nước và chất khoáng hấp thụ.

+ Độ ẩm không khí ảnh hưởng gián tiếp đến hoạt động trao đổi nước và khoáng. Nếu độ ẩm không khí quá cao sẽ làm giảm tỉ lệ hoạt động và độ mở của khí khổng, từ đó dẫn đến giảm cường độ thoát hơi nước và ngược lại.

Dừng lại và suy ngẫm 

Câu hỏi 1 trang 20 Sinh học 11: Trong hoạt động tưới nước, cần lưu ý gì để đảm bảo trạng thái cân bằng nước cho cây?

Lời giải:

Trong hoạt động tưới nước, để đảm bảo trạng thái cân bằng nước cho cây cần lưu ý:

- Cung cấp vừa đủ lượng nước cần thiết, không cung cấp quá nhiều hoặc quá ít, điều đó sẽ làm ảnh hưởng đến sự sinh trưởng phát triển của cây.

Câu hỏi 2 trang 20 Sinh học 11: Việc bón quá ít hoặc quá nhiều phân bón sẽ ảnh hưởng như thế nào đến đất và cây trồng?

Lời giải:

- Việc bón quá ít phân sẽ làm cho cây thiếu dinh dưỡng, còi cọc và chậm lớn dẫn đến giảm năng suất cây trồng.

- Nếu bón quá nhiều phân sẽ dẫn đến dư thừa và gây ngộ độc cho cây, đối với đất còn làm ô nhiễm đất và nước ngầm.

Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1 trang 21 Sinh học 11: Trong tự nhiên, ở một số cây trồng như cà rốt, khoai tây, chất dự trữ trong củ sẽ được vận chuyển lên các cơ quan phía trên trong giai đoạn sinh trưởng, phát triển nào của thực vật? 

Trả lời:

Trong tự nhiên, ở một số cây trống như cà rốt, khoai tây,… chất dự trữ trong củ sẽ được vận chuyển lên các cơ quan phía trên khi các cơ quan này (như lá, hoa, thân) bị tổn thươngm khi đó quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng trong cây bị giảm đi. Đồng thời quá trình trao đổi chất cũng giảm làm cho cây không tự trao đổi chất với môi trường được. Lúc này, cây chỉ có thể dùng các chất dinh dưỡng có ở cơ quan dự trữ là rễ, củ.

Câu hỏi 2 trang 21 Sinh học 11: Khi rễ cây bị ngập úng trong thời gian dài, cây trồng có biểu hiện như thế nào? Giải thích.

>>> Xem trả lời

Câu hỏi 3 trang 21 Sinh học 11: Giải thích tại sao trong trồng trọt, phân hữu cơ (phân chuồng, phân xanh,...) thường được sử dụng để bón lót (bón vào đất hước khi gieo trồng), trong khi các loại phân vô cơ (đạm, kali) được dùng để bón thúc.

Trả lời:

- Trong trồng trọt, phân hữu cơ (phân chuồng, phân xanh,...) thường được sử dụng để bón lót (bón vào đất hước khi gieo trồng) là vì thành phần chính trong phân hữu cơ là chất dinh dưỡng khó hòa tan. Người ta phải bón trước khi gieo trồng để phân có thời gian phân hủy thành chất hòa tan thì cây mới có thể sử dụng được.

- Các loại phân vô cơ (đạm, kali) được dùng để bón thúc là vì loại phân này ở dạng dễ hòa tan, thậm chí gặp nước là đã hòa tan rất nhanh nên cây có thể sử dụng được luôn. Vì thế mà người ta sử dụng để bón thúc (bón trong quá trình cây đang sinh trưởng và phát triển).

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 2: Trao đổi nước và khoáng ở thực vật trang 9, 21 trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!