Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 22: Sinh sản ở động vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 22: Sinh sản ở động vật ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 22: Sinh sản ở động vật

Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều Bài 22: Sinh sản ở động vật

Câu hỏi mở đầu trang 143 Sinh học 11

Câu hỏi: Quá trình sinh sản của ong, cá chép, gà và thỏ có gì khác nhau? Trong những loài này, loài nào sinh sản theo mùa? Con người có thể điều khiển số con hoặc số trứng được sinh ra ở những loài này không?

Trả lời:

- Trong số những loài này, thỏ là loài sinh sản theo mùa, tức là chúng sinh sản vào mùa xuân và mùa hè. Các loài khác, như ong, cá chép và gà, có thể sinh sản quanh năm.

- Trong số các loài này, con người có thể điều khiển số lượng trứng hoặc số lượng con sinh ra ở gà bằng cách sử dụng kỹ thuật nhân giống, trong đó trứng của gà cái được thụ tinh bằng tinh trùng của gà trống được chọn lọc để đạt được các tính chất tốt nhất. Tuy nhiên, con người không thể điều khiển số lượng trứng hoặc số lượng con sinh ra ở các loài khác như ong, cá chép và thỏ.

Câu hỏi trang 143 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát và cho biết quá trình sinh sản của những loài động vật trong hình 22.1, hình 22.2, hình 22.3, hình 22.4 có đặc điểm gì chung.

Trả lời:

Quá trình sinh sản của những loài động vật trong các hình trên đều có đặc điểm chung là: Các cá thể con đều được đều được tạo thành từ cá thể thế hệ trước, không có sự kết hợp của giao tử đực và giao tử cái.

Câu hỏi trang 144 Sinh học 11

Câu hỏi 1: Quan sát 22.4, cho biết sự sinh ra ong chúa và ong thợ so với ong đực khác nhau như thế nào?

Trả lời:

Ong thợ và ong chúa được sinh ra từ trứng được thụ tinh, còn ong đực được sinh ra từ trứng không được thụ tinh

Câu hỏi 2: Vẽ sơ đồ tư duy phân biệt các hình thức sinh sản hữu tính.

Trả lời:

Câu hỏi trang 145 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát hình 22.5, nêu tên và trình bày đặc điểm bốn giai đoạn của quá trình sinh sản ở người.

Trả lời:

Quá trình sinh sản ở người gồm 4 giai đoạn:

+ Hình thành trứng, tinh trùng: Buồng trứng sản sinh trứng, tinh hoàn sản xuất tinh trùng. Tinh trùng và trứng mang bộ NST n.

+ Thụ tinh tạo hợp tử: một trứng và một tinh trùng kết hợp với nhau tạo hợp tử có bộ NST 2n.

+ Phát triển phôi thai: hợp tử phân chia tạo thành phôi và thai.

+ Đẻ con: khi đủ thời gian phát triển, thai được đẩy ra khỏi tử cung của cơ thể mẹ nhờ quá trình đẻ. 

Câu hỏi trang 147 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát hình 22.6, trả lời các câu hỏi sau:

- Các hormone nào tham gia vào quá trình điều hòa sinh sản? Nêu tác dụng của từng hormone.

- Các hormone đó có sự phối hợp hoạt động như thế nào? Cho ví dụ.

Trả lời:

Các hormone tham gia vào quá trình điều hòa sinh sản và tác dụng của nó:

- Hormone tăng trưởng tuyến yên (Growth hormone - GH): Hormone tăng trưởng tuyến yên không trực tiếp liên quan đến sinh sản, nhưng nó có tác dụng kích thích sản xuất hormone somatomedin ở gan, giúp cải thiện sự phát triển của tế bào sinh dục và hormone tăng trưởng.

- Hormone kích thích tuyến yên (Luteinizing hormone - LH): LH ở nam giới kích thích tuyến tinh hoàn sản xuất testosterone và ở nữ giới kích thích tuyến buồng trứng sản xuất estrogen và progesterone. Nó cũng giúp giải phóng trứng từ buồng trứng ở phụ nữ.

- Hormone kích thích tuyến yên (Follicle-stimulating hormone - FSH): FSH ở nam giới kích thích sự sinh sản tinh trùng và ở nữ giới kích thích sự phát triển của tế bào trứng trong buồng trứng.

- Testosterone: Hormone testosterone ở nam giới được sản xuất bởi tuyến tinh hoàn và ở nữ giới được sản xuất ở tuyến thượng thận và buồng trứng. Nó có tác dụng tăng cường sự phát triển và chức năng của tế bào sinh dục, tăng sự quan tâm và khao khát tình dục.

- Estrogen: Hormone estrogen ở nữ giới được sản xuất bởi tuyến buồng trứng. Nó có tác dụng tăng cường sự phát triển của tế bào sinh dục, giúp điều tiết chu kỳ kinh nguyệt, tăng khả năng thụ thai và giảm nguy cơ loãng xương.

- Progesterone: Hormone progesterone ở nữ giới được sản xuất bởi tuyến buồng trứng sau khi trứng đã được thụ tinh. Nó có tác dụng giúp duy trì thai nghén và sự phát triển của thai nhi.

Sự phối hợp của các hormone:

- Ở giai đoạn đầu chu kỳ: FSH được tiết ra từ tuyến yên và kích thích tế bào trứng trong buồng trứng phát triển và sản xuất estrogen.

- Ở giai đoạn giữa chu kỳ: Nồng độ estrogen tăng cao và kích thích sự giải phóng LH từ tuyến yên. LH kích thích tế bào trứng phát triển và giải phóng trứng từ buồng trứng.

- Ở giai đoạn cuối chu kỳ: Sau khi trứng đã được giải phóng, tế bào dư thừa trong buồng trứng biến đổi thành cơ quan sản xuất progesterone, được gọi là cơ quan Corpus Luteum. Progesterone giúp duy trì sự phát triển của thai nghén.

Câu hỏi trang 149 Sinh học 11

Câu hỏi: Kể tên một số biện pháp tránh thai mà em biết. Cơ chế tác động của các biện pháp này là gì?

Trả lời:

Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1. Phân biệt các hình thức sinh sản vô tính ở động vật theo gợi ý ở bảng 22.1.

Hình thức	Cách thức	Ví dụ
?	?	?

Trả lời:

Hình thức	Cách thức	Ví dụ
Phân đôi	Phân chia nhân và tế bào chất một cách đơn giản bằng cách tạo ra eo thắt	Hải quỳ
Nảy chồi	Phân bào nguyên nhiễm nhiều lần để tạo ra chồi con	Thủy tức
Phân mảnh	Các mảnh vụn vỡ của cơ thể, quan phân bào nguyên nhiễm để tạo ra cơ thể mới	Giun dẹp
Trinh sản	Trứng không thụ tinh phát triển thành cá thể mới có bộ NST đơn bội	Ong

Câu hỏi 2. Hoàn thành bảng 22.2.

Sinh sản vô tính	Sinh sản hữu tính
Hình thức	?
Ví dụ	?

Trả lời:

	Sinh sản vô tính	Sinh sản hữu tính
Hình thức	Phân đôi, nảy chồi, phân mảnh	Thụ tinh, sinh đẻ
Ví dụ	Thủy tức, hải quỳ, giun dẹp	Lợn, mèo, chó, con người...

Câu hỏi 3. Vẽ sơ đồ cho quá trình sinh sản hữu tính thể hiện được bốn giai đoạn ở một loài động vật mà em biết. 

Trả lời:

 

Câu hỏi 4. Tại sao uống thuốc viên tránh thai hằng ngày lại ức chế quá trình chín và rụng trứng.

Trả lời:

Thuốc viên tránh thai hàng ngày chứa các hormone progesterone và estrogen giúp ngăn chặn quá trình rụng trứng ở phụ nữ. Khi trứng chín và rụng sẽ rơi vào ống dẫn để hợp với tinh trùng tạo ra quá trình thụ thai. Khi phụ nữ sử dụng thuốc viên tránh thai hàng ngày, hormone progesterone và estrogen chứa trong thuốc sẽ làm suy giảm quá trình sản xuất hormone kích thích tuyến yên từ đó ngăn chặn quá trình phát triển trứng. Khi không có trứng chín rơi vào ống dẫn để kết hợp với tinh trùng thì sẽ ngăn chặn quá trình thụ thai.

Bên cạnh đó thuốc viên tránh thai còn mang lại nhiều tác dụng phụ khác như giảm dịch cổ tử cung, làm thay đổi niêm mạc tử cung, hạn chế khả năng di chuyển của tinh trùng, giảm khả năng phát triển của phôi trong trường hợp phôi đã thụ tinh. Những tác dụng này đều giúp giảm khả năng phát triển của phôi và ngăn chặn quá trình thụ thai.

Câu hỏi 5. Nhận xét về số lượng trứng trong mỗi lần đẻ giữa các loài cá, ếch và gà. Vì sao số lượng trứng trong một lần đẻ cũng là một đặc điểm thích nghi?

Trả lời:

Do sự phát triển sinh lý giữa mỗi loài là khác nhau và để phù hợp với cách thức sinh sản và môi trường sống của chúng nên số lượng trứng trong mỗi lần đẻ giữa các loài cá, ếch và gà là khác nhau. Loài cá thường sản sinh ra một số lượng lớn trứng trong mỗi lần đẻ từ vài trăm đến hàng ngàn trứng. Số lượng trứng lớn giúp tăng khả năng sống sót của loài cá vì số lượng trứng đẻ ra càng lớn thì khả năng sống sót của ít nhất một số con cá con sẽ càng cao. Ngược lại ếch và gà đều đẻ số lượng trứng ít hơn từ vài trứng đến vài chục trứng trong mỗi lần đẻ. Điều này để đảm bảo số lượng trứng ít nhưng có chất lượng cao để tăng khả năng sống sót của các con con.

Câu hỏi 6. Những yếu tố nào có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng?

Trả lời:

Những yếu tố có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng có thể kể tới như:

- Tuổi tác: Tinh trùng bắt đầu suy giảm số lượng và chất lượng khi tuổi tác người đàn ông càng cao.

- Thuốc và chất kích thích: Thuốc lá, rượu, các chất kích thích và một số loại thuốc gây ảnh hưởng xấu tới tinh trùng.

- Bệnh lý: Các bệnh lý như tiểu đường, gan, thận, ung thư, viêm nhiễm có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

- Stress: Stress và áp lực tâm lý có thể gây ra các vấn đề liên quan tới sản xuất tinh trùng.

- Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống không cân bằng, thiếu dinh dưỡng sẽ làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

- Vận động và rèn luyện thể dục thể thao: Việc tập thể dục thường xuyên và duy trì một lối sống lành mạnh sẽ giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể và tăng cường chất lượng tinh trùng.

Câu hỏi 7. Tìm hiểu các thành tựu điều khiển sinh sản ở động vật mà em biết.

Xem trả lời

Câu hỏi 8. Vì sao không khuyến khích, thậm chí nghiêm cấm điều khiển giới tính ở người?

Trả lời:

Điều khiển giới tính ở người được xem là một hành động vi phạm đạo đức, mang tới nhiều định kiến xã hội. Không khuyến khích, thậm chí nghiêm cấm điều khiển giới tính ở người vì đây là một dạng phân biệt đối xử giữa con trai và con gái, làm ảnh hưởng đến sự cân bằng giới tính trong xã hội, làm tổn hại đế sự đa dạng sinh học trong tương lai. Việc điều khiển giới tính ở người có thể gây ra những hậu quả về sức khỏe sinh sản cũng như tác động tiêu cực đến tâm lý và tình cảm của các thành viên trong gia đình. 

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Cánh diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 22: Sinh sản ở động vật trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!