logo

Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật 

Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Câu hỏi mở đầu trang 105 Sinh học 11:

Câu hỏi: Quan sát hình 16.1 cho biết cây quýt thời kì non trẻ khác gì so với cây quýt trưởng thành. Hãy cho biết thực vật lớn lên như thế nào?

Trả lời:

- Cây quýt thời kì non trẻ có kích thước lá, thân, rễ nhỏ hơn cây quýt trưởng thành; chưa có cành, ít lá hơn; chưa có hoa và quả.

- Thực vật lớn lên là nhờ quá trình nguyên phân của tế bào mô phân sinh làm tăng số lượng và kích thước tế bào, làm tăng kích thước của các cơ quan và cơ thể.

Câu hỏi trang 105 Sinh học 11

Câu hỏi: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật có diễn ra tại tất cả các bộ phận không? Có bị giới hạn theo thời gian sống không?

Trả lời:

Quá trình sinh trưởng, phát triển của cơ thể thực vật bắt đầu trong các mô phân sinh và diễn ra tại một số vị trí, cơ quan xác định. Sinh trưởng, phát triển ở thực vật có thể diễn ra trong suốt vòng đời nhờ khả năng phân chia liên tục của các tế bào phân sinh. Cơ sở của sinh trưởng, phát triển ở thực vật là quá trình nguyên phân của tế bào phân sinh, sự kéo dài và biệt hóa tế bào. Sinh trưởng ở thực vật gồm sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp.

Câu hỏi trang 106 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát hình 16.2 và cho biết vị trí, chức năng của các loại mô phân sinh ở thực vật.

Trả lời: 

Ở thực vật, có ba loại mô phân sinh:

+ Mô phân sinh đỉnh: nằm ở đỉnh chồi ngọn, chồi bên (chồi nách) và đỉnh rễ. Mô phân sinh đỉnh làm tăng chiều dài của thân và rễ. Mô phân sinh đỉnh có cả ở cây. Một lá mầm và cây Hai lá mầm.

+ Mô phân sinh bên: phân bố theo hình trụ và hướng ra phần ngoài của thân và rễ, làm tăng độ dày (đường kính) của thân và rễ. Mô phân sinh bên chỉ có ở cây Hai lá mầm.

+ Mô phân sinh lóng: nằm ở vị trí các mắt của thân cây Một lá mầm, có tác dụng gia tăng quá trình sinh trưởng chiều dài của lóng.

Câu hỏi trang 107 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát hình 16.3, xác định vị trí diễn ra sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp ở cây thân gỗ.

Trả lời:

- Sinh trưởng sơ cấp được khởi đầu do sự phân chia của các tế bào mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng, làm tăng chiều dài của thân và rễ.

- Sinh trưởng thứ cấp là là sinh trưởng theo chiều ngang, do sự phân chia của tế bào mô phân sinh bên.

Câu hỏi trang 108 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát hình 16.4, mô tả các giai đoạn phát triển ở thực vật có hoa.

Trả lời:

Các giai đoạn phát triển ở thực vật có hoa gồm các giai đoạn: Hạt nảy mầm → Cây mầm → Cây non → Cây trưởng thành → Cây mang hoa → Cây mang quả non → Cây mang quả già → Cây già, chết.

- Từ hạt bắt đầu nảy mầm thành cây mầm; cây mầm xuất hiện lá mầm, rễ phát triển dài hơn. Cây mầm phát triển thành cây non, cây non lớn dần, xuất hiện nhiều lá, rễ phân nhánh.  Cây non lớn lên thành cây trưởng thành, phát triển nhiều lá, rễ phân nhánh nhiều hơn và đâm sâu, khi cây đạt đến kích thước và khối lượng nhất định sẽ ra nụ hoa. Cây mang hoa → cây mang quả non → cây mang quả già → Sau đó cây già và chết.

Câu hỏi trang 109 Sinh học 11

Câu hỏi: Quan sát hình 16.6 và cho biết hormone thực vật gồm những nhóm nào. Sự phân chia các nhóm hormone này dựa trên căn cứ nào?

Trả lời:

Hormone thực vật được chia thành hai nhóm căn cứ vào hoạt tính sinh học:

+ Kích thích sinh trưởng

+ Ức chế sinh trưởng

Câu hỏi trang 111 Sinh học 11

Câu hỏi 1: Sự sinh trưởng, phát triển ở thực vật diễn ra như thế nào khi chịu tác động cùng lúc của nhiều hormone?

Trả lời:

Tác động cùng lúc của nhiều hormone giúp điều tiết quá trình sinh trưởng, phát triển của cơ thể thực vật. Các hormone thực vật có tác động tổng hợp, điều tiết quá trình sinh lí của cơ thể thực vật, điều tiết sự xuất hiện, hướng và tốc độ sinh trưởng, phát triển của mỗi cơ quan.

Câu hỏi 2: Sử dụng hormone thực vật trong sản xuất đem lại lợi ích gì?

Trả lời:

Nhiều loại hormone thực vật và các chất điều hòa sinh trưởng được sử dụng rộng rãi trong sản xuất nông, lâm nghiệp. giúp con người kiểm soát sự phát triển thực vật.

+ Auxin ở nồng độ thích hợp được sử dụng kích thích tạo rễ trong nhân giống vô tính cây trồng

+ Gibberellin ở nồng độ thích hợp được sử dụng để làm tăng chiều cao thân cây lấy sợi, tạo quả không hạt, phá ngủ cho hạt, chồi hoặc củ

+ Ethylene có thể được sử dụng để thúc đẩy quá trình chín của quả hoặc thúc đẩy ra hoa trái vụ, làm rụng lá để tạo thuận lợi cho thu hoạch

+ Công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật đang được ứng dụng ngày càng rộng rãi nhằm nhân nhanh giống cây quý hiếm, sản xuất sinh khối hoặc cứu phôi sử dụng phổ biến các dạng auxin và cytokinine, đổi khi cả gibberellin

Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1. Phân biệt các loại mô phân sinh theo gợi ý trong bảng 16.1

Bảng 16.1. Phân biệt các loại mô phân sinh

 Loại mô phân sinh

Vị trí phân bố 

 Chức năng

Có ở nhóm thực vật 

 Mô phân sinh đỉnh  ?  ?  ?
 Mô phân sinh bên  ?  ?  ?
 Mô phân sinh lóng  ?  ?  ?

Trả lời:

 Loại mô phân sinh

Vị trí phân bố 

 Chức năng

Có ở nhóm thực vật 

 Mô phân sinh đỉnh Đỉnh chồi ngọn, chồi bên và đỉnh rễ Tăng chiều dài của thân và rễ  Có ở cây Một lá mầm và cây Hai lá mầm 
 Mô phân sinh bên  Hướng ra phần ngoài thân và rễ, phân bố theo hình trụ và Tăng độ dày của thân và rễ Chỉ có ở cây Hai lá mầm 
 Mô phân sinh lóng Ở các mắt của thân cây  Gia tăng quá trình sinh trưởng chiều dài của lóng  Cây Một lá mầm 

Câu hỏi 2. Benzyl - amino purin (BAP) là cytokinine tổng hợp và Naphthalene acetic (NAA) là auxin tổng hợp được sử dụng phổ biến trong nuôi cấy mô tế bào. Hãy xác định quá trình phát sinh hình thái ở cây lan Hoàng thảo in vitro khi môi trường nuôi cấy chứa đồng thời BAP và NAA với tỉ lệ nồng độ khác nhau theo gợi ý ở bàng 16.3

Sinh học 11 Cánh diều Bài 16 trang 105, 112

Trả lời:

Nồng độ hormoen trong môi trường (mg/L)

Trung bình số chồi tạo thành (chồi/mẫu) Trung bình số rễ tạo thành (rễ/mẫu)   Quá trình phát triển ưu thế
 BAP NAA   Hình thành chồi Hình thành rễ 
0,5 0 1,25  x  
 2,0 0,5  3,0  x
 0  0,5  

Câu hỏi 3. Lấy ví dụ về ứng dụng của các chất điều hòa sinh trưởng trong sản xuất nông, lâm nghiệp mà em biết

Trả lời:

- Bổ sung các chất điều hòa sinh trưởng với mục đích diệt trừ cỏ dại (herbicid)

- Kích thích sự hình thành rễ và sinh trưởng của cây (chiều cao, tăng sinh khối và tăng năng suất cây trồng)

- Ngăn ngừa sự rụng nụ, hoa và quả

- Điều chỉnh sự chín của quả

- Điều chỉnh thời gian ngủ nghỉ của các loại củ, hạt

Câu hỏi 4. Tại sao thân cây tre bị gãy ngọn có thể tiếp tục cao thêm nhưng thân cây bạch đàn bị gãy ngọn sẽ không thể cao thêm nữa?

Trả lời:

- Thân cây tre bị gãy ngọn có thể tiếp tục cao thêm nhưng thân cây bạch đàn bị gãy ngọn sẽ không thể cao thêm là do sự khác biệt ở mô phân sinh. Ở cây tre, mỗi đốt tre có mô phân sinh lóng giúp các đốt tre dài ra giúp cây cao lên. Trong khi cây bạch đàn chỉ có mô phân sinh ngọn nên nếu mất ngọn thì cây sẽ không cao lên được nữa. 

Câu hỏi 5. Giải thích tại sao trong thực tiễn thường dùng auxin ở nồng độ thấp trong giâm cành?

Trả lời:

Trong thực tiễn, người ta  thường dùng auxin ở nồng độ thấp trong giâm cành với một số mục đích sau: 

- Auxin điều chỉnh hiện tượng ưu thế ngọn.

- Kích thích dãn tế bào: Tăng trưởng cơ quan và toàn cây. 

- Điều chỉnh sự hình thành rễ.

- Điều chỉnh tính hướng của cây: (Tính hướng quang, hướng hoá, hướng thuỷ, hướng địa).

- Auxin (nồng độ thấp) ức chế sự hình thành tầng rời kìm hãm rụng hoa, lá, quả. 

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Cánh diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 16: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!

icon-date
Xuất bản : 25/02/2023 - Cập nhật : 12/03/2024