Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 14: Tập tính ở động vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 14: Tập tính ở động vật ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 14: Tập tính ở động vật

Lý thuyết Sinh học 11 Cánh Diều Bài 14: Tập tính ở động vật

Câu hỏi mở đầu trang 93 Sinh học 11

Câu hỏi: Ong bắp cày cái (Philanthus triangulum) có tập tính đi kiếm ăn xa tổ và tìm lại đúng tổ của nó giữa rất nhiều các tổ khác khi trở về. Nhà tập tính học Niko Tinbergen đã làm thí nghiệm đánh dấu xung quanh tổ ong bằng các quả thông (trong khi ong ở trong tổ). Sau hai ngày, ông dịch chuyển vòng đánh dấu ra xa khỏi tổ (hình 14.1). Theo em, ong có tìm thấy tổ của mình khi quay trở về không? Vì sao?

Trả lời:

- Theo em, khi dịch chuyển vòng đánh dấu ra xa khỏi tổ ong, một số con ong không thể tìm lại được tổ của nó.

- Giải thích: Con ong đã định bị được tổ của mình bằng cách học được vị trí tương đối của tổ so với các mốc nhìn thấy được (như vòng quả thông bao quanh). Do đó, nếu chuyển dịch vòng quả thông đi, khi ong quay trở về, nó sẽ bay vào vị trí trung tâm của vòng quả thông chứ không phải là tổ của nó.

Câu hỏi trang 94 Sinh học 11

Câu hỏi: Mỗi tập tính được mô tả ở hình 14.2 có vai trò gì đối với đời sống động vật?

Vai trò của mỗi tập tính được mô tả ở trong hình:

- Tập tính giăng tơ của nhện ở hình (a) có vai trò giúp nhện thực hiện việc di chuyển và làm bẫy để bắt mồi.

- Tập tính tiết pheromone trên đường đi của kiến ở hình (b) có vai trò giúp kiến đánh dấu đường đi để giúp các con kiến khác trong đàn tìm được đường và lần theo.

- Tập tính dựng lông đuôi của chim công đực ở hình (c) có vai trò giúp chim công đực thu hút được chim công cái trong mùa sinh sản, tăng cơ hội truyền gene cho thế hệ sau; ngoài ra, phản xạ dựng lông đuôi của chim công đực cũng có thể được chúng dùng để đe dọa kẻ thù.

- Tập tính đánh dấu lãnh thổ bằng nước tiểu của chó ở hình (d) có vai trò giúp chó bảo vệ được nơi ở, nguồn thức ăn, bạn tình,… của mình.

Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1. Hãy lấy thêm ví dụ về tập tính ở động vật. Cho biết vai trò của tập tính đó đối với đời sống của động vật.

Trả lời:

Tập tính	Vai trò của tập tính
Tập tính ấp trứng và chăm sóc, bảo vệ con non của các loài chim.	Giúp cho chim non sinh trưởng và phát triển trên những điều kiện thuận lợi nhất
Tập tính tập thể dục buổi sáng ở người.	Giúp con người tăng cường sức khỏe.
Tập tính ngủ đông của gấu.	Giúp gấu duy trì sự sống qua mùa động lạnh giá.
Tập tính bỏ chạy khi nhìn thấy mèo của chuột.	Giúp tránh khỏi được sự săn đuổi của con mèo.

Câu hỏi 2. Cho biết các tập tính của động vật thể hiện ở hình 14.2 thuộc loại tập tính nào? Lấy thêm ví dụ về các loại tập tính bẩm sinh, tập tính học được và tập tính hỗn hợp

Trả lời:

- Các tập tính của động vật thể hiện ở hình 14.2 là các tập tính bẩm sinh.

- Ví dụ về các loại tập tính bẩm sinh, tập tính học được và tập tính hỗn hợp:

+ Ví dụ về tập tính bẩm sinh: Ếch đực kêu sau cơn mưa đầu hạ để gọi bạn tình; Ve sầu lột xác.

+ Ví dụ về tập tính học được: Tập thể dục buổi sáng ở người, gà con nhanh chóng trốn vào chỗ gà mẹ khi thấy có diều hâu.

+ Ví dụ về tập tính hỗn hợp: Tập tính săn mồi của hổ, tập tính bắt chuột của mèo, tập tính xây tổ của chim.

Câu hỏi 3. Con người có thể có những hình thức học tập nào? Lấy ví dụ minh họa về các hình thức học tập ở con người. Lấy thêm các ví dụ về mỗi hình thức học tập ở động vật

Trả lời:

- Những hình thức học tập có ở con người: Học nhận biết không gian, học giải quyết vấn đề, học xã hội, học liên hệ,

- Ví dụ minh họa về các hình thức học tập ở con người:

Hình thức học tập	Ví dụ minh họa ở con người
Học nhận biết không gian	Con người định vị được đường đi đến địa điểm cần đến qua một vài lần được đi tới một địa điểm mới, .
Học liên hệ	Được chia làm 2 kiểu học: - Kiểu học kinh điển: Vị chua của quả chanh làm người ăn tiết rất nhiều nước bọt sau khi ăn một quả chanh. Sau đó vài lần, khi nghe đến từ "quả chanh", sẽ có phản ứng tiết nước bọt. - Kiểu học hành động: Người tham gia giao thông sẽ bị phạt khi không đội mũ bảo hiểm. Từ đó, người tham gia giao thông sẽ chấp hành nghiêm túc quy định nếu hình thức phạt được thực hiện thường xuyên và đủ tính răn đe.
Học giải quyết vấn đề	Dựa vào những kiến thức đã được học và tích lũy từ những bài học. Học sinh suy nghĩ và giải được bài tập đó.
Học xã hội	Bằng cách quan sát cách ăn bằng đũa của những người xung quanh, trẻ em học được cách ăn bằng đũa .

- Lấy thêm các ví dụ về mỗi hình thức học tập ở động vật:

Hình thức học tập	Ví dụ minh họa ở động vật
Học nhận biết không gian	Nhờ việc hình thành trí nhớ về đặc điểm không gian của môi trường. Mặc dù chim bay đi rất xa để kiếm ăn nhưng sau đó vẫn có thể quay trở về tổ của mình.
Học liên hệ	Được chia làm 2 kiểu học: Kiểu học kinh điển: Từ việc gõ kẻng sau nhiều lần trước khi cho cá ăn, chỉ cần nghe thấy tiếng gõ kẻng thì cá đã nổi lên mặt nước. Kiểu học hành động: Qua một số lần ăn thử các loại côn trùng có hình dạng và màu sắc khác nhau, chim có thể nhận ra công trùng nào ăn được, công trùng nào có độc.
Học giải quyết vấn đề	Để lấy chuối trên cao, tinh tinh đã biết cách xếp các thùng gỗ chồng lên nhau để chèo lên vị trí nó cần.
Học xã hội	Sư tử con quan sát cách sư tử mẹ săn mồi để hoàn thiện kĩ năng săn mồi.

Câu hỏi 4. Hãy lấy thêm một số ví dụ về ứng dụng tập tính trong đời sống

Trả lời:

- Một số ví dụ khác về ứng dụng tập tính trong đời sống:

+ Để đuổi chim, chuột phá hoại cây trồng, con người đã đặt bù nhìn rơm hình người trong ruộng lúa hoặc trong nương rẫy.

+ Để trâu bò trở về chuồng người nông dân đã huyến luyện chúng bằng cách bắt chúng về chuồng khi nghe thấy tiếng kẻng.

+ Huấn luyện chó chăn cừu.

+ Dạy khỉ, cá heo,… biểu diễn xiếc

Câu hỏi 5. Lấy ví dụ chứng minh pheromone là chất được sử dụng như những tín hiệu hóa học của các cá thể cùng loài

Trả lời:

- Nhằm thu hút bướm tằm đực đến giao phối, bướm tằm cái (Bombyx mori) tiết pheromone ở tuyến cuối bụng vào không khí. Loại pheromone này không có tác dụng thu hút các loài khác.

Câu hỏi 6. Cho biết những ví dụ sau thuộc hình thức học tập nào?

- Khi chuột nhắt cắn vào một con sâu bướm sặc sỡ của loài bướm chúa, nó sẽ nhận được chất dịch khó chịu trong miệng. Từ đó, chuột sẽ không tấn công các con sâu có hình dáng tương tự.

- Học sinh làm bài thi cuối kì.

- Ong chỉ đường cho các con ong thợ khác về vị trí của hoa bằng "kiểu múa lắc bụng".

- Nếu chạm nhẹ vào đầu một con ốc sên đang bò, con ốc sên sẽ rụt đầu vào trong vỏ. Lặp lại kích thích này nhiều lần thì ốc sên không rụt đầu vào vỏ nữa.

Trả lời:

- Phân loại các hình thức học tập:

Ví dụ:	Hình thức học tập
Khi chuột nhắt cắn vào một con sâu bướm sặc sỡ của loài bướm chúa, nó sẽ nhận được chất dịch khó chịu trong miệng. Từ đó, chuột sẽ không tấn công các con sâu có hình dáng tương tự.	Hình thức học liên hệ kiểu học hành động.
Học sinh làm bài thi cuối kì	Hình thức học giải quyết vấn đề.
Ong chỉ đường cho các con ong thợ khác về vị trí của hoa bằng "kiểu múa lắc bụng"	Hình thức học xã hội.
Nếu chạm nhẹ vào đầu một con ốc sên đang bò, con ốc sên sẽ rụt đầu vào trong vỏ. Lặp lại kích thích này nhiều lần thì ốc sên không rụt đầu vào vỏ nữa"	Hình thức học quen nhờn.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Cánh diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Cánh diều Bài 14: Tập tính ở động vật trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!