Top 5 Phân tích Ngôn chí bài 10 của Nguyễn Trãi (ngắn gọn)

Tổng hợp dàn ý và Top 5 Phân tích Ngôn chí bài 10 của Nguyễn Trãi (ngắn gọn), hay nhất, giúp các bạn học tốt môn Ngữ Văn. 

Dàn bài Phân tích Ngôn chí bài 10

* Mở bài

- Giới thiệu chung về tác giả Nguyễn Trãi

- Khái quát đôi nét về tác phẩm Ngôn chí, nổi bật là bài số 10

* Thân bài

- Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Ngôn chí bài 10

- Bức tranh phong cảnh được Nguyễn Trãi khắc họa trong bài thơ

- Nỗi lòng tác giả, tâm hồn trong sáng thanh cao, yên bình

- Tình yêu thiên nhiên của tác giả gửi gắm trong bài thơ Ngôn chí bài 10

* Kết bài

- Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Ngôn chí bài 10

- Đánh giá tài năng và đóng góp của Nguyễn Trãi cho sự nghiệp văn học Việt Nam.

Bài văn phân tích Ngôn chí bài 10 - mẫu 1

Trong lịch sử văn học Việt Nam, nếu như Nguyễn Du với những tác phẩm khắc họa người phụ nữ đương thời, thì Nguyễn Trãi cũng là một vị thi nhân với thú vui tiên cảnh, hòa mình vào thiên nhiên, vào dân tộc. Nói đến Nguyễn Trãi - ông không chỉ là nhà văn hóa lớn vĩ đại của dân tộc mà ông còn là nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam. Ông là danh nhân văn hóa thế giới được UNESCO vinh danh. Những tác phẩm của ông đóng góp vào nền văn học nước nhà. Đặc biệt là tập thơ “Quốc âm thi tập" được ông sáng tác bằng chữ Nôm, trong đó bài thơ Ngôn chí (bài 10) có thể nói là tiêu biểu nhất trong tập thơ này. Là tác phẩm có ý nghĩa lớn, thể hiện tâm hồn và niềm yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của tác giả.

"Cảnh tựa chùa chiền, lòng tựa thầy.

Có thân chớ phải lợi danh vây.

Đêm thanh hớp nguyệt nghiêng chén,

Ngày vắng xem hoa bẻ cây.

Cây rợp chồi cành chim kết tổ,

Áo quang mấu ấu cá nên bầy.

Ít nhiều tiêu sái lòng ngoài thế,

Năng một ông này đẹp thú này."

      Mỗi tác phẩm của nhà thơ Nguyễn Trãi luôn để lại những giá trị nhân văn cho đời, những tâm tư, nguyện vọng và một tư tưởng lớn của một vị danh nhân, cáo quan về quê ở ẩn, một tâm hồn thi sĩ đầy lắng đọng và yêu thương. Đến với bài thơ Ngôn chí bài 10 cũng là một tác phẩm như thế, khái quát bài thơ là hình ảnh thiên nhiên bao quát toàn bài, một khung cảnh chùa chiền, những âm thanh của thiên nhiên đã thôi thúc nỗi lòng của ông viết nên bài thơ.

      Có thể nói tác phẩm Ngôn chí bài 10 thể hiện tư tưởng của tác giả, viết bằng chữ Nôm, thể thơ Đường quen thuộc Thất ngôn xen lục ngôn nhưng được nhà thơ sáng tác một cách rất mới mẻ và độc đáo, Nguyễn Trãi là vậy, ông luôn sáng tạo ưu tiên sự mới mẻ nhưng cũng cần hợp lí hóa những gì đã có. Bài thơ được sáng tác trong một hoàn cảnh chắc hẳn là ngã dẽ trong cuộc đời của Nguyễn Trãi, ông cáo quan về quê ở ẩn, vứt bỏ danh lợi, về vui với chốn thôn quê dân dã mà yên bình. 

      Mở đầu bài thơ, tác giả đã khắc họa một bức tranh thiên nhiên với khung cảnh yên bình của hình ảnh những ngôi chùa, nơi mà chúng ta thả hồn, quên hết những âu lo mệt mỏi và tịnh tâm khi bước đến, chính bởi vẻ yên tĩnh đó tác giả đã khắc họa cảnh vật nơi thôn quê bình yên, lòng người cũng trở nên thanh thản, yên bình thanh cao hơn, tâm hướng về Phật, hướng thiện. Tác giả cũng đưa ra một tư tưởng lớn, con người sống ở trên đời không bị phụ thuộc vào danh lợi xô bồ, những cao sang ngoài kia chỉ là phù phiếm, tâm hồn trong sạch, làm việc thiện mới là điều đáng quý. Sự lựa chọn của ông được khắc họa, ông đã lựa chọn cuộc sống yên bình tránh xa những xa hoa của công việc làm quan. 

      Xuyên suốt tác phẩm là hình ảnh thiên nhiên và nghệ thuật tác giả sử dụng phép đối khá độc đáo thể hiện cái tôi sáng tác của tác giả. Câu đối và câu thực trong bài thơ đã trình bày khái quát lần lượt những thời điểm khác nhau, nhưng tựu chung lại vẫn là khắc họa tình yêu thiên nhiên, cảnh vật nơi thôn quê bình yên của tác giả Nguyễn Trãi, về một cuộc sống đơn giản, thanh nhàn, có hoa có trăng, có thiên nhiên cây cỏ, có đàn cá lội dưới nước. Tất cả là đủ với Nguyễn Trãi bởi ông chỉ cần được sống an nhàn, thanh cảnh để tận hưởng cuộc sống nơi quê hương xinh đẹp. 

      Những hình ảnh đẹp đó cho mỗi độc giả chúng ta thấy được Nguyễn Trãi là một vị thi nhân với tình yêu thiên nhiên sâu sắc, yêu quê hương đất nước qua những hình ảnh giản dị mà ấm áp. Ông là tấm gương cho biết bao thế hệ về tấm lòng nhân hậu, thanh cao, không ham danh lợi. Một tâm hồn đẹp, cao cả đáng quý.

Bài văn phân tích Ngôn chí bài 10 - mẫu 2

Nguyễn Trãi - nhà thơ với những tác phẩm để lại cho đời còn nguyên giá trị. Mỗi tác phẩm của ông đều gửi gắm những tình cảm, tâm tình của ông. Trong đó có Ngôn chí bài 10 của ông là một tác phẩm như thế.

Ngôn chí bài 10 được viết theo thể thơ Nôm Đường luật thất ngôn xen lục ngôn. Bài thơ được sáng tác khi Nguyễn Trãi cáo quan về ở ẩn tại quê nhà "Tâm thế dứt bỏ danh lợi, vui với cảnh diền viên thôn dã". Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ được mở ra với hình ảnh chùa chiền, nơi yên tĩnh đến kì lạ. Cảnh vật nơi thôn quê đẹp, bình yên như chốn cửa Phật, lòng người cũng thanh cao, hướng thiện như lòng thầy chùa. Con người chớ bị phụ thuộc bởi danh lợi bon chen. Hai câu thơ nói lên sự lựa chọn của Nguyễn Trãi; về với chốn bình yên quê nhà, giữ tâm hồn trong sạch, xa lánh lợi danh.

Tác giả Nguyễn Trãi sử dụng phép đối trong hai câu đối và hai câu thực. Mỗi câu trình bày một sự việc thời điểm khác nhau nhưng cùng nói lên tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và lối sống giản dị, thanh bạch nơi thôn quê với trăng gió, cỏ cây, hoa lá, cá chim.. của Nguyễn Trãi.

Bức tranh phong cảnh được miêu tả trong bài thơ rất gần gũi và nên thơ có trăng, có hoa; cây cối; chim chóc làm tổ trên cây, cá bơi từng đàn dưới nước.

Qua bức tranh ta thấy được Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống; gắn bó với cảnh vật giản dị, quen thuộc chốn quê nhà; đó cúng là tình yêu quê hương, đất nước sâu nặng. Và nổi bật lên là người có tấm lòng thanh cao, bình dị, không ham danh lợi, lánh đục khơi trong. Đó là vẻ đẹp tâm hồn đáng quý, đáng trân trọng.

Bài văn phân tích Ngôn chí bài 10 - mẫu 3

 Nguyễn Trãi được biết đến không chỉ là một nhà văn lớn mà còn là một nhà chính trị lỗi lạc. Các tác phẩm của ông thường chứa đựng những tư tưởng triết học sâu sắc về cuộc sống, con người và xã hội. Một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác nhà thơ là bài thơ Ngôn chí bài 10.

"Cảnh tựa chùa chiền, lòng tựa thầy.
Có thân chớ phải lợi danh vây"

    Mở đầu bài thơ tác giả đã miêu tả cảnh đẹp với không gian chùa chiền, một không gian thánh thiện và tĩnh lặng. "Cảnh tựa chùa chiền, lòng tựa thầy" nhấn mạnh vào sự thanh tịnh và tinh thần trong tâm hồn, một cảm giác yên bình và bình an như khi ta đến một nơi thiêng liêng là chùa chiền. Từ "lòng tựa thầy" đề cập đến sự thanh cao và tinh tế trong lòng người, như một thầy tu sĩ với tâm hồn thanh cao và tịnh tâm. "Có thân chớ phải lợi danh vây" cảnh báo về sự mê muội và ham muốn về danh vọng và giàu có. Tác giả muốn nhắc nhở con người về đạo đức làm người quan trọng nhất là lòng tự trọng và chân thành. Điều này thể hiện tinh thần về việc trân trọng giá trị tinh thần và nội tâm hơn là những thứ vật chất và danh vọng bên ngoài.

"Đêm thanh hớp nguyệt nghiêng chén,
Ngày vắng xem hoa bẻ cây"

Trong đoạn thơ này, hình ảnh của đêm thanh với ánh trăng nghiêng chén và ngày tĩnh lặng với việc nhìn cây bẻ hoa tạo ra một không gian tĩnh lặng và thanh tịnh. Đêm thanh với ánh trăng nghiêng chén có thể tượng trưng cho sự yên bình và tâm hồn sáng ngời trong bóng tối của cuộc sống. Việc nhìn hoa bẻ cây vào ban ngày có thể thể hiện sự tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên và tình yêu đối với thiên nhiên. Đối với tác giả, cảm nhận về đêm thanh có thể là khi tác giả lui về ở ẩn để tìm kiếm một tâm hồn trong sạch, bình an và sự tĩnh lặng trong đêm, khi mọi thứ trở nên yên bình và tâm trạng dễ dàng thư thái hơn. Đoạn thơ này tạo ra một bức tranh về sự hòa mình của tác giả vào vẻ đẹp tự nhiên và tìm kiếm sự tĩnh lặng và bình an trong cuộc sống. Đó là đièu ông đã lựa chọn để tránh xa những xa hoa của công việc làm quan.

‘’Cây rợp chồi cành chim kết tổ,
Áo quang mấu ấu cá nên bầy.’’

     Hình ảnh cây rợp chồi cành và chim kết tổ tạo ra một bức tranh về sự sống động và hài hòa trong tự nhiên. Cây rợp chồi cành biểu hiện sự mạnh mẽ và sự phát triển của thiên nhiên, trong khi chim kết tổ trên cây thể hiện sự hòa mình tạo nên một không gian ấm áp. Màu sắc và ánh sáng của cá nổi bật trong áo quang mấu, tạo nên một hình ảnh rực rỡ và phong cách. Bầy cá được hình thành từ sự đoàn kết cũng giống như con người gắn kết với nhau mới tạo nên một đất nước phát triển.

‘’Ít nhiều tiêu sái lòng ngoài thế,
Năng một ông này đẹp thú này.’’

     Trong đoạn thơ này, tác giả có vẻ miêu tả một thế giới ngoài hiện thực, nơi mà sự tiêu sái và vẻ đẹp của mọi vật đều được đánh giá cao. "Năng một ông này đẹp thú này" có thể ám chỉ rằng mỗi cá nhân hoặc đối tượng đều có một sức hấp dẫn và vẻ đẹp riêng biệt, và mỗi người đều đặc biệt theo cách của mình. Tuy nhiên, với "lòng ngoài thế", có thể ngụ ý rằng mọi thứ chỉ là hình ảnh, không thực sự tồn tại trong thế giới thực. Điều này có thể là sự giả tưởng về một thế giới lý tưởng, nơi mọi vật đều hoàn hảo và đẹp mắt. Và trong mắt của tác giả, ông đã lựa chọn nơi lý tưởng với mình nhất đó là tránh xa công việc làm quan để lui về quê ở ẩn.

     Bằng ngôn từ sắc bén, uyển chuyển Nguyễn Trãi đã giúp người đọc hiểu thêm về bức tranh cuộc sống lúc bấy giờ. Qua đó, ta cảm nhận được tình yêu thiên nhiên sâu sắc, yêu quê hương đất nước qua tác phẩm văn chương đặc sắc của ông.

---------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã mang đến cho các bạn đoạn văn mẫu Phân tích nhân Ngôn chí bài 10. Hi vọng bài viết này hữu ích với các bạn, mời các bạn cùng đến với câu hỏi tiếp theo.