Người kể chuyện là gì? Vai trò chức năng của người kể chuyện trong truyện ngắn

Trong truyện ngắn, người kể chuyện không chỉ là nhân vật ẩn sau câu chữ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn dắt, điều hướng cảm xúc và suy nghĩ của người đọc. Với mỗi góc nhìn trần thuật khác nhau, người kể chuyện mang đến cho tác phẩm một sắc thái độc đáo, thể hiện rõ nét tính cách nhân vật và diễn biến câu chuyện. Hãy cùng khám phá vai trò đặc biệt của người kể chuyện trong việc làm nên sức sống của truyện ngắn.

1. Khái niệm người kể chuyện

Theo Từ điển thuật ngữ văn học, Người kể chuyện là hình tượng ước lệ về người trần thuật trong tác phẩm văn học, chỉ xuất hiện khi nào câu chuyện được kể bởi một nhân vật cụ thể trong tác phẩm. Đó có thể là hình tượng của chính tác giả, có thể là một nhân vật đặc  biệt do tác giả sáng tạo ra, có thể là một người  biết câu chuyện nào đó.

2. Cách phân loại người kể chuyện

Về cách phân loại người kể chuyện, các nhà nghiên cứu thường căn cứ vào hai tiêu chí: đại từ nhân xưng trong trần thuật và nhân vật truyện. Căn cứ vào đại từ nhân xưng trong tường thuật và nhân vật truyện, tác giả Đinh Trọng Lạc chia các kiểu người kể chuyện thành: người tường thuật khách quan hóa, người tường thuật chủ quan hóa, người tường thuật hòa hợp các kiểu. Trong kiểu người tường thuật khách quan hóa, tác giả chỉ ra một số kiểu tiêu biểu: người tường thuật lạnh lùng, người tường thuật hòa mình với nhân vật, người tường thuật có giọng nói riêng.

3. Vai trò của người kể chuyện

Trong truyện ngắn, người kể chuyện đồng thời đảm nhiệm hai vai trò: vai trò dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân vật, tình huống truyện, tả người, tả cảnh và đưa ra những nhận xét đánh giá về những điều được kể.

Nói về vai trò của người kể chuyện, ta thấy người kể chuyện xác lập vị trí của mình tùy thuộc vào kiểu kể chuyện, điểm nhìn trần thuật. Từ mỗi kiểu kể chuyện và điểm nhìn trần thuật khác nhau, người kể chuyện đem lại cho tác phẩm một cái nhìn, sự đánh giá về nhân vật, về tư tưởng, tình cảm, khả năng tái tạo con người và đời sống của nhà văn trong tác phẩm. Như vậy, người kể chuyện trong truyện ngắn do nhà văn sáng tạo ra. Nhà văn trao quyền cho người kể chuyện, kiểm soát người kể chuyện, nhưng người kể có một cuộc sống tương đối độc lập trong cấu trúc tác phẩm và đôi khi vượt khỏi mong muốn và ý định của người cầm bút. Cho nên, người kể trong truyện ngắn có mối quan hệ gắn bó với nhà văn, nhưng không phải lúc nào cũng đồng nhất với nhà văn.

4. Bài viết chuyên sâu Người kể chuyện trong một số truyện ngắn

Tài liệu được trích từ Tạp chi khoa học công nghệ Trường Đại học Hùng Vương do giảng viên Chu Thị Hảo biên soạn