Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình

Câu hỏi: Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình?

Trả lời:

Các tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen, thường ít chịu ánh hưởng của môi trường.

- Sự nghiên cứu thường biến cho thấy, bố mẹ không truyền cho con những tính trạng (kiểu hình) đã được hình thành sẵn mà truyền một kiểu gen quy định cách phản ứng trước môi trường.

- Kiểu hình (tính trạng hoặc tập hợp các tính trạng) là kết quả sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.

- Các tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen, thường ít chịu ánh hưởng của môi trường.

- Các tính trạng số lượng (phải thông qua cân, đong, đo, đếm... mới xác định được), chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường tự nhiên hoặc điều kiện trổng trọt và chăn nuôi nên biểu hiện rất khảc nhau.

Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về gen nhé!

1. Gen là gì?

- Gen là một đơn vị vật chất di truyền có chức năng nhỏ bé nhất. Gen chứa đựng các thông cần thiết cho việc hình thành, phát triển và hoạt động của một cá thể. Gen được hiểu giống như một công thức nấu ăn trong đó có chứa tất cả các thông tin cần thiết để tạo ra một món ăn nào đó. Mỗi gen sẽ có hai bản sao, một đến từ bố và một đến từ mẹ.

- Hệ gen của con người chứa khoảng 25,000 gen mã hóa cho các loại protein chức năng khác nhau.

- Các gen được phân bố trên các nhiễm sắc thể. Con người có 23 cặp nhiễm sắc thể, tương ứng với đó là các gen sắp xếp theo một trât tự nhất định.

- Ở người, các gen có kích thước khác nhau, từ vài trăm cặp bazơ cho đến hơn 2 triệu cặp bazơ.

- Các nhà khoa học đã đặt cho các gen những cái tên độc đáo để theo dõi. Vì tên gen có thể dài nên các gen được gán các ký hiệu. Đây là sự kết hợp ngắn của các chữ cái hoặc số, đại diện cho một phiên bản rút gọn của tên gen. Chẳng hạn, một gen trên nhiễm sắc thể số 7 (chromosome 7) có liên quan đến bệnh xơ nang được gọi là chất điều hòa dẫn truyền sợi xơ nang và biểu tượng của nó là CFTR.

- Từ định nghĩa về gen, có thể thấy gen có bản chất là ADN. Trên một phân tử ADN chứa rất nhiều gen quy định những tính trạng khác nhau của cơ thể người.

2. Phân loại gen

- Gen có 2 loại chính là gen mã hóa và gen điều hòa.

+ Gen mã hóa mang thông tin di truyền giúp mã hóa các protein cấu tạo nên cấu trúc và chức năng của tế bào.

+ Gen điều hòa tham gia vào hoạt động điều khiển cùng kiểm soát các quá trình biểu hiện protein của các cơ quan trong cơ thể.

- Ngoài ra, còn có các loại gen khác như gen phân mảnh và gen không phân mảnh.

+ Gen phân mảnh có vùng mã hóa không liên tục, chúng bị xen kẽ bởi các vùng gen mã hóa và các vùng gen không mã hóa.

+ Gen không phân mảnh có vùng mã hóa liên tục.

- Có hai dạng biến thể của gen gọi là alen lặn (recessive allele) và alen trội (dominent allele). Các alen khác nhau tạo ra các protein khác nhau, có chức năng theo những cách khác nhau.

+ Đồng hợp tử (homozygous): là trường hợp 2 alen của 1 gen giống nhau

+ Dị hợp tự (heterozygous): là trường hợp 2 alen khác nhau

+ Trội - Một alen có khả năng ẩn ảnh hưởng của một alen không trội. Tính trạng trội là tính trạng biểu hiện cho kiểu gen ở dạng đồng hợp tử trội hoặc dị hợp tử và nó là mối quan hệ giữa các alen, trong đó, alen thứ nhất sẽ có tính trội và alen thứ 2 sẽ có tính lặn. Nó cũng là một khái niệm then chốt trong di truyền học của Mendel và di truyền học cổ điển. Các alen trội thường sẽ chứa một protein hoạt động được còn các alen lặn thì không có. Tính trội cũng là 1 mối quan hệ giữa 2 alen của một gen và các kiểu hình có liên quan. Một alen có thể trội với một alen thứ hai nhưng lại lặn với một alen thứ ba và đồng trội với cái alen thứ tư. Tuy nhiên, một alen có thể trội lại lặn ở dạng kiểu hình khác bị ảnh hưởng bởi cùng 1 gen.

+ Thể dị hợp - Một cá thể có hai alen thuộc loại khác nhau. Các gen dị hợp tử có các loại gen khác nhau cho một kiểu hình cụ thể. Điều đó có nghĩa là; cấu trúc di truyền của một nhân vật hoặc kiểu hình cụ thể không chứa các loại gen tương tự. Có hai loại gen cơ bản là trội và lặn. Do đó, kiểu gen dị hợp tử hoặc alen có một gen trội với một gen lặn chịu trách nhiệm cho một đặc điểm cụ thể. Tuy nhiên, trong trường hợp có kiểu gen dị hợp tử, chỉ có gen trội được biểu hiện thành kiểu hình; các nhân vật chức năng hoặc có thể nhìn thấy bên ngoài.

+ Tần số alen - Số lượng một loại alen nhất định, chia cho tổng số alen trong quần thể. Tần số tương đối của mỗi alen thuộc một gen nào đó có thể được tính bằng tỉ lệ giữa số alen được xét đến trên tổng số alen thuộc một lôcut trong quần thể hay bằng tỉ lệ % số giao tử mang alen đó trong quần thể.