Soạn Lịch sử 11 Cánh Diều Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 11 Cánh Diều Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Lý thuyết Lịch sử 11 Cánh Diều Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Câu hỏi trang 63 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Đọc thông tin, tóm tắt bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ ở cuối thế kỉ XIV, đầu thế kỉ XV.

Trả lời:

- Về chính trị:

+ Từ năm 1358, khi Thượng hoàng Trần Minh Tông qua đời, dẫn đến sự suy yếu và khủng hoảng của triều đình Trần.

+ Nửa sau thế kỉ XIV, ở phía nam Chiêm Thành liên tục tiến hành đưa quân tấn công Đại Việt.

+ Ở phía bắc, từ sau khi thành lập, triều đình nhà Minh thường xuyên yêu cầu Đại Việt cống nộp thầy thuốc, giống cây, lương thực, voi, ngựa,... 

=> Quan hệ giữa Đại Việt và nhà Minh ngày càng xấu đi.

- Về kinh tế - xã hội:

+ Từ những năm 40 của thế kỉ XIV, Đại Việt gia tăng các hiện tượng thiên tai như hạn hán, bão lụt và vỡ đê xảy ra ở nhiều địa phương khắp cả nước, gây ra tình trạng mất mùa và đói kém.

+ Các tầng lớp quý tộc, quan lại và địa chủ tích tham gia vào việc chiếm đoạt ruộng đất trên quy mô lớn => Diện tích ruộng đất công ngày càng bị thu hẹp.

+ Từ những năm 40 của thế kỉ XIV, các cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì đã liên tục xảy ra ở nhiều khu vực, đặc biệt là cuộc khởi nghĩa của Ngô Bệ tại Hải Dương và các vùng lân cận (1344 - 1360), cùng với cuộc khởi nghĩa của nhà sư Phạm Sư Ôn tại Quốc Oai (1390),....

Câu hỏi trang 64 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát Hình 1, tóm tắt nội dung cải cách về chính trị của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

- Về tổ chức chính quyền, luật pháp:

+ Các đơn vị hành chính được đổi tên và đặt thêm.

+ Thực hiện thành lập nhiều cơ quan, đặt ra nhiều chức quan mới; bãi bỏ nhiều cơ quan, chức quan cũ.

+ Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát quan lại, đặc biệt là ở các cấp địa phương.

+ Tăng cường, định kì mở các khoa thi để tuyển chọn quan lại => Phương thức tuyển chọn quan lại chủ yếu là khoa cử.

+ Thực hiện cải cách nghi lễ của triều đình và y phục của quan lại theo hướng quy củ, thống nhất, chuyên nghiệp.

+ Ban hành quy chế và hình luật mới của quốc gia.

- Về quân đội, quốc phòng:

+ Tiến hành tuyển chọn những người giỏi võ nghệ làm tướng chỉ huy, không căn cứ vào nguồn gốc tôn thất như trước.

+ Chọn lọc, bổ sung vào quân ngũ những người khỏe mạnh, thải hồi những binh sĩ già yếu.

+ Tuyển quân quy mô lớn; tăng cường bổ sung lực lượng hương quân ở các địa phương.

+ Xây dựng lại binh chế, đặt lại tổ chức quân đội theo hướng quy củ, chặt chẽ, dưới sự chỉ huy thống nhất của triều đình.

+ Cải tiến các loại vũ khí, tiến hành tăng cường trang bị quốc phòng, xây dựng hệ thống phòng thủ quốc gia quy mô lớn.

Câu hỏi trang 65 Lịch Sử 11

Câu hỏi 1: Tóm tắt nội dung cải cách về kinh tế, xã hội của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

- Năm 1396, Cấm lưu hành và thu hết tiền đồng, in và phát hành tiền giấy “Thông bảo hội sao” đổi sang lưu hành tiền giấy.

- Năm 1397, Quy định mức sở hữu tối đa về ruộng đất và hạn chế sở hữu ruộng đất quy mô lớn của tư nhân. 

- Năm 1398, Thực hiện xoá bỏ tình trạng che giấu, gian dối về ruộng đất. Lập sổ ruộng trên cả nước.

- Năm 1401, Thực hiện kiểm soát hộ tịch trên cả nước.

- Năm 1402, điều chỉnh thuế khoá, tăng thuế ruộng, hạ thuế bãi dâu và thu theo hạng đất,...

- Đặt chức quản lí chợ (Thị giám) trên cả nước; 

- Thống nhất đơn vị đo lường.

- Tổ chức khai hoang và di dân, giải quyết vấn đề ruộng đất của dân nghèo.

- Mở rộng và khai thông nhiều tuyến đường bộ, đường thuỷ;

- Đặt kho “Thường bình” để ổn định giá lúa gạo;...

Câu hỏi 2: Đọc thông tin, tóm tắt những cải cách về văn hoá của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

- Cải cách văn hoá dưới của Hồ Quý Ly và triều Hồ:

+ Trong lĩnh vực tư tưởng, triều đình Hồ đề cao Nho giáo, từng bước đưa Nho giáo trở thành tư tưởng chủ đạo trong đời sống chính trị.

+ Về tôn giáo, triều Hồ hạn chế sự phát triển quá mức của Phật giáo và Đạo giáo, thiết lập các quy định đối với sư tăng, sư tăng chưa đến 50 tuổi phải hoàn tục, 50 tuổi trở lên phải trải qua kì sát hạch.

+ Trong việc sử dụng chữ viết, triều Hồ khuyến khích sử dụng chữ Nôm, biên soạn sách giải thích về Kinh Thi bằng chữ Nôm để dạy hậu phi và cung nhân.

+ Trong lĩnh vực giáo dục, triều Hồ tập trung vào việc mở rộng hệ thống trường học và bổ sung các chức học quan ở các địa phương, cũng như ban cấp ruộng đất cho trường học.

+ Về khoa cử, triều Hồ sửa đổi nội dung các khoa thi, thiết lập quy định chặt chẽ về phương thức thi. Bổ sung nội dung thi viết và làm tính, thực hiện định lệ thi Hương và thi Hội theo định kỳ.

Câu hỏi trang 66 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Trình bày kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Lời giải:

- Kết quả:

+ Thể chế quân chủ chuyên chế trung ương được xác lập theo đường lối pháp trị, tập quyền được tổ chức thống nhất, chặt chẽ.

+ Quân đội và quốc phòng được củng cố, tăng cường vai trò và sức mạnh của nhà nước.

+ Giải quyết bất cập về sở hữu tài sản và thuế khoá, hạn chế sở hữu tư nhân quy mô lớn, giảm gian dối về ruộng đất, tăng nguồn thu của nhà nước và giải phóng một phần lớn nô tì.

+ Nho giáo trở thành tư tưởng chủ đạo trong xã hội Đại Việt, Phật giáo và Đạo giáo giảm vai trò. Giáo dục và khoa cử có bước phát triển mới, chuyên nghiệp và quy củ.

+ Xác lập mô hình phát triển mới cho quốc gia Đại Việt.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện tinh thần tự cường của Hồ Quý Ly và triều Hồ, cũng như tầng lớp lãnh đạo Đại Việt đương thời.

+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu.

Luyện tập và Vận dụng

Câu hỏi 1: Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện các chính sách cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ. 

>>> Xem trả lời

Câu hỏi 2: Theo em, những bài học nào có thể rút ra từ cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ. 

>>> Xem trả lời

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sử 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Lịch sử 11 Cánh Diều Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!