Lịch sử 11 Cánh Diều Bài 1 trang 4, 12

1. Hoàn thành bảng theo mẫu sau về một trong số các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu. 2. Sưu tầm tư liệu về các nhà lãnh đạo của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, Cách mạng tư sản Pháp. Giới thiệu những tư liệu đó với thầy cô và bạn học. Tìm hiểu mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn Độc lập (Mỹ, năm 1776) và bản Tuyên ngôn Nhân quyên và lân quyên (Pháp, năm 1789) với bản Tuyên ngôn Độc lập (năm 1945) của Việt Nam.

Bài 1: Một số vấn đề chung về cách mạng tư sản

1. Tiền đề của cách mạng tư sản

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu, Bảng 1 và quan sát Hình 2, trình bày tiền đề kinh tế dẫn đến Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời: 

Ở Anh vào đầu thế kỉ XVII, nền kinh tế phát triển nhất châu Âu, đặc biệt là công nghiệp len. Công trường thủ công chiếm ưu thế hơn sản xuất phường hội. Đồng thời, ngoại thương cũng phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự giàu có nhanh chóng của tư sản và quý tộc.

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ giữa thế kỉ XVIII chứng kiến sự phát triển ngày càng tăng của công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa. Ở miền Bắc, các công trường thủ công được sử dụng rộng rãi, trong khi đó miền Nam phát triển đồn điền và trang trại.

Đối với Pháp, công thương nghiệp phát triển mạnh và cuối thế kỉ XVIII, đặc biệt là vùng ven biển. Ở thế kỉ này, máy móc được sử dụng ngày càng nhiều và ngoại thương được đẩy mạnh với nhiều nước châu Âu và châu Á.

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát Bảng 2, Hình 3, trình bày tiền đề chính trị của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời:

Ở Anh, kể từ khi Sác-lơ I lên ngôi vào năm 1625 với sự hỗ trợ từ tầng lớp quý tộc và Giáo hội Anh, đã ngày càng cản trở sự làm giàu của tư sản và quý tộc mới.

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ chứng kiến chính phủ Anh thi hành nhiều chính sách để kìm hãm sự phát triển kinh tế của khu vực này.

Trong khi đó, Pháp duy trì chế độ quân chủ chuyên chế dưới triều vua Lu-i XVI, người sở hữu quyền lực tuyệt đối.

Câu 3: Nêu tiền đề xã hội của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời:

Ở Anh, xảy ra mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là tư sản và quý tộc mới, với các thế lực phòng kiến chuyên chế, với vị vua Sác-lơ I đứng đầu.

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ cũng chứng kiến mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân trong khu vực này với thực dân Anh, đặc biệt là giữa tư sản và chủ nô với thực dân Anh.

Trong khi đó, ở Pháp, mâu thuẫn giữa tư sản và các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là tăng lữ và quý tộc, ngày càng gia tăng.

Câu 4: Dựa vào thông tin ở mục d, trình bày tiền đề tư tưởng của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời: 

Ở Anh: Thanh giáo được tư sản và quý tộc mới ở Anh sử dụng như biểu tượng cho cuộc đấu tranh chống lại chế độ phong kiến và Anh giáo. 

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: Giai cấp tư sản và chủ nô tại Bắc Mỹ tuyên truyền tư tưởng dân chủ và tư hữu thông qua khẩu hiệu “Tự do và tư hữu” và tổ chức “Hội những người con tự do”, với đại diện là nhà tiên phong Thô-mát Giép-phéc-sơn (1743 - 1826). 

Với Pháp: Trào lưu Triết học Ánh sáng lên án chế độ phong kiến và Giáo hội Thiên Chúa đương thời vì lỗi thời và đề xuất xây dựng một nhà nước mới.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của cách mạng tư sản

Câu 1: Phân tích mục tiêu, nhiệm vụ của Cách mạng tư sản Anh, chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời:

Mục tiêu:

Ở Anh: Lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho CNTB phát triển, thiết lập nền thống trị của giai cấp tư sản và quý tộc mới.

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: Lật đổ sự thống trị của thực dân Anh; thiết lập chính quyền của giai cấp tư sản và chủ nô; mở đường cho chủ nghĩa dân chủ tư bản phát triển.

Ở Pháp: Lật đổ chế độ phong kiến; thiết lập nền thống trị của giai cấp tư sản; mở đường cho chủ nghĩa dân chủ tư bản phát triển.

Nhiệm vụ:

Nhiệm vụ của dân chủ là xoá bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, đặt nền tảng cho dân chủ tư sản, đảm bảo quyền tự do chính trị, quyền kinh doanh và quyền tư hữu cho mỗi người dân. Ngoài ra, cần đẩy lùi ách thống trị của thực dân và giải phóng đất nước, thống nhất thị trường và xây dựng một quốc gia dân tộc với bốn yếu tố bao gồm: lãnh thổ chung, ngôn ngữ chung, nền văn hóa chung và nền kinh tế chung.

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát Bảng 6, Hình 6, phân tích giai cấp lãnh đạo, động lực cách mạng của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời: 

Anh	13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ	Pháp
Giai cấp lãnh đạo	Tư sản và quý tộc mới	Tư sản và chủ nô
Động lực cách mạng	Lực lượng lãnh đạo và quần chúng nhân dân là lực lượng chính tham gia vào quá trình đấu tranh chống lại chế độ phong kiến, thực dân.

3. Kết quả, ý nghĩa của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu

Câu 1: Trình bày kết quả của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời: 

Các cuộc cách mạng tư sản đã thành công trong việc lật đổ và xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến và thiết lập chế độ tư bản chủ nghĩa, đồng thời xây dựng nhà nước pháp quyền.

Tuy nhiên, kết quả của các cách mạng này khác nhau tùy thuộc vào điều kiện lịch sử của từng quốc gia:

- Nê-đéc-lan và các thuộc địa Bắc Mỹ: Giải phóng thành công các thuộc địa và lập ra nhà nước cộng hoà tư sản; 

- Anh: Đạt được quyền lực cho phe Nghị viện và thiết lập chế độ quân chủ lập hiến; 

- Pháp: Phá hủy hoàn toàn chế độ phong kiến chuyên chế và thiết lập nền cộng hoà dân chủ.

Câu 2: Trình bày ý nghĩa của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Trả lời:

Cách mạng tư sản	Ý nghĩa
Cách mạng tư sản Anh	Phá vỡ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập một hệ thống quân chủ lập hiến mới, và tạo điều kiện cho sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ	- Giải phóng nhân dân Bắc Mỹ khỏi sự thống trị của thực dân Anh, Hợp chủng quốc Mỹ đã mở đường cho sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa. Đóng góp vào phong trào chống phong kiến ở châu Âu và phong trào đấu tranh giành độc lập ở Mỹ La-tinh. - Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ đã đặt ra yêu cầu giải phóng dân tộc và trở thành biểu tượng cho sự tự do, ảnh hưởng lớn đến phong trào cách mạng và giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
Cách mạng tư sản Pháp	- Bằng cách lật đổ và xoá bỏ mọi tàn dư của chế độ phong kiến, đã tạo điều kiện cho sự phát triển của các hệ thống chính trị và kinh tế mới. - Giải phóng nông dân và giải quyết vấn đề ruộng đất, loại bỏ các rào cản trong công thương nghiệp đã tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. - Làm chế độ phong kiến bị lung lay trên khắp châu Âu. - Đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử, Thời đại tháng lợi đã mở ra thời kỳ củng cố và phát triển của chủ nghĩa tư bản ở các nước Âu-Mỹ.

4. Luyện tập

Hoàn thành bảng theo mẫu sau về một trong số các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu:

Cách mạng tư sản Anh	Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ	Cách mạng tư sản Pháp
Mục tiêu	?	?
Nhiệm vụ	?	?
Lãnh đạo	?	?
Động lực	?	?
Kết quả	?	?
Ý nghĩa	?	?

Trả lời:

Cách mạng tư sản Anh	Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ	Cách mạng tư sản Pháp
Mục tiêu	- Thực hiện sự lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế. - Tăng cường phát triển chủ nghĩa tư bản. - Giải quyết các cuộc khủng hoảng và xung đột nội bộ.	- Tận dụng cuộc cách mạng để lật đổ sự chiếm đóng của thực dân Anh. - Xây dựng đất nước phát triển theo hướng chủ nghĩa tư bản.
Nhiệm vụ	- Hội nhập thị trường dân tộc. - Loại bỏ tính chất chuyên chế của chế độ phong kiến và thiết lập nền dân chủ tư sản. - Tổ chức một chế độ nhà nước quân chủ lập hiến.	- Đạt được sự độc lập dân tộc và loại bỏ hoàn toàn tình trạng phong kiến cai trị. - Tạo nên quốc gia dân tộc mới.
Giai cấp lãnh đạo	Quý tộc mới và tư sản	Chủ nô và tư sản
Động lực	Các giai cấp đối lập với chế độ phong kiến (Nông dân, công nhân, bình dân thành thị,…)	Tất cả các giai cấp, tầng lớp, nô lệ da đen, da đỏ.
Kết quả	- Chấm dứt chế độ phong kiến và khai mở con đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. - Thiết lập chế độ nhà nước quân chủ lập hiến.	- Phá bỏ sự thống trị của thực dân Anh đối với đất nước. - Thành lập Hợp chủng quốc Mỹ, tạo nên một quốc gia độc lập mới. - Mở đường cho sự phát triển của kinh tế chủ nghĩa tư bản.
Ý nghĩa	- Mở ra thời kỳ chuyển đổi từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản.	- Giành lại sự độc lập và tự do cho các dân tộc tại Bắc Mỹ. - Là một cuộc chiến tranh vĩ đại, ảnh hưởng rất lớn đến phong trào đấu tranh giành độc lập ở nhiều nước khác trong giai đoạn cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX.

5. Luyện tập

Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:

Sưu tầm tư liệu về các nhà lãnh đạo của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, Cách mạng tư sản Pháp. Giới thiệu những tư liệu đó với thầy cô và bạn học.

Tìm hiểu mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn Độc lập (Mỹ, năm 1776) và bản Tuyên ngôn Nhân quyên và lân quyên (Pháp, năm 1789) với bản Tuyên ngôn Độc lập (năm 1945) của Việt Nam.

Trả lời:

Tuyên ngôn độc lập của Mỹ và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp là hai trong những văn kiện pháp lý nổi tiếng nhất trong lịch sử nhân loại, thể hiện tư tưởng tiến bộ của thời đại và ca ngợi những giá trị bình đẳng, dân chủ và các quyền cơ bản của con người và dân tộc. Hồ Chí Minh đã tiếp thu, kế thừa và phát triển các giá trị này trong hai nội dung cơ bản, bao gồm quyền con người và quyền dân tộc, và nguyên tắc chủ quyền nhân dân trong thời đại mới và cuộc cách mạng mới.

Hồ Chí Minh đã trích dẫn những câu nổi tiếng nhất trong hai tuyên ngôn trên ở những dòng đầu tiên của Tuyên ngôn độc lập năm 1945 của Việt Nam, với thái độ rất trân trọng. Trích dẫn này đã thể hiện tư tưởng nhân văn cao cả, phổ quát toàn nhân loại, làm cơ sở và mục tiêu cho cuộc đấu tranh của dân tộc Việt Nam. Hồ Chí Minh đã khẳng định rằng cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam cũng đồng nghĩa với việc thực hiện các quyền chính đáng và thiêng liêng mà không ai có thể xâm phạm, là sự tiếp nối của lá cờ giải phóng dân tộc và giải phóng con người mà các cuộc cách mạng Pháp và Mỹ đã dẫn đầu.

Hồ Chí Minh đã kế thừa và mở rộng các giá trị của các tuyên ngôn trước đó trong thời đại mới. Trong Tuyên ngôn độc lập của Mỹ, câu “tất cả đàn ông” đã được sửa đổi thành “tất cả mọi người”. Như vậy, Hồ Chí Minh khẳng định rằng các quyền cơ bản của con người không phân biệt địa vị, thành phần, tôn giáo, giới tính hay sắc tộc, mở rộng tuyệt đối để đem lại những giá trị to lớn và phù hợp với sự phát triển tiến bộ của nhân loại.

Như vậy, trong Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện tầm nhìn phát triển của một dân tộc, mà còn là sự đóng góp đáng kể cho văn hóa nhân loại. Từ đó, không chỉ dân tộc Việt Nam mà cả nhân loại đều được hưởng lợi từ những giá trị cao quý đó.

Ngoài ra, trong Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh cũng đã thể hiện một sự đoàn kết rất lớn. Ông đã tôn vinh và cảm ơn những nước bạn, những nhân vật lịch sử đã giúp đỡ và ủng hộ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam. Đặc biệt, ông đã nhắc đến những người đồng bào của mình trong cuộc chiến tranh, từ các chiến sĩ đang chiến đấu trên mặt trận đến những người dân đang sống trong nước. Họ là những người đã dốc hết sức mình, hy sinh tất cả để bảo vệ đất nước và giành lại độc lập cho dân tộc. Điều đó cho thấy, Tuyên ngôn độc lập không chỉ là tài sản của một dân tộc, mà còn là niềm tự hào của toàn nhân loại.

Trên cơ sở những giá trị cao quý đó, đến nay Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam vẫn được coi là tấm gương sáng cho những cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do, bình đẳng và công bằng của các nước trên thế giới. Nó cũng là minh chứng cho sự kiên trì, dũng cảm và quyết tâm của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh lịch sử của mình.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sử 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Trả lời câu hỏi Sử 11 Cánh Diều Bài 1: Một số vấn đề chung về cách mạng tư sản trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Click vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!