Lá rụng về cội là gì?

Câu hỏi: Lá rụng về cội là gì?

Trả lời:

Là thành ngữ ví người đời ai cuối cùng cũng đều muốn quay trở về với cội nguồn sinh ra mình.

Các em cùng Top lời giải tìm hiểu thêm một số thành ngữ thông dụng nhé!

1. Thành ngữ là gì?

  Thành ngữ là một cụm từ  có cấu tạo cố định, biểu thị ý nghĩa hoàn chỉnh.

2. Đặc điểm thành ngữ

  Thành ngữ có tính hình tượng và thường được xây dựng dựa trên các hình ảnh cụ thể.

  Thành ngữ có tính hàm súc, khái quát cao. Mặc dù được xây dựng từ những sự vật, sự việc nhưng nghĩa của nó không dựa trên từ ngữ tạo thành mà mang ý nghĩa rộng và khái quát hơn, có tính chất biểu trưng và đầy sắc thái biểu cảm.

3. Tác dụng của thành ngữ

   Vì thành ngữ mang đậm sắc thái biểu cảm nên dễ dàng bày tỏ, bộc lộ được tâm tư, tình cảm của người nói, người viết đối với điều được nhắc tới.

Ví dụ: Trong bài thơ “Thương vợ” của Trần Tế Xương sử dụng rất nhiều thành ngữ:

“Quanh năm buôn bán ở mom sông,

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

Một duyên, hai nợ, âu đành phận,

Năm nắng, mười mưa, dám quản công.

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc:

Có chồng hờ hững cũng như không!”

    Ở đây, Trần Tế Xương sử dụng thành ngữ “Lặn lội thân cò khi quãng vắng” để chỉ sự lam lũ, vất vả của người đàn bà trong cuộc đời ông. Tấm thân gầy gò “lặn lội”, lam lũ của người vợ chẳng khác nào tấm thân cò lặn lội kiếm ăn trong đêm khuya. Tác dụng của thành ngữ mà Tế Xương sử dụng ở đây là thể hiện tình cảm, nỗi xót xa trước sự vất vả, nhọc nhằn của người vợ. Từ đó ông càng yêu thương người phụ nữ của ông hơn.

4. Phân biệt thành ngữ với tục ngữ

   Thành ngữ và tục ngữ rất hay nhầm lẫn với nhau và khó phân biệt. Tuy nhiên dựa trên cả mặt hình thức lẫn nội dung chúng ta có thể phân biệt được thành ngữ và tục ngữ.

   Trước hết để rõ hình dung, chúng ta cùng nói qua về định nghĩa của tục ngữ. Tục ngữ là một câu nói hoàn chỉnh, ngắn gọn, súc tích biểu đạt trọn vẹn ý nghĩa, kinh nghiệm sống được đúc kết từ ngàn đời xưa của ông cha ta hoặc mang ý nghĩa phê phán một sự việc hiện tượng nào đó.

Về hình thức, ngữ pháp:

+ Tục ngữ thường là một câu hoàn chỉnh (thường là vế thứ 2 trong một cặp lục bát) thể hiện khả năng phán đoán nào đó.

Ví dụ: Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng/Có công mài sắt, có ngày nên kim

+ Thành ngữ lại là cụm từ cố định và là một thành phần trong câu.

Ví dụ: Bách chiến bách thắng/Có mới nới cũ/Ăn hiền ở lành…

Về nội dung, ý nghĩa:

+ Tục ngữ biểu thị một ý nghĩa trọn vẹn thường là những phán đoán, đúc kết kinh nghiệm của cha ông ta về đời sống hay mang ý nghĩa phê phán những hiện tượng xấu trong xã hội.

Ví dụ:

“Chuồn chuồn bay thấp mưa ngập bờ ao

Chuồn chuồn bay cao mưa rào lại tạnh”

=> Tục ngữ đúc kết kinh nghiệm về thời tiết.

   Hay “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”, câu này đúc kết kinh nghiệm trong hoạt động nông nghiệp trồng trọt của nhân dân, các thành phần quan trọng theo thứ tự của một quá trình chăm sóc, canh tác.

+ Thành ngữ lại mang đậm tính biểu trưng, khái quát, cô đọng và hình tượng bóng bẩy. Vì vậy khả năng biểu đạt rất cao.

Ví dụ: Chân cứng đá mềm/Bảy nổi ba chìm/Chó giữ mất láng giềng…

– Những thành ngữ hay được lồng vào lời nói dân gian để tăng tính biểu cảm cao hơn. Ví dụ như “Cuộc sống của tôi dạo này cứ Bảy nổi ba chìm”, do thành ngữ chỉ là một cụm từ cố định nên được ghép vào trong câu để hoàn chỉnh về ngữ pháp cũng như gia tăng thêm phần biểu cảm.

– Tục ngữ sẽ đứng một mình vì nó là câu hoàn chỉnh. Thường thì người ta hay nói “Tục ngữ có câu: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”

5. Những câu thành ngữ về cuộc sống

1. Ăn một bát cháo, chạy ba quãng đồng.
Chỉ việc không đáng làm, để đạt được việc nhỏ bỏ công sức quá to.

2. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Chỉ lòng biết ơn, khi ăn được quả ngọt phải nhớ người trồng trọt, chăm sóc.

3. Ao sâu cá cả.
   Ở ao sâu, biển rộng mới có cá lớn. Ý nói phải mạo hiểm, ra ngoài xã hội mới mong học được cái hay, mới mong gặt hái được thành công lớn.

4. Bệnh từ miệng vào, hoạ từ miệng ra.
Ý nói vì miệng ăn bậy nên sinh bệnh, vì miệng nói bậy mà mang họa.

5. Biết đâu ma ăn cỗ.
Chỉ việc làm không ai biết, ai biết được ma ăn cỗ lúc nào.

6. Bụt chùa nhà không thiêng.
  Ý nói cách dùng người, luôn xem thường người tài bên cạnh, tung hô người ở nơi khác.

7. Làm đầy tớ thằng khôn còn hơn làm thầy thằng dại.
  Thà bị sai vặt bởi người khôn biết đâu ta học lỏm được nhiều thứ còn hơn phải đi dạy kẻ khờ, như nước đổ đầu vịt, tốn công hao sức chẳng ích gì.

8. Lo bạc râu, rầu bạc tóc.
Chỉ những nỗi lo lớn khiến ngoại hình cũng tiều tụy.

9. Cái kim trong bọc lâu cũng có ngày lòi ra.
Nếu đã làm việc xấu dù che dấu đến đâu ắt có ngày cũng bị phát hiện.

10. Cái nết đánh chết cái đẹp.
   Nói về nhan sắc và đức hạnh, đức hạnh quan trọng hơn nhan sắc.

- Cá lớn nuốt cá bé.
   Đây là quy luật của tự nhiên, người mạnh hơn sẽ thắng thế.

- Cha mẹ sinh con, trời sinh tính.
  Thể xác do cha mẹ ban cho nhưng tánh nết cha mẹ không quyết định được.

- Chín người mười ý.
   Mỗi người mỗi ý, khó mà chiều theo cho đặng, cho đều.

- Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà.
   Ý nói vấn đề dạy dỗ con cái đừng quá nuông chiều dễ sinh hư.

- Có thực mới vực được đạo.
  Làm gì thì cũng phải no bụng, phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng mới có thể đạt được thành tích tốt.

- Dạy khỉ trèo cây.
Chỉ việc làm thừa thãi.

- Mèo mù vớ cá rán.
  Chỉ sự may mắn, dù không thấy đường nhưng chú mèo vẫn vồ được đồ ăn ngon.

- Đói cho sạch, rách cho thơm.
    Dù làm gì thì cũng phải đặt nhân cách lên đầu, dù cho có đói rách cũng không được trộm cắp, làm việc xấu.

- Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh.
   Dù ít hay nhiều thì con cháu cũng sẽ có nét giống với ông bà, cha mẹ không chỉ ở vẻ bề ngoài mà còn ở tính cách.  

- Đi đêm lắm có ngày gặp ma.
Làm việc xấu quá nhiều ắt sẽ có ngày gặp báo ứng.

- Đi hỏi già, về nhà hỏi trẻ.
   Đi đường muốn biết điều gì thì hỏi người già nhiều kinh nghiệm, trẻ con không biết nói dối muốn biết chuyện ở nhà thì hỏi trẻ.  

- Đời cha ăn mặn, đời con khát nước.
  Người cha làm việc quấy, người con phải chịu điều tiếng.

- Gái có chồng như gông đeo cổ.
   Ý nói số phận lận đận của người phụ nữ, khi lấy chồng thì phải cơm nước, săn sóc, cuộc sống phụ thuộc vào chồng.

- Giàu vì bạn, sang vì vợ.
   Ý nói bạn bè và vợ ảnh hưởng đến sự thành công của chúng ta.

- Góp gió thành bão.
  Góp nhặt nhiều cái nhỏ sẽ tạo thành cái lớn.

- Gươm hai lưỡi, miệng trăm hình.
   Ý nói gươm đao sắc bén cũng không bằng miệng lưỡi nhân gian.

- Con cháu khôn hơn ông vải.
  Người trẻ tuổi, non nớt lại tỏ vẻ hiểu biết, khôn ngoan hơn người nhiều tuổi.

- Trứng khôn hơn vịt.
  Tương tự như câu trên, trứng chưa nở mà đã đòi khôn hơn vịt đã thành con.

- Học phải đi đôi với hành.
  Muốn tiến bộ đừng mãi học trong sách mà phải thực hành mới giỏi.

- Hữu xạ tự nhiên hương.
   Nếu bạn thật sự tài giỏi, đức độ thì mọi người xung quanh sẽ tự nhìn nhận và đánh giá không cần gõ trống khua chiêng.

- Lưỡi sắc hơn gươm.
  Thanh gươm sắc bén cũng không gây tổn thương bằng những lời nói cay độc.

- Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
   Thể hiện tình nhân ái, sự yêu thương, đoàn kết, biết sẻ chia của một tập thể.

- Một điều nhịn là chín điều lành.
  Ý nói nhường nhịn tuy thua thiệt một chút nhưng đổi lại mọi chuyện êm ấm, tốt đẹp hơn gấp nhiều lần.

- Ngựa non háu đá.
  Ý chỉ người trẻ tuổi hung hăng, hiếu thắng, không biết lượng sức mình.

- Người làm nên của, của không làm nên người.
  Con người ta có thể tự tạo ra vật chất, tiền tài còn tiền tài không thể làm con người tốt lên được.

- Nhanh nhẩu đoảng.
  Chỉ những việc làm gấp gáp, không cẩn thận thường có sai sót.

- No ba ngày tết, đói ba tháng hè.
  Hãy biết điều tiết chi tiêu để không phải túng thiếu.

- Nói thì dễ, làm thì khó.
   Nói thì ai cũng nói được nhưng làm thì không phải ai cũng làm được.

- Ớt nào là ớt chẳng cay, 
Gái nào là chẳng hay ghen chồng.
 Ý nói sự ghen tuông của người con gái là lẽ thường tình.

- Phép vua thua lệ làng.
   Phép Vua ở xa có làm hay không cũng không ai biết, còn lệ làng đã ăn sâu vào trong máu, người dân đã quen, không thể không làm.

- Quân vô tướng như hổ vô đầu.
   Ý nói một đội quân dù tài giỏi đến đâu mà không có người dẫn dắt cũng thành vô dụng.

- Sông sâu còn có kẻ dò, lòng người nham hiểm ai đo cho cùng.
  Lòng người khó đoán, không ai có thể hiểu được người khác nghĩ gì, toan tính gì.

- Thuận vợ thuận chồng, tát biển đông cũng cạn.
   Chỉ cần đồng lòng thì việc khó khăn đến mấy cũng làm được.

- Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
   Những lời nói lịch sự không tốn kém, sao chẳng nói với nhau bằng những lời nhã nhặn mà phải nặng nhẹ, mắng nhiếc nhau.  

- Bắt cá hai tay.
  Chỉ những người tham lam, cuối cùng cũng sẽ mất hết.

- Mèo khen mèo dài đuôi.
  Chỉ những kẻ tự đề cao bản thân và nghĩ mình chiếm vị trí quan trọng.

- Được đằng chân lân đằng đầu.
  Khi được nhường nhịn lại muốn hơn nữa, hơn nữa, không biết đủ.

- Thùng rỗng kêu to.
   Những người không biết gì thường khoe khoang, những người hiểu biết thường im lặng.

- Thuyền theo lái, gái theo chồng.
   Thân phận người phụ nữ khi lấy chồng dù sống chết cũng phải một lòng với chồng.

- Tiền vào nhà khó như gió vào nhà trống.
   Ý nói nhà nghèo khó thì có bao nhiêu tiền cũng không giữ được vì đủ thứ phải chi tiêu.

- Trăm nghe không bằng mắt thấy.
  Việc tận mắt chứng kiến đáng tin hơn là chỉ nghe người khác kể lại.

- Trẻ cậy cha, già cậy con.
   Khi còn là trẻ nhỏ thì cha mẹ nuôi dưỡng chăm sóc, đến già thì con cái chăm sóc, phụng dưỡng lại cha mẹ.

- Tre non dễ uốn.
  Nên dạy trẻ từ thuở nhỏ.  

- Trèo cao té đau.
  Đừng mơ tưởng những gì xa tầm với, không đạt được sẽ tiếc nuối, thất vọng.

- Trông mặt mà bắt hình dong.
  Đừng chỉ nhìn vẻ bề ngoài của một người mà vội vàng quy chụp hay đánh giá họ.

- Vô hoạn nạn, bất anh hùng.
   Chỉ khi có chuyện xảy ra thì mới thấy được ai là người hùng, ai là người tài giỏi.

- Liệu cơm gắp mắm. 
  Ý nói về sự khôn khéo, nên biết chọn lựa điều gì là cần thiết, là phù hợp nhất với mục đích ban đầu.

- Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng.
   Ý nói việc gây dựng uy tín, thanh danh rất khó khăn còn việc mang điều tiếng xấu thì vô cùng dễ.

- Còn nước, còn tát.
  Chuyện gì còn có thể cứu vãn thì nhất định phải làm biết đâu sẽ có kỳ tích.

- Một con sâu làm rầu nồi canh.
   Chỉ vì một thành phần xấu mà gây ảnh hưởng, tai tiếng đến nhiều người trong cùng tổ chức.

- Lợn lành chữa thành lợn què.
  Mọi việc đang bình thường lại đem ra sửa chữa có thể lại càng tồi tệ hơn.  

- Đứng núi này trông núi nọ.
   Chỉ những người không biết thỏa mãn với hiện tại.

- Ngậm bồ hòn làm ngọt.
  Chỉ sự nhẫn nhịn, dù đang chịu cay đắng vẫn phải cố tỏ ra vui vẻ.

- Cháy nhà mới lòi mặt chuột.
   Ý nói khi có chuyện thì bộ mặt thật của kẻ xấu mới lộ ra.

- Yêu nhau yêu cả đường đi,
Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng.
  Khi yêu thì nhìn cái gì cũng thấy thích nhưng khi ghét thì thở thôi cũng không ưa.

- Đếm cua trong lỗ.
   Chỉ những người chỉ nhìn vào bề nổi mà không nhìn thấy phần chìm. Người đi bắt cua chỉ đếm số lượng cua chui vào lỗ và nghĩ rằng sẽ có tất cả số cua đó nhưng thực tế sẽ có thất thoát, không hẳn sẽ bắt được tất cả cua đã chui vào lỗ.

- Máu chảy ruột mềm.
   Ý nói tình anh em ruột thịt, gia đình, tình đồng bào có sự tương quan mật thiết, như máu với ruột, hễ máu chảy thì ruột mềm.

- Vỏ quýt dày có móng tay nhọn.
  Một người mưu mô, đanh đá ắt sẽ có người khác cao tay hơn trừng trị.

- Một nghề thì sống, đống nghề thì chết.
  Ý nói thà giỏi một lĩnh vực gì đó cho chuyên sâu còn hơn cái gì cũng biết mà chẳng biết tới đâu.

- Ngồi mát ăn bát vàng.
  Không cần làm gì nhưng vẫn được ăn sung mặc sướng.