Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 9: Văn hóa tiêu dùng

Hướng dẫn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 9: Văn hóa tiêu dùng ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 9: Văn hóa tiêu dùng

Lý thuyết Kinh tế Pháp luật 11 Cánh Diều Bài 9: Văn hóa tiêu dùng

Câu hỏi mở đầu trang 59 KTPL 11

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ hiểu biết của em về những nét đặc sắc của văn hóa tiêu dùng trong dịp Tết ở mỗi vùng miền ở nước ta (mâm cỗ, mâm ngũ quả ngày Tết của ba miền; các loại hoa trang trí, trang phục ngày Tết,... ).

Trả lời:

- Tết Nguyên đán của Việt Nam được ví như ngày hội mua sắm của người Việt. Không biết tự bao giờ, dịp Tết là khoảng thời gian người tiêu dùng sẵn sàng chi tiền vào nhiều nhóm sản phẩm, như: quần áo, giày dép, thực phẩm, bánh kẹo, hoa quả, cây cảnh, đồ trang trí,...

- Một số mặt hàng có nhu cầu cao trong dịp Tết như: lương thực (gạo tẻ ngon, gạo nếp, đỗ xanh,...), thực phẩm tươi sống (gà ta, thịt lợn, thịt bò,...) và bánh, mứt, kẹo, rượu, bia các loại, các loại đồ uống đóng hộp,...

- Truyền thống gói bánh chưng, bánh dày, chơi hoa cây cảnh, bày mâm ngũ quả là những phong tục không thể thiếu trong ngày Tết của các gia đình Việt. Song, giữa các vùng miền trên cả nước cũng có sự khác biệt nhât định. Ví dụ như:

+ Hầu hết các gia đình ở miền Bắc thường bày mâm ngũ quả, gồm: chuối xanh, bưởi (hoặc) phật thủ; quất cảnh; dứa, hồng,… trang trí nhà cửa với với các loại cây cảnh như: đào, quất,… Mâm cỗ truyền thống với các món như: bánh chưng, gà luộc; canh măng hầm chân giò; canh bóng thả; thịt đông; giò lụa, chả quế; nem rán; dưa hành…

+ Với phần lớn các gia đình ở miền Nam, mâm ngũ quả được bày biện với các loại quả như: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài,… trang trí nhà cửa với hoa mai, cúc vạn thọ,… Những món ăn không thể thiếu là: bánh tét, thịt kho tàu; canh khổ qua,…

- Trên phạm vi cả nước, hầu hết các chợ, siêu thị đều đóng cửa vào ngày mùng Một Tết nên những ngày trước Tết không khí mua sắm rất nhộn nhịp.

Câu hỏi trang 60 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy cho biết mỗi hình ảnh và trường hợp trên để cập đến hoạt động tiêu dùng sản phẩm nào?

b. Theo em, việc tiêu dùng đó có vai trò gì đối với sự phát triển kinh tế của đất nước.

Trả lời:

a. Mỗi hình ảnh và trường hợp trên để cập đến hoạt động tiêu dùng sản phẩm:

- Mua sắm thực phẩm

- Pin năng lượng mặt trời.

b. Tiêu dùng có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước. Cụ thể:

+ Tiêu dùng là đầu ra của sản xuất, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế của đất nước.

+ Tiêu dùng góp phần định hướng cho hoạt động sản xuất, thúc đẩy sản xuất hàng hóa ngày càng đa dạng, phong phú về số lượng và đảm bảo chất lượng, hướng tới phát triển kinh tế bền vững.

Câu hỏi trang 61 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Đọc thông tin và cho biết những giá trị, chuẩn mực tiêu dùng của một số quốc gia châu Á được thể hiện trong thông tin đó.

b. Làm rõ vai trò của văn hóa tiêu dùng được thể hiện ở mỗi thông tin và trường hợp trên.

Trả lời:

a. Giá trị, chuẩn mực tiêu dùng của một số quốc gia châu Á được thể hiện qua đoạn thông tin trên là:

- Ở Nhật Bản: trong ba ngày đầu năm, người Nhật thường ăn các món như: trứng cá trích, rong biển, bánh cá, khoai lang nghiền, hạt dẻ... Trong đó, không thể thiếu món súp bánh gạo - món ăn cầu mong sự tốt lành.

- Ở Hàn Quốc: trong lễ mừng năm mới, mọi người mặc Hanbok; các món ăn truyền thống, gồm: canh bánh gạo, mì khoai lang với thịt và rau, sườn lợn sốt, bánh quy truyền thống, hoa quả,...

- Ở Việt Nam: trong dịp tết Nguyên đán, người Việt thường gói bánh chưng, bánh dày,...

b. Vai trò của văn hóa tiêu dùng trong mỗi thông tin và trường hợp:

- Đoạn thông tin: Phản ánh văn hóa tiêu dùng góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị, chuẩn mực, tập quán tiêu dùng tốt đẹp, bền vững từ thế hệ này sang thế hệ khác, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc.

- Trường hợp 1: Phản ánh văn hóa tiêu dùng tác động đến chiến lược sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế, đặc biệt là chiến lược về sản phẩm (thông qua việc: tìm hiểu thị hiếu, tâm lý, thói quen của người tiêu dùng).

- Trường hợp 2: Phản ánh văn hóa tiêu dùng góp phần định hướng cho sản xuất và thay đổi phong cách tiêu dùng. Cụ thể: trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường; từ đó, các doanh nghiệp cũng thay đổi định hướng, tập trung sản xuất các sản phẩm có yếu tố “xanh” và”bền vững”.

- Trường hợp 3: Phản ánh văn hóa tiêu dùng tác động đến chiến lược sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế về giá bán sản phẩm (tâm lý tiêu dùng, đối tượng khách hàng của mỗi thị trường khác nhau sẽ cho cách định giá khác nhau ở mỗi sản phẩm).

Câu hỏi trang 63 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy cho biết những hình ảnh, thông tin và trường hợp trên đề cập đến đặc điểm văn hóa tiêu dùng nào?

b. Ngoài những đặc điểm trên, theo em, văn hóa tiêu dùng Việt Nam còn có những đặc điểm nào? 

Trả lời:

a. Những hình ảnh, thông tin và trường hợp trên đề cập đến đặc điểm văn hóa tiêu dùng:

- Gói bánh trưng ngày tết

- Tổ chức gói bánh chưng, bánh giàu ngày Giỗ Tổ Hùng Vương

- Mua hàng hóa ở chợ truyền thống...

b. Văn hóa tiêu dùng Việt Nam còn có những đặc điểm là tính kế thừa, tính giá trị và tính thời đại

Câu hỏi trang 64 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy cho biết mỗi thông tin và trường hợp trên đề cập đến biện pháp xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam của chủ thể nào?

b. Theo em, mỗi biện pháp đó có ý nghĩa như thế nào đối với việc xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam? Ngoài những biện pháp trên, em hãy kể tên một số biện pháp khác nhằm xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam.

c. Em có nhận xét gì về hành vi tiêu dùng của bạn H? Nếu là bạn của H, em sẽ đưa ra lời khuyên cho H như thế nào?

d. Là học sinh, em sẽ làm gì để góp phần xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam?

Trả lời:

a. Chủ thể của biện pháp xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam được đề cập đến:

- Thông tin: Nhà nước Việt Nam.

- Trường hợp 1: Doanh nghiệp.

- Trường hợp 2: Người tiêu dùng.

b. Ý nghĩa của các biện pháp xây dựng văn hóa tiêu dùng của các chủ thể qua đoạn thông tin, trường hợp 1 và trường hợp 2:

+ Thông tin: Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đã khơi dậy tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc của người Việt Nam; thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng tốt, sức cạnh tranh cao, nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, từ đó hướng đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

+ Trường hợp 1: Các biện pháp của doanh nghiệp X đã góp phần quan trọng trong việc cung ứng ra thị trường những sản phẩm có chất lượng tốt, nâng cao uy tín và thương hiệu hàng Việt Nam.

+ Trường hợp 2: Bạn thân của bạn H đã có hành vi tiêu dùng phù hợp, góp phần thể hiện niềm tự hào và sự tôn vinh đối với các hàng hóa mang thương hiệu Việt Nam.

- Một số biện pháp khác để xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam là:

+ Nhà nước ban hành các chính sách, pháp luật bảo vệ người sản xuất và người tiêu dùng; tuyên truyền nâng cao ý thức tôn vinh hàng Việt Nam; tạo kênh kết nối giữa nhà sản xuất với người tiêu dùng.

+ Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nghiên cứu, tìm hiểu về tập quán, thói quen tiêu dùng truyền thống và chủ động đón đầu những nhu cầu, thị hiếu tiêu dùng mới của người Việt Nam; trên cơ sở đó để đưa ra những chiến lược kinh doanh phù hợp.

+ Người tiêu dùng cần xây dựng và rèn luyện cho mình những thói quen, hành vi tiêu dùng thông minh, hợp lí, hướng tới những giá trị tốt đẹp.

c. - Hành vi tiêu dùng của bạn H chưa phù hợp.

- Nếu là bạn của H, em sẽ khuyên H:

+ Nên cân nhắc, lựa chọn kĩ các sản phẩm trước khi quyết định mua, đặc biệt là các sản phẩm đắt tiền để tránh lãng phí.

+ Nên ưu tiên sử dụng các sản phẩm do Việt Nam sản xuất.

+ Xây dựng những thói quen cho tiêu hợp lý, ví dụ như: chỉ mua những hàng hóa thực sự cần thiết và trong khả năng chi trả của bản thân; chỉ nên mua trang phục, giày dép với lượng vừa đủ, phù hợp với nhu cầu sử dụng để tránh lãng phí.

d. Là học sinh, để góp phần xây dựng văn hóa tiêu dùng Việt Nam, em cần:

- Đẩy mạnh tuyên truyền các nét đẹp trong văn hóa tiêu dùng.

- Giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa tiêu dùng truyền thống, tốt đẹp của đất nước.

- Học tập văn hóa tiêu dùng văn minh.

- Tích cực quảng bá văn hóa tiêu dùng của Việt Nam đến các nước trên thế giới.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Theo em, hành vi tiêu dùng của chủ thể nào dưới đây là hành vi tiêu dùng có văn hóa? Với các hành vi tiêu dùng không có văn hóa, chúng ta nên ứng xử như thế nào?

a. Vào dịp Tết nhiều gia đình luôn giữ gìn và phát huy giá trị tốt đẹp của văn hóa tiêu dùng Việt Nam.....

b. Bạn X thường sử dụng các hành hóa dịch vụ thân thiện với mỗi trường.

c. Chị P thường mua nhiều hàng hoá, dịch vụ vì cho rằng việc làm này sẽ thức đẩy sản xuất phát triển.

d. Anh T tích cực tuyên truyền, ủng hộ mua sắm của hàng hóa có nguồn gốc, xuất xứ Việt Nam.

e. Các thành viên trong gia đình M luôn ăn mặc giản dị, tránh xa hoa, lãng phí.

Trả lời:

- Hành vi tiêu dùng có văn hóa là: a, b, d, e

- Với các hành vi tiêu dùng không có văn hóa (ý c) thì chúng ta nên tuyên truyền để người dân hiểu hành vi mua nhiều hàng hóa dịch vụ phải gắn với nhu cầu sử dụng, tránh mua quá nhiều dẫn tới sự lãng phí và không có ích.

Câu hỏi 2. Em hãy liệt kê một vài sản phẩm xanh, sạch mà em biết và làm rõ vai trò của văn hóa tiêu dùng thông qua hành vi tiêu dùng sản phẩm đó.

Trả lời:

- Một vài sản phẩm xanh như: sử dụng sản phẩm làm từ tre, nứa; sử dụng túi nilon tái chế, sử dụng máy tính cũ,…

- Vai trò của văn hóa tiêu dùng thông qua hành vi tiêu dùng sản phẩm xanh: Sử dụng bao bì tái sử dụng. Bằng cách sử dụng túi bao bì tái sử dụng và lựa chọn các sản phẩm thân thiện với môi trường, người tiêu dùng đã thực hiện một hành vi tiêu dùng xanh. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải nhựa, mà còn khuyến khích các siêu thị và doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường hơn.

Câu hỏi 3. Em đồng tình hay không đồng tình với việc nào dưới đây? Vì sao?

a. Thấy nông sản của các bà con nông dân trong vùng tiêu thụ rất khó khăn, một số cá nhân đã tích cực tham gia giải cứu để chia sẻ sự vất vả với các hộ nông dân. Biết điều này, X đã vận động bạn bè trong lớp ủng hộ bà con.

b. Nhà trường vận động học sinh tham gia phong trào tiêu dùng xanh, tiêu dùng an toàn sức khỏe.

Trả lời:

Em đồng tình với cả 2 việc làm ở trên vì: đây là những hành động đẹp trong văn hóa tiêu dùng. Là học sinh, chúng ta cần tích cực tuyên truyền, ủng hộ những bà con gặp khó khăn khi thiêu thụ nông sản, tham gia các phong trào tiêu dùng xanh, tiêu dùng an toàn sức khỏe.

Câu hỏi 4. Em hãy liệt kê các hành vi tiêu dùng chưa có văn hóa của học sinh và nêu biện pháp để khắc phục.

Trả lời:

- Các hành vi tiêu dùng chưa có văn hóa của học sinh: lãng phí thức ăn, sử dụng túi nhựa một lần và không tập trung vào các sản phẩm thân thiện với môi trường, mua sắm quá nhiều, mua những sản phẩm không cần thiết, không chú ý nguồn gốc và hạn sử dụng của sản phẩm…

- Biện pháp khắc phục:

+ Giáo dục về giá trị của việc tiết kiệm và bảo vệ môi trường: Các trường học và các tổ chức có thể tổ chức các buổi thuyết trình, hoạt động ngoại khóa và các chương trình giáo dục để giúp học sinh hiểu rõ hơn về những vấn đề này.

+ Thúc đẩy sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường: Ví dụ như cung cấp các loại bút, sổ tay và túi sách được làm từ các vật liệu tái chế, hoặc tăng cường việc sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện năng.

+ Giáo dục về chủ động quản lý rác thải: Trường học và các tổ chức có thể hướng dẫn học sinh cách phân loại, tái chế và xử lý rác thải một cách chính xác. Ngoài ra, cũng có thể tạo ra các chương trình giải quyết vấn đề về rác thải và các hoạt động như giúp đỡ các hộ gia đình thu gom rác thải tái chế.

+ Xây dựng những thói quen tiết kiệm và bảo vệ môi trường: Giáo viên và phụ huynh có thể hướng dẫn học sinh xây dựng những thói quen tiết kiệm và bảo vệ môi trường. Ví dụ như tắt đèn khi ra khỏi phòng, sử dụng nước tiết kiệm, và không sử dụng túi nhựa một lần.

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy cùng bạn xây dựng một sản phẩm để tuyên truyền, quảng bá các hàng hóa Việt Nam chất lượng cao được sản xuất ở địa phương em.

Trả lời: 

Quảng bá sản phẩm thịt trâu gác bếp

Câu hỏi 2: Em hãy viết bài để phê phán các biểu hiện không có văn hóa trong tiêu dùng và tuyên truyền, vận động bạn bè, người thân làm người tiêu dùng có văn hóa.

Đẩy mạnh tuyên truyền vận động người tiêu dùng sử dụng đồ uống có văn hóa, có trách nhiệm

Theo các chuyên gia ẩm thực, văn hóa uống rượu của người Việt Nam rất khác với văn hóa uống rượu của người nước ngoài nói chung. Nếu người nước ngoài coi uống rượu là một lễ nghi xã giao trang trọng, thì người Việt Nam hướng đến một cuộc vui trọn vẹn không câu nệ. Tuy nhiên, có một bộ phận hiểu sai về văn hóa uống rượu bia gây ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí dẫn tới những hệ lụy không đáng có. Cho nên, muốn giữ gìn nét đẹp văn hóa này cần phải có sự chừng mực, uống có trách nhiệm, uống văn minh, lấy niềm vui là chính, không thúc ép và hơn thua trên bàn tiệc.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 9: Văn hóa tiêu dùng trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!