Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 8: Đạo đức kinh doanh

Hướng dẫn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 8: Đạo đức kinh doanh ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 8: Đạo đức kinh doanh

Lý thuyết Kinh tế Pháp luật 11 Cánh Diều Bài 8: Đạo đức kinh doanh

Câu hỏi mở đầu trang 54 KTPL 11

Câu hỏi: Em hãy tìm và chia sẻ ý nghĩa của những câu ca dao, tục ngữ nói về vấn đề đạo đức trong kinh doanh.

Trả lời:

- Một số câu ca dao, tục ngữ nói về đạo đức kinh doanh:

(1) “Chữ tín quý hơn vàng mười” (hoặc) “Một lần bất tín, vạn lần bất tin” => Ý nghĩa: trong kinh doanh cần đặt chữ tín lên vị trí hàng đầu.

(2) “Treo đầu dê, bán thịt chó” (hoặc) “Rao ngọc, bán đá”; “Buôn gian bán lận” => Ý nghĩa: phê phán hành vi gian dối trong kinh doanh.

(3) “Thuận mua, vừa bán” => Ý nghĩa: trong kinh doanh cần phải đảm bảo sự hài hòa về lợi ích kinh tế giữa người sản xuất và người tiêu dùng.

(4) “Hàng thịt nguýt hàng cá/ Hàng cá đá hàng tôm” (hoặc) “Có đắt hàng tôi, mới trôi hàng bà” => Ý nghĩa: phê phán hành vi cạnh tranh không lành mạnh giữa những người sản xuất kinh doanh.

(5) “Tiền nào của nấy” (hoặc) “Đắt xắt ra miếng”; “Đừng tham của rẻ - của ôi/ Những của đầy nồi là của chẳng ngon” => Ý nghĩa: trong kinh doanh phải đảm bảo chất lượng hàng hóa tương xứng với giá cả.

Câu hỏi trang 55 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy nhận xét việc làm của các chủ thể được nhắc đến ở thông tin và trường hợp trên.

b. Theo em, việc làm của các chủ thể đó có ý nghĩa như thế nào đối với doanh nghiệp, người tiêu dùng và xã hội?

Trả lời:

a. - Sự thành công của doanh nhân Bạch Thái Bưởi không chỉ đến từ: tầm nhìn chiến lược nhạy bén và năng lực kinh doanh xuất sắc; mà còn đến từ sự mẫu mực, đạo đức kinh doanh. Điều này được thể hiện qua các chi tiết, như:

+ Trong quá trình kinh doanh, Bạch Thái Bưởi luôn đề cao tinh thần dân tộc.

+ Bạch Thái Bưởi luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền; giành chế độ an ninh cho nhân viên…

+ Bạch Thái Bưởi cũng thể hiện trách nhiệm của mình đối với cộng đồng, xã hội khi trợ cấp du học cho học sinh nghè 

- Chị M luôn giữ vững các nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều này được thể hiện qua việc:

+ Thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ kinh tế - xã hội đối với đất nước.

+ Luôn chú trọng đến chất lượng sản phẩm và uy tín với khách hàng.

+ Giáo dục nhân viên của mình thái độ phục vụ khách hàng tận tình, trách nhiệm.

+ Đảm bảo về tiền lương và các chế độ đãi ngộ tốt cho nhân viên.

b. Việc kinh doanh có đạo đức của các chủ thể kinh doanh đã có ý nghĩa tích cực đối với doanh nghiệp, người tiêu dùng và xã hội. Cụ thể là:

+ Xây dựng được lòng tin và uy tín đối với khách hàng;

+ Nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp; đẩy mạnh hợp tác đầu tư, tạo ra lợi nhuận cho các chủ thể sản xuất kinh doanh;

+ Thúc đẩy sự vững mạnh của nền kinh tế quốc gia;

+ Góp phần quan trọng trong việc xây dựng quan hệ xã hội lạnh mạnh, có trách nhiệm - nghĩa tình - văn minh - hiện đại.

Câu hỏi trang 56 KTPL 11

Câu hỏi:

a. Em hãy liệt kê các biểu hiện của đạo đức kinh doanh và các hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh được đề cập ở mỗi hình ảnh và trường hợp trên.

b. Em hãy kể thêm các biểu hiện khác của đạo đức kinh doanh và hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh.

c. Theo em, với những biểu hiện vi phạm đạo đức kinh doanh, chúng ta cần có thái độ như thế nào?

Trả lời:

a. - Các biểu hiện của đạo đức kinh doanh:

+ Hình ảnh số 1: Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa ủng hộ quỹ phòng chống dịch Covid-19

+ Hình số 3: Doanh nghiệp tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động.

+ Doanh nghiệp D đã: chủ động thông báo cho đối tác, khách hàng và thu hồi sản phẩm bị lỗi; thường xuyên tổ chức các hoạt động từ thiện, hỗ trợ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, xây dựng trường học trên địa bàn).

- Các hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh:

+ Hình ảnh số 2: Buôn bán hàng giả mạo, không rõ nguồn gốc.

+ Hình ảnh số 3: Doanh nghiệp đổ trộm chất thải không đúng nơi quy định.

+ Công ty T cố tình quảng cáo không đúng về công dụng của sản phẩm.

b. - Một số biểu hiện khác của đạo đức kinh doanh:

+ Luôn giữ chữ “tín”.

+ Thực hiện đúng những nghĩa vụ và cam kết với khách hàng.

+ Trung thực, trách nhiệm trong kinh doanh.

+ Không sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, độc hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

+ Cạnh tranh lành mạnh với các đối thủ.

+ Tôn trọng, đảm bảo lợi ích chính đáng của người lao động theo đúng cam kết; đối xử bình đẳng, công bằng với nhân viên…

+ Tuân thủ pháp luật; tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội.

- Một số hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh:

+ Gian dối, bội tín trong kinh doanh.

+ Không thực hiện những nghĩa vụ và cam kết với khách hàng.

+ Dùng các hóa chất, phụ gia độc hại, không rõ nguồn gốc, xuất xứ trong quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm nhằm thu lợi nhuận cao.

+ Thực hiện các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, như: thông đồng với nhau để bán hạ giá, bán phá giá nhằm triệt hạ đối thủ; đánh cắp bí mật thương mại của đối thủ,…

+ Không đảm bảo tiền lương và chế độ đãi ngộ cho người lao động; xúc phạm danh dự, nhân phẩm người lao động; phân biệt đối xử giữa các nhân viên,…

+ Thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, như: trốn thuế; sản xuất hàng quốc cấm; làm ô nhiễm môi trường…

c. Với những hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh, chúng ta cần có thái độ phê phán, lên án và kịp thời cung cấp thông tin, tố giác tới cơ quan chức năng.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Em hãy cho biết các ý kiến dưới đây đúng hay sai. Vì sao?

a. Đạo đức kinh doanh chỉ được biểu hiện trong mối quan hệ giữa doanh nghiệp với khách hàng, người tiêu dùng.

b. Khi doanh nghiệp thực hiện đạo đức kinh doanh thì lợi ích của doanh nghiệp sẽ thống nhất với lợi ích của người tiêu dùng và xã hội.

c. Chỉ cần chủ doanh nghiệp thực hiện đạo đức kinh doanh, con người lao động, nhân viên trong doanh nghiệp thì không cần.

Trả lời:

a. Sai. Đạo đức kinh doanh được biểu hiện trên nhiều phương diện như mối quan hệ giữa doanh nghiệp với khách hàng, người tiêu dùng; đảm bảo lợi ích chính đáng của người lao động,….thực hiện trách nhiệm xã hội,….

b. Đúng

c. Sai. vì bất kì ai khi thực hiện công việc kinh doanh cũng đều phải có đạo đức kinh doanh.

Câu hỏi 2. Em hãy cho biết hành vi của các nhân vật trong các trường hợp dưới đây là thực hiện có đạo đức kinh doanh hay vi phạm đạo đức kinh doanh. Vì sao?

a. Khi khách hàng phản ánh về chất lượng sản phẩm, nhân viên của Công ty X có thái độ phục vụ tiêu cực.

b. Công ty chế biến nông sản X chèn ép giá thu mua nông sản của người dân.

c. Doanh nghiệp P đóng bảo hiểm đầy đủ cho nhân viên theo đúng quy định của nhà nước quy định.

d. Cửa hàng kinh doanh của anh X thường xuyên lấy ý kiến của khách hàng để cải thiện sản phẩm

e. Công ty T tìm mọi cách để triệt hạ sản phẩm của đối thủ.

Trả lời:

- Trường hợp thực hiện đạo đức kinh doanh: c, d

- Trường hợp vi phạm đạo đức kinh doanh: a, b, e.

Vì: Chủ thể sản xuất kinh doanh phải tôn trọng và bảo vệ lợi ích của khách hàng, thực hiện đúng nghĩa vụ cam kết với khách hàng, trung thực, trách nhiệm trong kinh doanh. Vừa hợp tác vừa cạnh tranh lành mạnh, không triệt hạ sản phẩm của đối thủ.

Câu hỏi 3. Em hãy đọc tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi:

Để tăng lợi nhuận, doanh nghiệp chế biến nông sản H cố tình sử dụng nguyên liệu giá rẻ, không đảm bảo chất lượng để sản xuất. Không những thế, doanh nghiệp này còn xả thải trái phép, làm ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống của người dân xung quanh.

Em hãy nhận xét về việc làm của doanh nghiệp trên. Nếu là nhân viên của doanh nghiệp này, em sẽ thể hiện thái độ và hành vi như thế nào?

Trả lời:

Việc làm của doanh nghiệp trên là vi phạm đạo đức kinh doanh. Nếu là nhân viên của doanh nghiệp này, em sẽ không làm theo những yêu cầu của chủ doanh nghiệp. Đồng thời lưu giữ lại những hình ảnh, video để làm bằng chứng và em sẽ báo lên cơ quan chức năng có thẩm quyền giải quyết những hành vi sai phạm đó.

Câu hỏi 4. Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến dưới đây? Em hãy liệt kê các biện pháp để thực hiện đạo đức kinh doanh?

Lợi nhuận có thể làm cho người kinh doanh trở nên mù quáng, vô trách nhiệm bằng cách che giấu các hành vi vi phạm của mình. Vì vậy, để thực hiện đạo đức kinh doanh, không chỉ bằng tuyên truyền, vận động mà còn cần có một hành lang pháp lí đủ mạnh và có tính răn đe cao.

Trả lời:

- Em đồng tình với ý kiến trên.

- Các biện pháp để thực hiện đạo đức kinh doanh: 

* Đối với doanh nghiệp:

+ Thiết lập các chính sách và quy trình đạo đức: Doanh nghiệp nên thiết lập các quy trình và chính sách đạo đức cụ thể để hướng dẫn nhân viên và quản lý trong việc đưa ra các quyết định đạo đức. Các quy trình này bao gồm các chính sách về phòng chống tham nhũng, giám sát và báo cáo việc làm đạo đức sai trái.

+ Tạo ra một nền văn hóa đạo đức: Các doanh nghiệp cần tạo ra một nền văn hóa đạo đức bằng cách đặt nặng mặt hàng đạo đức trong quyết định kinh doanh và giao tiếp với các bên liên quan như khách hàng, cộng đồng và nhân viên. Tạo ra các hoạt động và chương trình để khuyến khích các hành động đạo đức.

+ Đảm bảo tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức: Các doanh nghiệp cần tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức. Điều này bao gồm việc đưa ra quyết định đúng đắn và hành động đúng đắn khi đối mặt với các thách thức đạo đức.

+ Giáo dục và đào tạo nhân viên: Các doanh nghiệp cần đào tạo và giáo dục nhân viên về đạo đức kinh doanh, nhằm giúp họ hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của đạo đức trong kinh doanh và áp dụng các nguyên tắc đạo đức vào công việc của mình.

+ Công bố và giám sát việc thực hiện đạo đức: Các doanh nghiệp nên công bố thông tin về việc thực hiện đạo đức của họ, bao gồm báo cáo về hoạt động xã hội và môi trường. Đồng thời cần thực hiện giám sát để đảm bảo việc thực hiện đạo đức được thực hiện đầy đủ và hiệu quả.

* Đối với nhà nước:

+ Tạo ra các chính sách và quy định pháp lý rõ ràng: Nhà nước cần phát triển các quy định pháp lý và chính sách hỗ trợ để khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện đạo đức kinh doanh. Các quy định pháp lý này cần phải rõ ràng, minh bạch và có tính thực tế cao để giúp các doanh nghiệp thực hiện đạo đức kinh doanh một cách dễ dàng hơn.

+ Đưa ra các chương trình đào tạo và giáo dục: Nhà nước cần phối hợp với các trường đại học, tổ chức xã hội và các tổ chức chuyên nghiệp khác để đưa ra các chương trình đào tạo và giáo dục về đạo đức kinh doanh. Các chương trình này giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của đạo đức kinh doanh và cách thực hiện nó trong công việc hàng ngày.

+ Thực hiện giám sát và kiểm tra định kỳ: Nhà nước cần thực hiện các hoạt động giám sát và kiểm tra định kỳ để đảm bảo các doanh nghiệp thực hiện đạo đức kinh doanh đúng quy trình và đủ tiêu chuẩn. Các hoạt động này giúp giám sát và đánh giá mức độ thực hiện đạo đức của các doanh nghiệp và đưa ra các biện pháp khắc phục khi phát hiện có sai phạm.

+ Xử lý các vi phạm đạo đức: Nhà nước có trách nhiệm xử lý các hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh, bao gồm việc áp dụng các biện pháp phạt và tiến hành các vụ kiện để đòi lại quyền lợi cho các bên liên quan.

+ Tạo ra các chương trình khuyến khích đạo đức kinh doanh: Nhà nước có thể tạo ra các chương trình khuyến khích để các doanh nghiệp thực hiện đạo đức kinh doanh, bao gồm các giải thưởng

Câu hỏi 5. Em hãy đọc tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Em hãy nhận xét việc làm của các chủ thể kinh doanh trong tình huống trên.

b. Nếu là B, em sẽ vận động người thân trong gia đình thực hiện đạo đức kinh doanh như thế nào?

Trả lời:

a. Việc làm của các chủ thể kinh doanh trong tình huống trên là vi phạm đạo đức kinh doanh: bán các mặt hàng lên gấp 2 lần bình thường.

b. Nếu là B, em sẽ vận động người thân trong gia đình không tăng giá, không lợi dụng tình hình mưa lũ để tăng giá như cửa hàng thực phẩm vì hành vi đó là vi phạm đạo đức kinh doanh.

Vận dụng

Câu hỏi 1: Em hãy sưu tầm và chia sẻ về một tấm gương có đạo đức trong kinh doanh.

Trả lời:

Tấm gương doanh nhân Bạch Thái Bưởi

Ông Bạch Thái Bưởi sinh năm 1874 tại làng An Phú, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay thuộc ngoại thành Hà Nội). Ông chính là người đầu tiên khẳng định vị thế của doanh nhân Việt, người làm kinh doanh với khát vọng to lớn là cải tạo xã hội, mà cụ thể là ước vọng có thể xây dựng một Hà Nội lung linh, hoa lệ như Paris.

Từ một công chức làm trong một hãng thầu công chánh của Pháp, một dịp may đến với ông là năm 1895, Hội chợ Bordeaux được tổ chức tại Pháp, Bạch Thái Bưởi được chọn, qua đề cử của công sứ Bonnet. Trong những ngày ở Pháp, không như những người khác dành thời gian du hí đây đó, ông nỗ lực tìm hiểu, học hỏi cung cách buôn bán, cách tổ chức và quản lí sản xuất, nghệ thuật khuếch trương thương nghiệp.

Trên chuyến tàu trở về nước, Bạch Thái Bưởi đã manh nha một quyết định táo bạo: xin nghỉ việc để đi vào con đường kinh doanh với quan điểm “phải biết cung cấp cái mà người ta đang thiếu, cái mà người ta đang cần. Nhưng phải kịp thời”. Ông đã hùn tiền với một người Pháp để chuyên khai thác gỗ làm tà-vẹt bán cho Sở Hoả xa Đông Dương. Trong công việc, Bạch Thái Bưởi tỏ ra rất khắc nghiệt khi nghiệm thu sản phẩm. Ông bảo: “Tiền mất đi còn có thể tìm lại được, chứ chữ tín mất đi là hỏng việc lớn sau này”.

Bạch Thái Bưởi thành công và thu hút được nhiều người tài về cùng dựng nghiệp vì ông là người rất biết cách đối đãi và tin tưởng những cộng sự của mình. Ông cũng quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền, dành chế độ đãi ngộ tốt cho nhân viên, trợ cấp cho học sinh nghèo đi du học,… Có lẽ, Bạch Thái Bưởi là nhà doanh nghiệp Việt Nam trước nhất đầu thế kỉ XX đã có ý thức vận dụng tinh thần yêu nước, khai thác tinh thần tự tôn dân tộc như một vũ khí sắc bén để chiến thắng vẻ vang đối thủ cạnh tranh của mình.

Câu hỏi 2:  Em hãy tìm kiếm các thông tin /hình ảnh/video về các hành vi vi phạm đạo đức trong kinh doanh và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Trả lời:

Thông tin về một số hành vi vi phạm đạo đức kinh doanh

* Thông tin 1: Trong 9 tháng đầu năm 2022, Ban quản lý An toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh đã phát hiện trên 2600 cơ sở vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm; tịch thu, tiêu hủy 12,8 tấn sản phẩm không đảm bảo chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ; xử phạt các đơn vị vi phạm với tổng số tiền lên đến hơn 9,6 tỉ đồng.

* Thông tin 2: Tháng 4/2016, Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh đã xả nước thải chưa qua xử lý ra biển, gây ra sự cố môi trường nghiêm trọng tại 4 tỉnh ven biển miền Trung Việt Nam (Hà Tĩnh, Quảng Bình; Quảng Trị; Thừa Thiên Huế); đồng thời, gây thiệt hại lớn về kinh tế - xã hội; ảnh hưởng xấu đến đời sống của người dân.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 8: Đạo đức kinh doanh trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!