Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 14: Quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử

Hướng dẫn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 14: Quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 14: Quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử

Lý thuyết Kinh tế Pháp luật 11 Cánh Diều Bài 14: Quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử

Câu hỏi mở đầu trang 97 KTPL 11: Em hãy chia sẻ những hiểu biết của mình về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử.

Trả lời:

Điều 27 của Hiến pháp và Điều 2 của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND quy định: “Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ 21 tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, HĐND các cấp”. Như vậy, có thể xác định quyền bầu cử của công dân chính là việc lựa chọn người đại biểu của mình vào cơ quan quyền lực nhà nước, quyền này thể hiện ở việc giới thiệu người ứng cử và bỏ phiếu bầu cử để lựa chọn người đại diện cho mình tại Quốc hội và HĐND các cấp.

Nhà nước là do nhân dân bầu ra, không có lá phiếu của công dân thì không thể thành lập được các cơ quan nhà nước để thực hiện việc quản lý xã hội, xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh mà người dân hằng mong muốn. Bởi vậy, bầu cử còn là trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân, thể hiện ở việc giới thiệu, chọn lựa người đại biểu của mình vào cơ quan quyền lực nhà nước, tham gia bỏ phiếu theo đúng quy định.

Câu hỏi trang 99 KTPL 11: 

a. Em hãy xác định nội dung quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong hai thông tin trên.

b. Căn cứ vào thông tin, em hãy nhận xét về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong các trường hợp trên. 

Trả lời:

a. Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử:

- Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân một cách bình đẳng, không bị phân biệt đối xử, trừ những trường hợp do pháp luật quy định.

- Mọi công dân có quyền bầu cử đều được ghi tên vào danh sách cử tri và được phát thẻ cử tri, trừ những trường hợp do pháp luật quy định. Mỗi công dân chỉ được ghi tên vào một danh sách cử tri ở nơi mình thường trú hoặc tạm trú.

- Công dân thực hiện quyền bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.

- Công dân thực hiện quyền ứng cử bằng tự ứng cử hoặc giới thiệu người khác ứng cử, trừ các trường hợp do pháp luật quy định.

- Công dân phải tự mình đi bỏ phiếu bầu cử, không được nhờ người khác bầu cử thay, trừ những trường hợp do pháp luật quy định.

b. Nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong các trường hợp:

- Trường hợp 1: Ông K đã thực hiện đúng vai trò là thành viên của Tổ bầu cử khi phát đúng thẻ cử tri cho công dân theo quy định của pháp luật và đã giải đáp được thắc mắc cho công dân. trị của mình theo quy định của pháp luật.

- Trường hợp 2: Anh T đã thực hiện đúng nguyên tắc bầu cử với vai trò là cử tri của mình theo quy định của pháp luật.

Câu hỏi trang 100 KTPL 11: 

a. Em hãy xác định hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong trường hợp trên.

b. Theo em, hậu quả của những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về bầu cử và ứng cử trong các trường hợp đó là gì?

Trả lời:

a.  Hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong trường hợp trên:

- Đề nghị bầu cử cho một người khác mà không theo ý của người bầu cử

- Tung tin đồn thất thiệt cho ứng cử viên.

- Nhờ người khác đi bầu cử hộ

b. Hậu quả của những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về bầu cử và ứng cử:

- Về phía cơ quan: xâm phạm tới quyền ứng cử và bầu cử của công dân, làm sai lệch kết quả bầu cử, gây thiệt hại về tài sản của Nhà nước, không chọn đúng đại biểu uy tín, năng lực, trách nhiệm vào cơ quan nhà nước

- Về phía công dân: không thể thực hiện được ý trí và nguyện vọng của bản thân, không thực hiện đúng trách nhiệm của bản thân, không tham gia xây dựng được bộ máy nhà nước.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Theo em, nội dung nào sau đây là quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử? Vì sao? 

a. Công dân Việt Nam 18 tuổi là có quyền bầu cử

b. Công dân thực hiện bầu cử và ứng cử theo nguyên tắc bình đẳng

c. Công dân thực hiện quyền ứng cử bằng hình thức duy nhất là tự ứng cử.

d. Công dân đang thi hành hình phạt tù theo bản án của Tòa án không có quyền bầu cử

e. Công dân là đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp phải có đầy đủ các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Trả lời:

Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử là: a, b, d, e vì đây đều được quy định trong luật.

Riêng ý c không đúng vì Công dân thực hiện quyền ứng cử bằng tự ứng cử hoặc giới thiệu người khác ứng cử, trừ các trường hợp do pháp luật quy định.

Câu hỏi 2. Em hãy cho biết hành vi của các chủ thể nào sau đây là thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử. Vì sao?

a. Anh T trực tiếp bỏ lá phiếu bầu cử của mình vào hòm phiếu 

b. Ông V tự mình ứng cử vào Hội đồng nhân dân xã dù đang bị áp dụng hình phạt tù hưởng án treo.

c. Bà P không cho con gái nghỉ làm để đi bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã.

d. Bạn G đã viết hộ phiếu bầu cử đại biểu cho anh E tự mình bỏ phiếu vào hòm phiếu vì anh E bị khuyết tật.

Trả lời:

Hành vi thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử là: a, d vì công dân tự mình đi bầu cử, không được nhờ người khác bầu cử thay. Trường hợp cử tri không vết được phiếu bầu thì nhờ người khác viết hộ nhưng phải tự mình mình bỏ phiếu. Trường hợp cử tri bị khuyết tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu.

Các trường hợp khác:

b, Sai vì ông V đang chịu hình phạt tù.

c. Sai vì công dân từ đủ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử, không ai được cản trở.

Câu hỏi 3. D rất vui mừng vì được tham gia bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã khi chuẩn bị bỏ phiếu, anh A đã đề nghị D bỏ phiếu cho mình vì cùng ở một thôn và D đã đồng ý.

a. Theo em, hành vi của anh A và D có thể dẫn đến những hậu quả gì về thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử?

b. Nếu là D trong trường hợp trên, em có đồng ý với đề nghị của anh A không? Vì sao?

Trả lời:

a. Hậu quả:

- Về phía nhà nước: Xâm phạm đến quyền bầu cử, ứng cử của công dân, làm sai lệch kết quả bầu cử, gây thiệt hại cho nhà nước, không lựa chọn được đúng đại biểu có uy tín, năng lực, trách nhiệm vào lãnh đạo nhà nước, gây mất ổn định xã hội,…

- Về phía công dân: không thể hiện được ý chí nguyện vọng của bản thân, không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình để tham gia vào xây dựng bộ máy nhà nước,…

b. Nếu là D trong trường hợp trên, em không đồng ý với đề nghị của anh A vì mỗi công dân có quyền tự do lựa chọn đại biểu có đủ năng lực, thể hiện nguyện vọng của bản thân mình. Hành vi đề nghị D bỏ phiếu cho mình còn là hành vi vi phạm pháp luật, tùy từng mức độ mà bị xử lí theo quy định.

Câu hỏi 4. Để chuẩn bị cho đợt bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã sắp tới, xã của N đang thực hiện tuyên truyền cho người dân các quy định của pháp luật về bầu cử Hội đồng nhân dân cấp xã.....

a. Em hãy nhận xét hành vi của bố và mẹ N?

b. Nếu là N, em sẽ cùng bố giải thích thế nào để mẹ hiểu được quyền và nghĩa vụ của bản thân trong tham gia bầu cử?

Trả lời:

a. Hành vi của bố mẹ N là không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử.

b. Nếu là N, em sẽ cùng bố giải thích cho mẹ hiểu về những lợi ích của việc tuyên truyền các quy định mới của pháp luật và bầu cử, lựa chọn đúng người tài, người có năng lực và phẩm chất đạo đức tốt, có khả năng lãnh đạo chứ không chỉ quan tâm đến trình độ.

Câu hỏi 5. Qua tìm hiểu và nghiên cứu, chị M đã quyết định lựa chọn anh Q là đại biểu để bầu vào Hội đồng nhân dân cấp xã. Khi chị M đang viết phiều bầu cho anh Q thì anh T cùng đi tham gia bầu cử đã có ý nhìn trộm nội dung phiều bầu của chị M và kể lại cho mọi người xung quanh.

a. Em có đồng ý với hành vi của anh T không? Vì sao?

b. Nếu là chị M, em sẽ làm gì để báo vệ quyền và nghĩa vụ của mình?

Trả lời:

a. Em không đồng ý với hành vi của anh T vì pháp luật quy định: khi cử tri viết phiếu bầu, không ai được xem, kể cả tổ bầu cử.

b. Nếu là chị M, em sẽ phản ánh việc anh T nhìn trộm và kể lại cho người xung quanh cho tổ bầu cử có trách nhiệm can thiệp và xử lí, đồng thời giải thích cho anh T hiểu về quyền bầu cử, ứng cử.

Câu hỏi 6. Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ ứng cử của anh H.

Sau khi được chính quyền địa phương tuyên truyền pháp luật về bầu cử, ứng cử, được sự động viên của gia đình, anh H quyết định tự ứng cử làm đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Anh H đã chuẩn bị và nộp hồ sơ ứng cử cho Uỷ ban bầu cử cấp tỉnh nơi mình đang cư trú, Đồng thời, anh H còn tích cực tìm hiểu các quy định của pháp luật để có thể thực hiện đầy đủ các quyền của mình. 

Trả lời:

Anh H đang thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ ứng cử. Những việc làm của anh H sẽ góp phần vào sự phát triển của đất nước.

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy cùng bạn sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có nội dung về quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử để xây dựng thành một tập san trưng bày tại lớp.

Câu hỏi 2. Em hãy viết một bài luận nói về trách nhiệm của công dân trong thực hiện quyền và nghĩa vụ bầu cử, ứng cử.

Trả lời:

Bầu cử - quyền và nghĩa vụ của công dân!

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Lá phiếu của người cử tri tuy khuôn khổ nó bé nhỏ, nhưng giá trị của nó thì vô cùng to lớn. Nhân dân ta đã trải qua biết bao gian khổ, hy sinh, biết bao xương máu trong cuộc cách mạng đánh đổ thực dân và phong kiến mới giành được nó... Vì vậy, đi bỏ phiếu trong cuộc tổng tuyển cử vừa là quyền lợi quý báu, vừa là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi người cử tri”. Người căn dặn: “…dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng thay mặt cho mình, và gánh vác việc nước”.

Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân,… Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ, tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân”. Bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân là dịp để người dân thể hiện quyền làm chủ của mình thông qua lá phiếu bầu, trực tiếp lựa chọn những người có đủ đức, đủ tài, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân bầu vào cơ quan quyền lực nhà nước các cấp, thiết thực góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Mỗi cử tri khi tham gia bầu cử không những là niềm vinh dự được thực hiện quyền dân chủ, mà còn là nghĩa vụ công dân, thể hiện trách nhiệm chính trị của mình đối với vận mệnh đất nước, với bao thế hệ đã hy sinh xương máu để giành lại quyền thiêng liêng cho dân tộc là độc lập, tự do, dân chủ.

Thực tế qua nhiều cuộc bầu cử, bên cạnh số đông cử tri tâm huyết với đất nước, nêu cao trách nhiệm công dân, cũng còn một bộ phận cử tri có biểu hiện bàng quan, lơ là với việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Biểu hiện phổ biến ở những cử tri này là thiếu quan tâm đến cuộc bầu cử, coi sự kiện chính trị quan trọng này không có liên quan đến bản thân mình nên thường nhờ người khác bầu hộ, thậm chí không tham gia bỏ phiếu. Một bộ phận không nhỏ cử tri không tìm hiểu kỹ về nhân thân các ứng cử viên, không căn cứ vào tiêu chuẩn đại biểu để so sánh, lựa chọn người thực sự tiêu biểu đại diện cho ý chí và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân. Có cử tri khi cầm lá phiếu trong tay vẫn chưa biết số lượng đại biểu được bầu, chưa hiểu biết về từng ứng cử viên, nên gạch tên đại biểu một cách vô thức, rồi bỏ vào hòm phiếu để được đóng dấu “Đã đi bầu”. Chính những biểu hiện này không những tự mình tước bỏ quyền lợi thiêng liêng của mình, mà còn là hành xử thiếu trách nhiệm đối với đất nước, với dân tộc.

Bên cạnh đó, các thế lực thù địch, các loại tội phạm chưa bao giờ từ bỏ âm mưu chống phá Đảng và Nhà nước ta, đặc biệt là khi cuộc bầu cử Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 sắp diễn ra, chúng ra sức xuyên tạc, vu cáo Nhà nước ta vi phạm “dân chủ”, “nhân quyền”, đàn áp những người “bất đồng chính kiến”…; chúng ngông cuồng đòi xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, phủ nhận những thành tựu mà Nhân dân ta đã đạt được; xuyên tạc bản chất, tình hình cuộc bầu cử với các luận điệu mị dân như như: “Bầu cử chỉ là “màn kịch dân chủ” do Đảng đạo diễn, chỉ là hội nghị Đảng Cộng sản mở rộng”, “Không thể có bầu cử dân chủ khi Đảng Cộng sản lãnh đạo cuộc bầu cử”, “Bầu cử chỉ là hình thức vì Đảng đã sắp xếp trước rồi”, “Cần xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với cuộc bầu cử”… Qua đó, nhằm lái dư luận theo hướng tiêu cực, kích động tư tưởng hoài nghi về công tác bầu cử, gieo rắc nhận thức sai lầm liên quan đến hoạt động bầu cử. Mục đích lớn nhất của bọn chúng là xuyên tạc vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công tác bầu cử, yêu cầu Đảng Cộng sản không được tham gia vào công tác bầu cử, không được lãnh đạo công tác bầu cử. Càng gần tới kỳ bầu cử, bọn chúng càng đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, kêu gọi, xúi giục Nhân dân trong nước tẩy chay bầu cử, có những hành vi phá rối, gây mất an ninh trật tự ở các khu vực bỏ phiếu hoặc trong thời gian diễn ra các hoạt động bầu cử; tung tin bôi nhọ, vu khống, xúc phạm danh dự, uy tín các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ở Trung ương và địa phương tham gia ứng cử đại biểu Quốc hội, nhằm gây ngộ nhận trong cử tri, từ đó tác động cử tri không bỏ phiếu bầu cho những đồng chí này vào Quốc hội…

Chính vì vậy, để cuộc bầu cử Quốc hội khóa XV và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 thành công, bầu ra những đại biểu tiêu biểu, xứng đáng, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân trong Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ mới, đòi hỏi phải có sự chung tay, góp sức của toàn xã hội, cả hệ thống chính trị, trong đó đặc biệt phải kể đến vai trò của công dân. Để đảm bảo thực hiện đúng và đủ quyền, nghĩa vụ của công dân trong công tác bầu cử thì mỗi công dân cần làm tốt một số nội dung sau:

Một là, mỗi công dân cần nhận thức rõ ý nghĩa, tầm quan trọng, mục đích của Cuộc bầu cử, quyền lợi và trách nhiệm của cử tri, những quy định cụ thể về quy định và thể lệ bầu cử thông qua việc tự tìm hiểu trên các phương tiên thông tin đại chúng, tham gia đầy đủ các buổi tiếp xúc cử tri, trên cơ sở đó để lựa chọn những ứng cử viên đủ tiêu chuẩn, thật sự tiêu biểu của dân tại cơ quan dân cử.

Hai là, mỗi công dân cần tự mình tham gia bầu cử, nghiên cứu kỹ tiêu chuẩn đại biểu, cơ cấu cần thiết của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, số lượng ứng cử viên và số đại biểu được bầu tại đơn vị bầu cử. Ứng cử viên ghi trong phiếu bầu cử là những người đã được lựa chọn, đều đủ tiêu chuẩn. Tuy nhiên, khi cầm lá phiếu trên tay, mỗi công dân cần cân nhắc, lựa chọn những ứng cử viên thật sự tiêu biểu, có kiến thức, năng lực phản ánh được ý chí và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân với cơ quan dân cử.

Ba là, mỗi công dân phải là người có trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội, hết sức tỉnh táo trước những thông tin xấu độc trên mạng xã hội, đề cao cảnh giác trước các âm mưu và thủ đoạn thâm độc của kẻ xấu; không ủng hộ, không chia sẻ các thông tin xấu độc, có mục đích phá hoại bầu cử, chống phá Đảng và chế độ; mạnh dạn bày tỏ quan điểm và nêu ý kiến phản bác lại những quan điểm, luận điệu sai trái của bọn phản động và những phần tử xấu trên không gian mạng cũng như ngoài xã hội; không để các thế lực thù địch lợi dụng, kích động tham gia vào những hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước cũng như gây cản trở Cuộc bầu cử.

Mỗi cử tri cần phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc, thực hiện trách nhiệm công dân, tích cực tham gia bỏ phiếu, cân nhắc, lựa chọn kỹ lưỡng, xứng đáng là những công dân có trách nhiệm đối với đất nước.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Kinh tế pháp luật 11 Cánh Diều Bài 14: Quyền và nghĩa vụ của công dân về bầu cử và ứng cử trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!