Soạn bài: Kim – Kiều gặp gỡ (trích Truyện Kiểu, Nguyễn Du) (Ngữ Văn 9 Kết nối tri thức)

Soạn bài: Kim – Kiều gặp gỡ (trích Truyện Kiểu, Nguyễn Du) ngắn gọn, hay nhất bám sát nội dung Sách giáo Ngữ văn 9 khoa Nỗi sầu oán của người cung nữ (trích Cung oán ngâm khúc, Nguyễn Gia Thiều) theo chương trình Sách mới. Bài soạn bao gồm 8 câu hỏi được trả lời chính xác, giúp học sinh hiểu kĩ hơn về bài học

Câu hỏi (trang 66 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Hãy kể lại một tác phẩm văn học hoặc bộ phim về mối tình đã để lại ấn tượng đẹp.

Lời giải

Tác phẩm văn học kể về một mối tình để lại cho em ấn tượng đẹp là vở kịch Romeo và Juliet của nhà văn William Shakespeare Vở kịch được sáng tác vào khoảng năm 1594 - 1595, kể về câu chuyện tình giữa Romeo và Juliet Romeo và Juliet yêu nhau thắm thiết, nhưng tình yêu đó bị hai gia đình ngăn cấm bởi có mối thù dòng tộc Juliet bị bố mẹ ép gả cho bá tước Paris Để không phải cưới bá tước, nàng đã uống một liều thuốc ngủ để giả chết Romeo tưởng Juliet đã chết thật, chàng đau đớn rồi tự kết liễu đời mình để theo người yêu Juliet tỉnh dậy thấy xác Romeo, nàng đã tự rút dao để tự vẫn Cái chết tang thương và tình yêu đẹp của họ đã hóa giải sự thù hận cho hai bên gia đình Điều đặc biệt nhất của vở kịch là nó dựa trên một câu chuyện có thật xảy ra tại Ý thời Trung Cổ

Câu 1 (trang 69 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Đoạn trích có những nhân vật nào và kể về sự việc gì?

Lời giải

- Đoạn trích có các nhân vật: Kim Trọng, Thúy Vân, Thúy Kiều, chàng Vương

- Đoạn trích kể về sự việc Kim Trọng tình cờ gặp chị em Thúy Kiều ở mộ Đạm Tiên, chàng liền này sinh tình cảm yêu thương, quyến luyến và sự việc Thúy Kiều trở về nhà với sự tương tư nhưng cũng “ngổn ngang trăm mối”

Câu 2 (trang 69 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Ở mười hai dòng thơ đầu, nhân vật Kim Trọng được giới thiệu và miêu tả bằng lời của ai? Qua đó, em hình dung được gì về nhân vật?

Lời giải

- Ở mười hai dòng thơ đầu, nhân vật Kim Trọng được giới thiệu và miêu tả qua lời của tác giả (người kể chuyện)

- Qua đó, em hình dung Kim Trọng là người:

+ Thuộc dòng dõi quý tộc, trâm anh thế phiệt

+ Tướng mạo hào hoa, hài hoa, tươi sáng, tuấn tú

+ Tài năng văn chương hơn người, thông minh ngút trời

+ Là người phong nhã, cư xử lịch sự, hào hiệp

=> Kim Trọng là con người đẹp toàn diện

Câu 3 (trang 69 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Trong mười dòng thơ tiếp theo, Nguyễn Du đã tập trung miêu tả cảm xúc, tâm trạng của những nhân vật nào? Phân tích từ ngữ tiêu biểu được tác giả sử dụng để thể hiện cảm xúc, tâm trạng của các nhân vật đó

Lời giải

- Ở mười hai dòng thơ tiếp theo, Nguyễn Du đã tập trung miêu tả cảm xúc, tâm trạng của nhân vật Kim Trọng và Thúy Kiều, Thúy Vân

- Phân tích từ ngữ tiêu biểu:

+ Từ “đã” trong cụm “tình trong như đã” bộc lộ sự yêu mến, có ấn tượng sâu sắc với đối phương Tuy nhiên, sự “đồng thuận” này chỉ mới nằm trong lòng, chưa được thể hiện ra ngoài mặt

+ Từ e trong cụm “mặt ngoài còn e” miêu tả thái độ e ngại, ngượng ngùng, có chút không tự nhiên giữa ba người Cũng có thể, đây cũng là sự e dè của Thúy Kiều khi vừa nghĩ đến Kim Trọng, vừa lo lắng “trăm mối trong lòng”

+ Từ “chập chờn” diễn tả trạng thái lúc tỉnh lúc mơ, tinh thần rối bời bởi không xác định được cảm xúc lúc bấy giờ

Câu 4 (trang 69 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Trong mười bốn dòng thơ cuối, Nguyễn Du đã sử dụng nhiều phương tiện (lời người kể chuyện, lời nhân vật, bút pháp tả cảnh ngụ tình) để thể hiện thế giới nội tâm của nhân vật Thúy Kiều Em hãy:

a Phân tích đặc điểm của bức tranh thiên nhiên (thời gian, không gian, sự vật) Miêu tả bức tranh thiên nhiên ấy, tác giả muốn thể hiện trạng thái cảm xúc nào ở nhân vật?

b Chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời nhân vật Lời nhân vật được thể hiện ở hình thức nào và điều gì giúp em nhận biết hình thức ngôn ngữ đó?

c Cho biết nhân vật đã bộc lộ những cảm xúc, suy nghĩ gì trong lời nói của mình

Lời giải

a Phân tích đặc điểm của bức tranh thiên nhiên:

- Thời gian: Từ khoảng chiều tối cho đến đêm khuya

- Không gian: Không gian đêm trăng quang đãng, yên tĩnh, thơ mộng Cảnh trăng được nhìn từ căn phòng của Thúy Kiều

- Sự vật:

+ Mặt trăng là sự vật nổi bật và tiêu biểu trong mười bốn câu thơ này Hình ảnh trăng được miêu tả vô cùng sinh động, nên thơ, mang tâm tình của Thúy Kiều: “Gương nga chênh chếch dòm song,/ Vàng gieo ngấn nước cây lồng bóng sân” Trăng được nhân hóa, có hành động ‘chênh chếch dòm song” như Kiều đang nhìn về phía Kim Trọng Ánh sáng trăng tỏa ra vàng dịu nhẹ, bao trùm lấy toàn bộ bức tranh đêm khuya

+ Mặt trời gác núi là sự vật biểu tượng cho chiều tà, cũng đồng thời báo hiệu đã đến lúc Kiều phải tạm xa Kim Trọng

+ Giọt sương treo nặng trên cành xuân là hình ảnh mang đậm chất thơ, giọt sương ấy cũng như nỗi lòng của Thúy Kiều, khiến nàng nặng lòng suy nghĩ

+ Cây hải đường ngả sang nhà hàng xóm như đang chới với, hướng tâm tư của mình đến người yêu nơi xa

- Miêu tả hình ảnh ấy, tác giả muốn thể hiện các tâm trạng sau của nhân vật Thúy Kiều;

+ Yêu thương, bồi hồi, tương tư chàng Kim

+ Nỗi buồn thoáng chút vì phải tạm xa Kim Trọng

+ Nỗi nặng lòng, bề bộn, ngổn ngang

b Chỉ ra lời người kể chuyện và lời nhân vật:

- Lời nhân vật: “Người mà đến thế thì thôi,/ Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!/ Người đâu gặp gỡ làm chi,/ Trăm năm biết có duyên gì hay không?”

- Lời người kể chuyện: các câu thơ còn lại

Đặc điểm lời nhân vật:

- Lời nhân vật được thể hiện dưới hình thức: lời độc thoại, nhân vật tự nói với chính mình

- Lời nhân vật được đặt trong dấu ngoặc kép, sau dấu hai chấm Trước khi bắt đầu lời nói nhân vật có lời dẫn chuyện miêu tả cảm xúc của nhân vật Nhân vật nói xong không có lời hồi đáp Nội dung lời nói chỉ để biểu đạt tâm trạng sâu kín bên trong

c Những tâm trạng, cảm xúc mà nhân vật bộc lộ trong lời nói của mình:

- Rối bời, lo lắng cho tình duyên của mình với chàng Kim

- Băn khoăn, không biết mình và Kim Trọng có nên duyên hay không

- Hi vọng mối nhân duyên của mình sẽ ra được ‘quả ngọt”

Câu 5 (trang 70 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Du trong đoạn trích

Lời giải 1: 

- Nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật:

+ Các nhân vật được xây dựng với hình tượng vô cùng hoàn mĩ, mang những phẩm chất mà nhân dân ta cho là đẹp nhất thời bấy giờ

+ Mỗi nhân vật được xây dựng với một vẻ đẹp nổi bật riêng: Chàng Kim mang vẻ thư sinh, khôi ngô, văn võ song toàn; chị em Thúy Kiều mang sắc đẹp mặn mà, yêu kiều, nhẹ nhàng, duyên dáng

+ Nội tâm, suy nghĩ, hành động, lời nói của các nhân vật phù hợp với cốt truyện

- Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ:

+ Ngôn ngữ giàu sức biểu cảm và hình tượng

+ Kết hợp linh hoạt ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật (lời nói độc thoại nội tâm)

+ Sử dùng nhuần nhuyễn ngôn ngữ bác học với ngôn ngữ bình dân, ngôn ngữ trong thơ ca với lời nói hàng ngày

Lời giải 2: 

"- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ: bút pháp ước lệ, diễn tả bằng một hệ thống từ ngữ Hán Việt để làm nổi bật chất tài hoa phong tình của kẻ thiên tài.

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: tả người, tả cảnh, tả tình để xây dựng nên bức chân dung một văn nhân lý tưởng trong con mắt và tâm hồn của giai nhân."
 

Câu 6 (trang 70 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nêu chủ đề của đoạn trích; qua đó, nhận xét về tư tưởng, tình cảm của tác giả

Lời giải

- Chủ đề của đoạn trích: Tình yêu trong sáng, thắm thiết keo sơn của Thúy Kiều với Kim Trọng

- Nhận xét tư tưởng, tình cảm của tác giả:

+ Nguyễn Du đề cao tình cảm nam nữ, đặc biệt là tình cảm của người phụ nữ trong tình cảm

+ Đây là một tư tưởng hết sức tiến bộ trong thời đại lúc bấy giờ, đề cao vai trò của người phụ nữ trong xã hội, gia đình

+ Nguyễn Du cũng dành tình cảm yêu thương, quý trọng cho người phụ nữ, mong muốn họ làm chủ cuộc sống của mình

Bài tập (trang 70 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích 2 - 4 dòng thơ miêu tả thiên nhiên mà em cho là đặc sắc trong đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ

Lời giải

Đoạn văn tham khảo

Khi đọc đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ, em luôn đọc đi đọc lại hai dòng thơ miêu tả thiên nhiên rất đặc sắc: “Gương nga chênh chếch dòm song,/ Vàng gieo ngấn nước cây lồng bóng sân” Hai dòng thơ miêu tả vẻ đẹp đầy chất thơ, tĩnh lặng và tươi sáng vào đêm trăng Bằng ngòi bút nhân hóa điêu luyện, Nguyễn Du đã khiến vầng trăng vốn chỉ biết nằm im lìm trên trời cũng biết ngó ngàng xung quang: “Gương nga chênh chếch dòm song” Từ láy ‘chênh chếch” chỉ hành động hơi nghiêng về một phía Vầng trăng cũng giống như Thúy Kiều, tựa đầu cửa sổ, nghiêng nhìn sang phía Kim Trọng với nỗi tương tư Cả không gian ban đêm chợt bừng sáng bởi ảnh trăng dịu nhẹ: “Vàng treo ngấn nước cây lồng bóng sân” Mặt nước sóng sánh ánh trăng, lấp lánh như chứa ngàn mặt trăng nhỏ ở dưới đáy sông Ánh trăng chiếu xuống cây, khiến bóng cây che đi cả một khoảng sân Cảnh vật êm đềm biết bao, từng dòng thơ đi vào lòng người biết nhường nào!