Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác - Hô-me-rơ (Tóm tắt, hoàn cảnh st, nội dung, nghệ thuật, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác bao gồm Giới thiệu tác giả Hô-me-rơ và hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật tác phẩm Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác - SGK Văn 10 Kết nối tri thức.

Tác giả - Tác phẩm: Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác - Hô-me-rơ

I. Giới thiệu tác giả Hô-me-rơ 

Tên thật của Hô-me-rơ là Mê-lê-xi-gien, ông sống vào khoảng thế kỉ XIX- XVIII TCN. Hiện vẫn chưa xác định được quê hương của ông, song theo nhiều truyền thuyết của Hy Lạp thì ông được sinh ra bên bờ sông Mê-lét.

Cho đến nay, cuộc đời của Hô-me-rơ vẫn được bao phủ bởi một tầng hào quang của những huyền thoại. Có ít nhất là 9 bản tiểu sử khác nhau về cuộc đời ông. Ngay từ cái tên Hô-me-rơ đã thể hiện điều đó. Từ Hô-me-rơ trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là người mù. Nhiều người cho rằng cái tên này xuất phát từ việc Hô-me-rơ là một nghệ sĩ hát rong mù tại Ki-ốt. Về sau đã xuất hiện các Hô-me-ri-đơ (con cháu của Hô-me-rơ) – những ca sĩ hát rong ở thành bang Ki-ốt. Các ca sĩ hát rong Hô-me-ri-đơ trở nên ngày càng đông, học thường đi khắp các thành bang Hy Lạp để hát và kể các sáng tác thần thoại, sử thi, truyền thuyết Hy Lạp.

Tên tuổi Hô-me-rơ gắn liền với hai bộ sử thi đồ sộ Iliad và Ô-đi-xê. Nếu như Ilad là bản anh hùng ca chiến trận với sự vinh danh tên tuổi những người anh hùng như Asin, Hector thì Ô-đi-xê đánh dấu giai đoạn phát triển mới của Hy Lạp: mở rộng khai thác và chinh phục biển cả; chuyển từ chế độ công xã thị tộc sang chế độ chiếm hữu nô lệ, thoát khỏi tổ chức sinh hoạt cộng đồng để chuyển sang tổ chức gia đình và hôn nhân một vợ một chồng. Trong bối cảnh xã hội mới ấy, những phẩm chất được đề cao là trí tuệ, tình yêu thuỷ chung và sự gắn bó với quê hương xứ xở. 

II. Khái quát tác phẩm Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

1. Thể loại

Văn bản Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác thuộc thể loại Sử thi.

2. Xuất xứ

a. Sử thi I-li-at

- I-li-at được cho là ra đời từ thế kỉ VIII trước Công nguyên

- Đây là thiên sử thi đồ sộ gồm 15693 câu thơ, chia làm 24 khúc ca, kể về những sự kiện diễn ra trong 51 ngày, năm thứ mười cuộc chiến trang của những người Hy Lạp tấn công thành Tơ-roa ở vùng tây bắc bán đảo Tiểu Á, cuộc chiến tranh được xác định là đã diễn ra vào khoảng thế kỉ XII trước Công nguyên

- Với cốt truyện được huyền thoại hóa, I-li-at ngợi ca vẻ đẹp lý tưởng của con người trong chiến tranh

b. Văn bản Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác

- Vị trí: Được trích từ sử thi I-li-át, là đoạn trích từ câu thơ 370 đến 496, khúc ca VI, sử thi I-li-at.

3. Bố cục

Chia văn bản thành 3 đoạn:

- Đoạn 1: Từ đầu đến “xông vào nơi đó”: Hành động và tâm trạng của Ăng-đrô- mác.

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “than xé ruột của nàng”: Hành động và tâm trạng của Héc-to.

- Đoạn 3: Còn lại: Quyết định dứt khoát, thể hiện tinh thần trách nhiệm của anh hùng Héc-to.

>>> Xem thêm: Soạn bài Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác SGK 10 trang 99, 100, 101, 102, 103, 104 - Văn Kết nối tri thức

4. Tóm tắt 

Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác là đoạn trích trong sử thi I-li-át kể về sự việc người anh hùng Héc-to về thăm và chia tay vợ con trước khi lên đường ra chiến trận. Chàng trở về nhà sau chiến trận nhưng không tìm thấy vợ con, không thấy phu nhân Ăng-đrô-mác của mình ra đón như thường lệ, nàng đã lên thành Tơ-roa cầu nguyện, Héc-to vội đuổi theo đến tận nơi để được thấy mặt hei mẹ con. Cả gia đình gặp nhau, hờn tủi xúc động không nói nên lời. Ăng-đrô-mác tha thiết cầu xin chàng đừng ra trận vì không muốn gia đình tan vỡ, không muốn Héc-to phải mạo hiểm. Nhưng với lòng kiêu hãnh, dũng cảm và sự cương quyết của mình, Héc-to vẫn quyết tâm ra trận vì không muốn để nỗi thống khổ đến với thành Tơ-roa và những người chàng yêu thương. Hai vợ chồng từ biệt nhau, chàng ôm con trai và cầu nguyện cho đứa trẻ những điều tốt đẹp nhất trước khi rời đi trong sự lưu luyến của Ăng-đrô-mác.

5. Giá trị nội dung

- Đoạn trích đã khắc họa thành công hình ảnh người anh hùng Héc-to - bức tranh đại diện cho những người anh hùng Hy Lạp cổ đại với những phẩm chất tiêu biểu như can đảm, dũng cảm, tự trọng và không sợ cường quyền.

- Thấy được sự kiên cường, dũng cảm và công tâm của người anh hùng khi phải lựa chọn giữa lợi ích gia đình và cộng đồng, cảm nhận được tấm lòng và sự cương quyết của người anh hùng với những giẳng co nhưng cuối cùng vẫn nhất quyết lựa chọn ra chiến trận vì lợi ích của cộng đồng

- Gợi ra bài học về việc phải lựa chọn giữa việc thực hiện bổn phận với cộng đồng và gia đình cho mỗi cá nhân

- Giúp người đọc cảm nhận được phần nào không khí chiến tranh ác liệt gay go thời kì đó và thái độ tôn trọng, ngưỡng mộ đối với các nhân vật anh hùng.

6. Giá trị nghệ thuật

- Văn bản xây dựng nhân vật người anh hùng Héc-to theo đúng motip của người anh hùng trong sử thi, thể hiện được những nét đặc trưng điển hình của kiểu nhân vật người anh hùng

- Ngôn từ, giọng văn rành mạch, kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu tả và biểu cảm, tự sự

- Thể hiện được những đặc trưng cơ bản của thể loại sử thi, nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật.

7. Tác phẩm Héc-to từ biệt Ăng-drô-mac

Cuộc chiến vây hãm thành Tø-roa (Troy) của quản A-kê-en (Achaean), tức quân Hy Lạp, bước sang năm thứ mười vẫn không phân thắng bại.

A-khin (Achilles), dũng tướng tài giỏi nhất của quân Hy Lạp, tức giận vì bị chủ soái A-ga-mem-nông (Agamemnon)(? tước mất chiến lợi phẩm là nàng Bri-dê-ít (Briseis), quyết không tham chiến, đồng thời qua mẹ của mình là nữ thần Thê-ti-xơ (Thetis), cầu xin thần Dớt (Zeus) làm cho quân Hy Lạp thất bại. Thần Dớt (Zeus) hứa hẹn, nhưng chưa thực hiện lời hứa. Thoả thuận về một cuộc chiến tay đôi chấm dứt chiến tranh không thành, quân Hy Lạp và quân Tđ-roa lại tiếp tục giao chiến. Cuộc chiến nơi hạ giới luôn có sự can thiệp của các vị thần chia làm hai phe ủng hộ hai bên. Quân Hy Lạp nhất thời giành thế áp đảo. Hoàng tử Héc-to, chủ soái quân đội thành Tơ-roa, quay vào thành thúc giục binh sĩ, khẩn cầu nữ thần A-tê-na giúp đỡ. Chàng ghé về nhà thăm vợ con.

Héc-to về tới ngôi nhà êm ấm của mình, nhưng không thấy Ăng~đrô-mác cánh tay trắng ngần trong buồng như thường lệ. Nàng cùng con thơ với cô hầu gái sáng tạo thướt tha, đứng trên tháp canh nức nở, lòng đắng cay chan chứa nỗi buồn. Vào nhà, Héc-to không trông thấy phu nhân hiển thục của mình. Chàng bước qua ngưỡng cửa, dừng lại, hỏi mấy nô tì: “Này, các ngươi mau nói hết ta hay, phú nhân Ăng-đrö-mác đâu rồi? Nàng đi gặp chị gặp em, qua chỗ những cô dâu trang phục diễm lệ?, hay tới đền thờ A-tê-na cùng các phu nhân thành Tơ-roa vấn tóc chỉnh tề dâng lễ cầu xin nữ thần rủ lòng thương, nguôi cơn thịnh nộ. Đáp lời Héc-to, tì nữ quản gia nhanh nhảu nói: “Bẩm, ngài đã yêu cầu, con xin thưa rõ. Không phải phụ nhân đi gặp chị gặp em, hay qua chỗ những cô dâu trang phục diễm lệ. Cũng không phải bà tới đền thờ A-tê-na, cùng các phu nhân thành Tơ-roa vấn tóc chỉnh tế dâng lễ cầu xin nữ thân nguôi cơn  thịnh nộ. Nghe tin quân A-kê-en khí thế áp đảo, những phu nhân vội vã tới tòa tháp lớn thành I-li-ông (Hion). Như người mất trí, bà vừa đi vừa chạy lên thành, đầu không ngoảnh lại. Những mãu bồng con thơ tất tả theo sau”.

Tỳ nữ đáp vậy. Héc-to tức thì rời nhà, chạy ngược theo những đãy phố thành Tơ-roa xây dựng khang trang. Xuyên qua phố xá thành Tơ-roa rộng lớn, chàng tới cổng Xkê (Ekey) (qua đó là bước ra bình nguyên ngoài thành luÿ). Chính tại đây phu nhân Ang-drô-mác nhào tới đón chàng.

Trong phục trang điểm lệ, Ăng-đrô-mác toát lên vẻ cao quý của nàng công chúa con vua Ê-ê-xi-ông (Election) quả cảm. Vua Ê-ê-xi-ðng sống ở dưới chân núi rừng Pla-cốt (Placos). Ông là đại thống lãnh của những người Ki-li-kiêng (Cilician) thành Te-bơ. Người con gái được nhà vua gả cho Héc-to sáng loáng khiên đồng chính là nàng Ăng-đrô-mác.

Ăng-đrô-mác tới bên chàng, theo sau là cô hầu gái bỗng một hài nhi vô tư, thơ dại. Cậu bé đẹp như một vì sao sáng trên trời ấy chính là con trai thương yêu, duy nhất của họ. Héc-to đặt tên cho cậu là Xecmăng-dtri-ốt (Gkamandrios), còn với mọi người - cậu là A-xchi-a-nắc (Astyanax), con của người trấn giữ thành Tơ-roa.

Trông thấy con thơ, người cha mỉm cười, không nói. Phu nhân lại bên chàng, nước mắt đầm đìa.

Xiết chặt tay chàng, nàng nức nở: “Ôi, chàng thật tệ. Lòng can đảm của chàng sẽ huỷ hoại chàng! Chàng chẳng Ăng-đrô mác không biết thương cả con trai thơ dại, cả người mẹ thiểu não này. Ra trận, bọn A-kê-en nhất loạt xông lên sẽ túc khắc hạ sát chàng, chẳng mấy nữa thiếp thành goá phụ. Thiếp nguyện xuống mồ sâu còn hơn để mất chàng. Chàng bỏ thiếp lại một mình, còn gì thiết tha trên cõi đời này nữa. Phận thiếp toàn những khổ đau. Thiếp chẳng còn cha, mẹ hiển cũng không còn nữa. A-khin có đôi chân nhanh đã hạ sát lão vương cha thiếp, triệt phá tận nên móng thành Te-bơ cổng lớn tường cao, đô thị đẹp đẽ của những người Ki-li-kiêng. Tự tay hắn đã hạ sát vua Ê-ê~xi-Ông, song không dám tước vũ khí, bởi hãi sợ hành vĩ không chính trực tự tâm can. Hắn thiếu nguyên thi hài của người cùng vũ khí tính xảo, vun đất thành gò chôn cất. Quanh gò mọc lên những cây tiểu du? đo những nàng con gái thần Dớt choàng áo đa đê, những tiên nữ nanh-phơ°chăm sóc. Rồi cả bảy người anh cùng cha với thiếp, chỉ trong một ngày, lần lượt đi về thế giới bên kia. Họ bị A-khin sáng láng, con trai của Dê-lê (Peleus), đánh bại tại bãi chăn những đàn bò đủng đỉnh và những đàn cừu lông trắng như mây. Còn mẹ thiếp, nữ hoàng xứ Pla-cốt? đại ngàn, bị hắn bắt giải đi cùng những chiến lợi phẩm của mình. Hắn chỉ trả lại tự do cho bà khí nhận được khoản chuộc lớn không kể xiết. Về tới cung vua cha, bà lại đột ngột bị nữ thân xạ thủ Ác-tê-mít (Artemis) cướp đi sinh mệnh, Hé-to chàng hỡi, giờ đây với thiếp, chàng là cha và cả mẹ kính yêu; chàng là cả anh trai duy nhất, cả đức lang quân cao quý của thiếp. Xin chàng hãy rủ lòng thương thiếp và con mà đừng ra trận, hãy ở lại trên tháp canh này, đừng để trẻ thơ phải mồ côi, vợ hiển thành goá phụ. Hãy bố trí một toán quân chốt chặn chỗ cây vả, nơi để leo lên tường thành, để vào thành nhất. Đã bao lần, những dũng sĩ quả cảm dưới sự chỉ huy của I-đô-mê-nê (Idomeneus)”' danh tiếng, của hai gã A-giắc (Ajax)°), hai người con lửng đanh của A-tơ-rê (Atreus)ứ) và người con trai dũng mãnh của Ti-đê (Tydeus) tấn công vào chính chỗ này. Chắc hẳn, có vị tiên trí nào phán bảo, hay linh tính thôi thúc chúng xông vào nơi đó.

Héc-to lẫy lừng, mũ trụ sáng loáng, đáp lời nàng:  “Phu nhân ơi, cả ta cũng lo lắng khôn nguôi về mọi điều  nàng nói. Nhưng sẽ hổ thẹn xiết bao với những chiến binh ra ẩn và những người phụ nữ thành Tơ-roa xống áo thướt tha, nếu ta ở lại đây, như kẻ hèn nhát, đứng nhìn từ xa, tránh không xung trận. Hơn nữa, bầu nhiệt huyết trong ta không cho phép ta làm vậy: từ lâu ta đã học cách luôn ở tuyến đầu, can trường chiến đấu, giành vinh quang cho thân phụ và bản thân. Ta biết, bằng cả trái tim và lí trí, tự ta biết rõ: sẽ tới ngày thành Tơ-roa thiêng liêng thất thủ.

Cả vua Pri-am (Priam)) cùng thần dân giương cao ngọn giáo của người cũng sẽ bị tiêu diệt. Song điều làm tim ta tan vỡ không chỉ là nỗi thống khổ sẽ tới của những thần dân thành Tơroa, của chính hoàng hậu Hê-tr-ba (Hecuba) và quốc vương Pri-am, không chỉ là nỗi thống khổ của đàn em trai ta rồi đây sẽ bị đòn thù ác nghiệt quật ngã xuống đất bụi mịt mờ, mà còn là nỗi thống khổ của nàng! Một gã A-kê-en sáng loáng khiên đồng sẽ tới bắt nàng đi. Lã chã tuôn dòng lệ đẳng, nàng sẽ không còn ngày tháng tự đo. Nàng sẽ phải làm nô lệ, ở Ác-gốt (Argos)®) dệt vải cho người, hay phải lặn lội tới tận lạch nguồn sông Mét-xê-ít (Messeis)), Hi-pê-rê (Hipereia)P) lấy nước: cực nhọc trăm bề, đắng cay muôn nỗi. Một ngày, thấy nàng tuôn rơi hàng lệ, ai đó sẽ bảo: “Đó là vợ của Héc-to, kẻ can trường nhất trong số những người Tơœroa giỏi luyện ngựa từng chiến đấu giữ thành T-li-ông năm xưa. Người nói vậy lại là đánh thức nỗi thống khổ luôn mới lại trong lòng nàng. Nàng quặn nhớ người chồng lẽ ra có thể cứu nàng khỏi kiếp tôi đòi. Song lúc ấy ta đã không còn, đã bị vùi dưới đất dày từ trước khi thấy nàng bị đoạ đầy ô nhục và nghe được tiếng than xé ruột của nàng.

Dứt lời, Héc-to lùng danh cúi xuống muốn ôm con trai vào lòng. Nhưng cậu bé khóc ré lên, nhao người về phía nhũ mẫu xống áo thướt tha. Ánh đồng sáng lóa và cái ngủ bờm ngựa công cộng trên mũ trụ của cha lầm nó e sợ. Người cha hồng hậu và người mẹ dịu hiền bật cười. Héc-to tháo ngay mũ trụ sáng loáng của mình đặt xuống đất. Rồi chàng bồng cậu con trai thân yêu lên tay, thơm nó, vừa nâng nó Hình dụng về cảnh lên cao, đu đưa, vừa khẩn cầu con trai của thần Crô-nốt (Cronos) và các vị thần khác: “Hỡi thần Dớt và các vị thần vĩ đại! Xin hãy cho con trai tôi, cũng được như cha, nổi đanh giữa những người Tơ-roa về sức mạnh và trị vì thành I-li-ông thật oai hùng.Để một ngày kia, thấy chàng trở về từ trận chiến, người ta phải thốt lên: “Chà, chàng đã vượt xa thân phụ của mình!”. Để với chiến lợi phẩm vấy máu, sau khi đánh bại kẻ thù, chàng trai từ chiến trận trở về làm vui lòng người mẹ”.

Nói rồi, chàng trai cậu con trai yêu quý tận tay cho vợ. Người mẹ ôm chặt con vào bầu ngực thơm tho, cười qua hàng lệ. Lòng Héc-to nhói buốt. Chàng đưa tay vuốt ve nàng, rồi cất lời an ủi: “Phu nhân khốn khổ của ta ơi! Nàng đừng dằn vặt lòng mình quá thiết Một người trần mắt thịt không thể bất chấp số phận mà bắt ta xuống địa phủ của thần Ha-đét (Hades) được. Và đã sinh ra trên mặt đất này, chẳng một ai, dù quả cảm hay rụt rè, có thể trốn chạy được số phận. Nàng hãy về nhà chăm lo công việc của mïnh, quay xa kéo sợi, dệt vải, sai bảo nữ tì chăm chỉ. Chiến tranh là bổn phận của môi người đàn ông sinh ra tại thành T-li-ông này, nhất là ta”.

Dứt lời, chàng nâng mũ trụ đồng thau sáng loáng lên. Còn Ăng-đrô-mác bước về nhà, hàng lệ tuôn rơi, chốc chốc lại ngoái nhìn theo bóng hình phu quân yêu quý.

(Hải Phong dịch, tạp chí Toán học và Văn học trong nhà trường,

số ra tháng 2/2021, tr. 34 - 37)

8. Sơ đồ tư duy

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức tác phẩm Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác 

Câu 1: Những chi tiết miêu tả hành động và tâm trạng của Ăng-đrô-mác là gì?

Lời giải:

Những chi tiết miêu tả hành động và tâm trạng của Ăng-đrô-mác:

- "Nàng cùng con thơ với cô hầu gái xống áo thướt tha, đứng trên tháp canh nức nở, lòng đắng cay chan chứa nỗi buồn"

- "phu nhân vội vã tới tòa tháp lớn thành I-li-ông''

- "như người mất trí, bà vừa đi vừa chạy lên thành, đầu không ngoảnh lại"

Câu 2: Lý do nào khiến Ăng-đrô-mác không muốn Héc-to ra trận?

Lời giải:

Ăng-đrô-mác không muốn Héc-to ra trận vì không muốn chàng phải mạo hiểm, bị sát hại, không muốn con thơ thành đứa trẻ mồ côi cha, mà bản thân mình cũng trở thành góa phụ. Cha mẹ nàng đều đã không còn, nàng đã coi Héc-to là người thân kính yêu duy nhất của mình, không chỉ là chồng mà còn là cha, là mẹ, là anh trai, là chỗ dựa lớn nhất của nàng nên nàng rất sợ mất đi Héc-to

Câu 3: Những lý lẽ khiến Héc-to vẫn quyết định ra trận là gì?

Lời giải:

Những lý lẽ khiến Héc-to vẫn quyết định ra trận:

- Chàng không muốn trở thành kẻ hèn nhát, phải hổ thẹn với những người anh em, lính chiến cùng xông pha ngoài chiến trận như mình

- Chàng là người có nhiệt huyết, lý tưởng sống cao đẹp, từ lâu đã học cách luôn đứng ở tuyến đầu, can trường chiến đấu, giành vinh quang cho thân phụ và bản thân

- Chàng không muốn mang nỗi thống khổ đến cho thành Tơ-roa, những người đàn em của mình và đặc biệt là Ăng-đrô-mác, không muốn nàng phải làm nô lệ, phục dịch cho người khác mà bản thân lại bất lực không thể giải thoát cho nàng.

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Văn 10 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác trong bộ SGK Văn 10 Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!